Magyar Tudomány 181(2020)6 Melléklet 1–30
© 2020 Akadémiai Kiadó
Melléklet
2 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
MELLÉKLET 3
Magyar Tudomány 181(2020)6
4 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
MELLÉKLET 5
Magyar Tudomány 181(2020)6
6 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
MELLÉKLET 7
Magyar Tudomány 181(2020)6
8 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
MELLÉKLET 9
Magyar Tudomány 181(2020)6
10 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
MELLÉKLET 11
Magyar Tudomány 181(2020)6
12 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
MELLÉKLET 13
Magyar Tudomány 181(2020)6
14 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
MELLÉKLET 15
Magyar Tudomány 181(2020)6
16 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
/.$*,,*"!--*,9,+5 /,&
6.06-*,5) )%0!,-%.3/ +!-./)#,3 )#'%-$0!,-%*)
$!*,%#%)'/)#,%) */(!).1-)*.,%4! %)/)!
MELLÉKLET 17
Magyar Tudomány 181(2020)6
)=4??09-D=H=;F/@=6, @94A0=>4?D;=:10>>:=
@/,;0>? ",D
>0C08;74140/ ,8:92:?30=> -D?30;0;?4/03:=8:90>/4>.:A0=0/>:1,= ?30>3:=?0=
70923?40=;0;?4/0>?,60;,=?49,9@8-0=:148;:=?,9?1@9.?4:9>49?3074A492:=2,94>8?.,9 -0>@;;:>0/ ?3,?:97D,>8,771=,.?4:94>69:B9:1?30>0-4:7:24.,77D,.?4A0;0;?4/0>3,A492
;:?09?4,7?30=,;0@?4.0110.?'34>1,.?8:?4A,?0>?3049?09>4A049?0=9,?4:9,7,9//:80>?4.
=0>0,=.3,.?4A4?D49?34>1407/
'B: 49;=49.4;70/4110=09? ,;;=:,.30>:110=?308>07A0>1:=>0,=.34921:=;0;?4/0>
-0,=49290B-4:7:24.,70110.?>
>:7,?4:9:1;0;?4/0>1=:874A492:=2,94>8>-,>0/:9?304=;=0A4:@>7D69:B9 -4:7:24.,70110.?>
%=0;,=,?4:9:1;0;?4/0>-D>D9?30>4>B4?3;:>?/0?0=849,?4:9:1?304=-4:7:24.,7 0110.?>
(9?479:B?304>:7,?4:9;=:.0/@=0;=:A0/?:-08:=00110.?4A049>;4?0:1?301,.??3,?
?34>80?3:/4>,7>:A0=D7,-:=4:@>'34>8,D-00C;7,490/-D?301,.??3,??309@8-0=:1
;:>>4-70;0;?4/0>2=:B>=,;4/7DB4?3?309@8-0=:1=0>4/@0>>:0A09?30>D9?30>4>:1,77
?0?=,;0;?4/0>?3:@>,9/>>008>?:-0,3:;070>>?,>61B0.:9>4/0=?309,?@=,7
18 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
,849:,.4/>?30/0;09/09.0:1?309@8-0=:1;:>>4-70;0;?4/0>:9?309@8-0=:1
=0>4/@0>4>0C;=0>>0/-D?301:77:B4921:=8@7,
1?30=0>4/@0;0;?4/0>,=0>D9?30>4E0/>?0;B4>07D,9/49/0;09/09?7D ?309@8-0=:1?30
=0<@4=0/>D9?30?4.>?0;>.,9-0.,7.@7,?0/,>1:77:B>
?4>9:?0/ ?3,?,>D9?30?4.>?0;80,9>,.:8;70?0.:@;7492.D.70 ?3,?4> 49,//4?4:9?:?30 .:@;7492>?0;4?>07149.:=;:=,?0>?30:;0=,?4:9>.:990.?0/B4?3?30;=:?0.?4922=:@;> ?::
)4?32::/:=2,94E,?4:9 ?3,?4> .3::>492,>D>?08,?4.>D9?30>4>=:@?0?309@8-0=:1
>D9?30?4.>?0;>.,9-0=0/@.0/'3084948@89@8-0=:1>D9?30?4.>?0;>4>
'30>D9?30>4E0/;0;?4/0>,=0>@;;:>0/?:-0>@-84??0/?:>.=009492?0>?>&49.0
>0A0=,7?0>?>3,A0?:-0/:90:90,.3;0;?4/0 ?30?:?,79@8-0=:1?30=0<@4=0/>.=009492?0>?>
4>3:;070>>7D7,=201?309@8-0=:1649/>:1>.=009492?0>?>4>/09:?0/-D# ?30?:?,79@8-0=
:1>.=009492?0>?>4>0C;=0>>0/-D?301:77:B4920<@,?4:9
#
',-70>3:B>?30?30;:>>4-709@8-0=:1;0;?4/0>/0;09/492:9?309@8-0=:1
=0>4/@0> ?309@8-0=:1>D9?30?4.>?0;>=0<@4=0/1:=?304=>D9?30>4> ,9/9@8-0=:1?30
>.=009492?0>?> .,7.@7,?492B4?3/4110=09??0>?>#'30142@=0>B34.3,=0=:@9/0/
.70,=7D>3:B ?3,?0A09?30>D9?30>4>,9/?0>?492:1,77?=4;0;?4/0>B:@7/-0,9,78:>?
∑
==
MELLÉKLET 19
Magyar Tudomány 181(2020)6 '!
%:>>4-709@8-0=:1;0;?4/0>.:9?,49492/4110=09?9@8-0=:1=0>4/@0>
?309@8-0=:1>D9?30?4.>?0;>=0<@4=0/1:=?304=>D9?30>4>49,9:;?484E0/
;=:.0>> 1@=?30=8:=0?309@8-0=:1>.=0094920C;0=4809?>.,7.@7,?492 B4?3/4110=09?>.=009492?0>?>#
?30142@=0>,=0=:@9/0/
3@9/=0/ 3@9/=0/ ?3:@>,9/
?3:@>,9/ ?3:@>,9/ ?3:@>,9/
?3:@>,9/ ?3:@>,9/ 84774:9
84774:9 84774:9 84774:9
84774:9 84774:9 84774:9
-4774:9 -4774:9 -4774:9
-4774:9 -4774:9 -4774:9
-4774:9 -4774:9 ?=4774:9
?=4774:9 ?=4774:9 ?=4774:9
20 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
0.,@>0:1?30A0=D7,=209@8-0=:1;:>>4-70;0;?4/0> ?30>?0;B4>0>D9?30>4>:1,77
;0;?4/0>0A0949?30.,>0:1>8,77:90>4>,9@9=0,74E,-70?,>6'307,=209@8-0=:1?30
>.=0094920C;0=4809?>.:9>?4?@?0>,1@=?30=;=:-708'30;=:;:>,7?:-0:@?7490/:9?3090C?
;,20>B477?=D?:>:80B3,?48;=:A0?34>,78:>?3:;070>>>4?@,?4:9
3-.!(.%-!,$"*,%*'*#%''3.%0!-(''+!+.% !-.$,*/#$-3).$!-%-) -,!!)%)#
*"+!+.% !(%2./,!-
'30;=:;:>,7?:-0:@?7490/30=0.:9>?4?@?0>,=0>0,=.3;=:50.?B34.38,60>;:>>4-70?:
>0,=.31:=-4:7:24.,77D,.?4A0;0;?4/0>B4?38@.32=0,?0=.3,9.0?3,9-01:=0)309B=4?0 /:B9?34>;=:50.?81@77D,B,=0:14?>;:?09?4,748;:=?,9.04949/@>?=D?4>,7>:.70,= ?3,?
4?>=0,74E,?4:94>;:>>4-70:97D?3=:@23.::;0=,?4:9:1/4110=09?49>?4?@?4:9>%=48,=47D?30
;,=?4.4;,?4:9:1?30;3,=8,.0@?4.,749/@>?=D4>/0>4=,-70>49.0?3049A0>?809?>.,9-0
=0.:A0=0/?3=:@23;3,=8,.0@?4.,749/@>?=D
'300>>09.0:1?30;=:;:>,74>?3,?49>?0,/:1:90-D:90>D9?30>4>:1;0;?4/0> ;0;?4/0 84C?@=0>>3:@7/-0;=0;,=0/.:9?,49492>0A0=,73@9/=0/:=>0A0=,7?3:@>,9/;0;?4/0>49 ,;;=:C48,?07D?:8:7,==,?4: ,9/?30>0;0;?4/084C?@=0>>3:@7/-0>@-84??0/?:>.=009492
?0>?>?B477-0>3:B9?3,?:9?34>B,D8@.37,-:=.,9-0>,A0/-:?349?30>D9?30?4.B:=6 ,9/49?30>.=0094920C;0=4809?>9?3014=>?>?,20:903,>?:/0?0=8490B30?30=:=9:??30 84C?@=0>3:B>,9D-4:7:24.,70110.?1-4:7:24.,70110.?4>:->0=A0/ :1.:@=>0 4?3,>?:-0 /0?0=8490/B34.3.:8;:909?:=B34.3.:8;:909?>,=0=0>;:9>4-701:=?30,.?4A4?D
MELLÉKLET 21
Magyar Tudomány 181(2020)6
!.$* "*,-3).$!-%-*"+!+.% !(%2./,!-
&49.09:?>49270;0;?4/0>-@?=,?30=84C?@=0>:1;0;?4/0>,=0>D9?30>4E0/ ;:>?>D9?30?4.
;@=414.,?4:9,9/=08:A,7:1-D;=:/@.?>,=0:@?:1<@0>?4:90.,@>0:1?34> ?30.7,>>4.,7 80?3:/:1>D9?30>4>49>:7@?4:9.,99:?-0@>0/04?30=9?30>D9?30>4>:1;0;?4/084C?@=0>
?30>:74/;3,>080?3:/3,A0?:-0,;;740/?4>9:?0/30=0 ?3,?49?30>D9?30>0>9:?
90.0>>,=47D?30,849:,.4/>,=0@>0/9>:80.,>0>8:=0?3,9,849:,.4/>8,D-0
@>0/ 1:=0C,8;704149,//4?4:99:9.:88:9,849:,.4/>,=049?09/0/?:-0@>0/,>
-@47/492-7:.6>!0>>?3,9,849:,.4/>8,D-0@>0/ 1:=0C,8;70 49/0.,;0;?4/0> >49.0
?30>D9?30>4>:1,77;0;?4/0>>008>?:-0@9=0,74>?4.,9/3,A0?:.:8;=:84>0B4?3?30@>0:1 10B0=649/>:1,849:,.4/>!0?/09:?0-D?309@8-0=:1?30,849:,.4/>49?09/0/?:A,=D 49?30;:>4?4:9'309@8-0=>:1,849:,.4/>A,=40/49?30?0=849,7,9/#?0=849,7
;:>4?4:9,=0,9/ =0>;0.?4A07D
)##"(#""
'30=0>494>/4A4/0/49?:0<@,7;:=?4:9>?3,?4>?:,>8,9D;:=?4:9>,>8,9D,849:,.4/>
,=049?09/0/?:A,=D,??30?0=849,7:1;0;?4/0>'3090,.3;:=?4:9:1=0>494>.:@;70/B4?3 :90:1?30649/>:1,849:,.4/>?309?30,849:;=:?0.?4922=:@;4>=08:A0/1=:80A0=D
>,8;70>8,77<@,9?4?D4>=08:A0/1=:80A0=D>,8;70,9/?30D,=0?,609,>4/01:=7,?0=@>0
?309?30>,8;70>,=0?3:=:@237D84C0/'309?3084C?@=0:1,849:,.D7=0>49>4>/4A4/0/49?:
0<@,7;:=?4:9>,9/0,.3:1?3084>.:@;70/B4?3:90:1?30649/>:1;=:?0.?0/,849:
,.4/>?309?30,849:;=:?0.?4922=:@;>,=0=08:A0/1=:80,.3>,8;7001:=084C492 ,2,49
>8,77>,8;70>,=0=08:A0/,9/?,609,>4/0'3084C?@=0:1/4;0;?4/0>4>.70,A0/1=:8,
>8,77;:=?4:9:1?3084C0/=0>49?:@>04?49-4:7:24.,7?0>?>'30=0>?:1?3084C0/=0>494>
/4A4/0/49?:0<@,7;,=?>,9/?30,849:,.4/>49?09/0/?::..@;D?30?34=/;:>4?4:9,=0 .:@;70/?:?308'309?30>D9?30>4>4>7460B4>0.:9?49@0/@9?47?3084C?@=0:1=0>4/@0
22 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
;0;?4/0>4>=0,.30/
?4>B:=?3B3470?:,//>:809:?0>>49,9:=/49,=D>:74/;3,>0>D9?30>4> :903,>?:
8,60,9011:=??:,.340A02::/.:9A0=>4:9-D,;;7D492?30=0,209?>490C.0>>:=?@9,?07D 3:B0A0= .:9A0=>4:9>7:B0=?3,9 :=849:=@9B,9?0/>;74??492=0,.?4:9>/:9:?.,@>0
>:>0=4:@>;=:-708>746049:=/49,=D>D9?30>0>'307,-:@==0<@4=0809?.:@7/-0>429414.,9?7D
=0/@.0/-D@>49284C?@=0>:1;=:;0=7D;=:?0.?0/,849:,.4/>49,.D7,?4:9=0,.?4:9>'34>
3:B0A0= /:0>9:?>008?:-0,9,..0;?,-70>:7@?4:9-0.,@>0:1?30/4110=09.0>49?30
=0,.?4A4?D:1?30,.?4A,?0/,849:,.4/>B34.3B:@7/70,/?:?301:=8,?4:9:1;0;?4/0>49
>429414.,9?7D/4110=09?.:9.09?=,?4:9>?3@>.,@>492;=:-708>49?30>.=0094920C;0=4809?>
:=8,?4:9:1;0;?4/0>490<@,7.:9.09?=,?4:9>.,9:97D-0,>>@=0/-D80.3,94.,784C492:1
>,8;70>1:77:B0/-D/4A4/49249?:0<@,7;:=?4:9>'34>8,60>;:>>4-70,.:8;70?0.:9A0=>4:9 1:=0A0=D,849:,.4/.:8;:909?%:>>4-474?D:1,.D7,?4:9>B4?384C?@=0>:1>0A0=,7,849:
,.4/>:14/09?4.,7=0,.?4A4?D8423?-0,8,??0=:11@=?30=.:9>4/0=,?4:9>&8,770=/4110=09.0>49
=0,.?4A4?40>.:@7/-0.:8;09>,?0/-D;=:;0=7D>070.?0/8:7,==,?4:>:1?30,849:,.4/
/0=4A,?4A0>:1?3084C?@=09?301:77:B492.,7.@7,?4:9>?30;:>>4-474?D:1,.D7,?4:9>B4?3?30 84C?@=0>:1,849:,.4//0=4A,?4A0>B477-0701?:@?:1.:9>4/0=,?4:9>
'309@8-0=:1;0;?4/0>1:=80/49?30>D9?30>4> ?3,?4> ?309@8-0=:1.:8;:909?>49
?30;0;?4/084C?@=0>49,2090=,7.,>0.,9-0.,7.@7,?0/-D?301:77:B4921:=8@7,
1?30>,809@8-0=:1,849:,.4/>,=0A,=40/490A0=D;:>4?4:9
'309@8-0=:1>D9?30?4.>?0;>49?30>D9?30>4>:1,;0;?4/084C?@=0.:9?,49492;0;?4/0>
.:9>4/0=492?30,??,.3809?:1?3014=>?,849:,.4/?:?30=0>49,>>0;,=,?0>?0;4>
MELLÉKLET 23
Magyar Tudomány 181(2020)6
1?30>,809@8-0=:1,849:,.4/>,=0A,=40/490,.3;:>4?4:9
'301:=8@7,0>3:B?30,/A,9?,20:1?30>D9?30>4>:1;0;?4/084C?@=0>?309@8-0=:1?30
>D9?30?4.>?0;>.,9-0.,7.@7,?0/-D>@88492?309@8-0=>:1?30A,=40/,849:,.4/> B3470
?309@8-0=;0;?4/0>4>24A09-D?30;=:/@.?:1?309@8-0=>:1?30A,=40/,849:,.4/>
$900C,8;70>D9?30>4>:1?3084C?@=0:1?0?=,;0;?4/0>;=0;,=0/-DA,=D492?30649/>
:1,849:,.4/> 900/>:97D>D9?30?4.>?0;>?4>9:?0/ ?3,?49?30>,80=@9,77>3:=?0=
;0;?4/0>?3,?4>?30/4;0;?4/0>,9/?30?=4;0;?4/0>,=01:=80/ ?::'30?=,/4?4:9,7
>D9?30>4>:1?30>0;0;?4/0>B:@7/900/>D9?30?4.>?0;>/4110=09?.:8;,=4>:949
?30?=,/4?4:9,780?3:/B4?3>?0;>:97D,-:@??0?=,;0;?4/0>.,9-0>D9?30>4E0/
,!!)%)#*"+!+.% !(%2./,!-
%0;?4/0>84C?@=0>49?3014=>?,;;=:C48,?4:9,=0>D9?30>4E0/?:/0?0=8490B30?30=:=9:?
?30D.:9?,49-4:7:24.,77D,.?4A0.:8;:909??4>>@;;:>0/,7?3:@234?900/>0C;0=4809?,7 A0=414.,?4:9?3,?>.=0094920C;0=4809?>.,9-08,/0B4?384C?@=0> ?::'34>:110=>2=0,?
,/A,9?,20:A0=?30?=,/4?4:9,780?3:/>49.0?309@8-0=:1>.=009492?0>?>4>=0/@.0/-D, 1,.?:=0<@,7?:?309@8-0=:1.:8;:909?>:1?3084C?@=0:=0C,8;70 ?3084C?@=0:1?30
?=4;0;?4/0>.,9-00C,8490/-D,>49270>0=40>:1?0>?>1?30=04>,.?4A0;0;?4/0,8:92
?308 :90:1?300C0.@?,-70#?0>?>24A0>;:>4?4A0=0>@7?1?309@8-0=:1,.?4A0;0;?4/0>4>
8:=0?3,9:90 ?309 :1.:@=>0 8:=0?0>?>8,D24A0;:>4?4A0=0>@7?9?30>D9?30>4>:1?30 84C?@=0:1=0>4/@0;0;?4/0>4?4>B:=?B3470?:?0>??30>3:=?0=;0;?4/0> ?::'30>D9?30>4>4>
24 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
>:/0>4290/?:,77:B1:=?34>',6492?34>=0<@4=0809?49?:,..:@9? ,9/?309@8-0=:1649/>
:1?0>?>-0492# ?30?:?,79@8-0=:1?300C0.@?,-70?0>?>4>
#
7?3:@23?34>0<@,?4:9.0=?,497D3:7/> 4?>=0,74E,-474?D49;=,.?4.0/0>0=A0>>:809:?0>'30=0 4>B4?3:@?,9D/:@-?,9@;;0=7484?49?309@8-0=:1.:8;:909?>:1?30;0;?4/084C?@=0>
?:-0>@-84??0/?:>.=009492?0>?>?4>/4114.@7??:0>?48,?0?34>9@8-0=B4?3:@?0C;0=4809?>
'3084C?@=0>8,D;=:-,-7D.:9?,498,9D?3:@>,9/>:1.:8;:909?> ,9/,>4?.,9-05@/20/
?:/,D ?3080?3:/:@?7490/,-:A04>=,?30=7484?0/-D;:>>4-474?40>:1>.=009492?0>?>?3,9-D
?309@8-0=:1?30=0<@4=0/>D9?30?4.>?0;>1?30=0,=0?::8,9D.:8;:909?>49?3084C?@=0
?::7,=20>,8;70>3,A0?:-0,;;740/49?30>.=0094920C;0=4809?>?:,.340A0:->0=A,-70 0110.?1:=,>49270.:8;:909?'3084C?@=0>@;;:>0/7D.:9?,49>,9@8-0=:18:=0:=70>>
,.?4A0,9,7:2>,9/?304=0110.?4>;=:-,-7D>@88,=4E0/#0A0=?3070>> ,9@9>@=;,>>,-707484?
49?309@8-0=:1.:8;:909?>.0=?,497D0C4>?>'30=01:=049.0=?,49.,>0>8,D;=:A0@>01@7?:
0C,8490?300110.?:1?30=0>4/@084C?@=0>B4?3:@?149,784C4929:?30=.,>0>?30>D9?30>4>
>3:@7/-0/0>4290/>:9:??:>@=;,>>?30:;?48,79@8-0=:1.:8;:909?>
"!!##%#
1?30;0;?4/084C?@=04>/0?0.?0/?:.:9?,49,.?4A0.:8;:909? ?3,?4> 41?3084C?@=0>3:B>, 90B?D;0-4:7:24.,70110.? ?309?301@=?30=?,>64>?304>:7,?4:9,9/>?=@.?@=0/0?0=849,?4:9:1
?30,.?4A0;0;?4/01:77:B0/-D4?>>D9?30>4>$9.0?3084C?@=0.:9?,49492?30,.?4A0 .:8;:909?:=.:8;:909?>4>49:@=3,9/?304>:7,?4:9.,9-0.,==40/:@?@>492?300110.?4A0
>0;,=,?4:980?3:/> >49.0?30>08,60;:>>4-70?:>0;,=,?0?30,.?4A0.:8;:@9/0A091=:8
?3:@>,9/>:149,.?4A0.:8;:909?>?4>;:>>4-70 3:B0A0= ?:1:77:B,/4110=09?80?3:/ ?::
'34>B477-0:@?7490/30=0'34>,;;=:,.3?:?304/09?414.,?4:9:1?30,.?4A0;0;?4/0>4>
>@;;:>0/?:-070>>?0/4:@>?309?304>:7,?4:980?3:/ 8:=0:A0=4?>@;;740>,//4?4:9,7
MELLÉKLET 25
Magyar Tudomány 181(2020)6 491:=8,?4:9.:9.0=9492?30>?=@.?@=00110.?=07,?4:9>34;;;74.,-474?D:1?3080?3:/=0<@4=0>
,;=:.0/@=01:=<@,9?4?,?4A0/0?0=849,?4:9:1,.?4A4?D:=?30>,60:1>48;74.4?D70?>>@;;:>0
?3,??3084C?@=0.:9?,49>,>492700110.?4A0.:8;:909?-0>4/0>,9,7:2>3,A492?30>,80649/
:10110.?-@?>8,770=,.?4A4?D
"!"#
'300C;0=4809?>,=0>?,=?0/B4?3?30>,8;70>?,609,>4/049?30>D9?30>4>:1?30=0>4/@0
;0;?4/0>-01:=0149,784C492'3084C?@=0>:1=0>4/@0;0;?4/0>,=0.70,A0/1=:80,.3=0>49
>,8;70'3084C?@=0>:1;0;?4/0>/4110=1=:80,.3:?30=49?30?3?3,?4>?30#?0=849,7
=0>4/@0:1?304=.:8;:909?;0;?4/0>,.3;0;?4/084C?@=04>>@-84??0/?:,<@,9?4?,?4A0 ,.?4A4?D/0?0=849,?4:9'34>>3:B>3:B?30,.?4A4?D/0;09/>:9?30?0=849,7,849:,.4/
=0>4/@0 ?3,?4> ?34>B,DB0.,9/0?0=8490?30#?0=849,7=0>4/@0:1?30,.?4A0;0;?4/0 ,9/49 ,//4?4:94?B477>3:B?300110.?:14?>=0;7,.0809?-D:?30=,849:,.4/=0>4/@0>!0?>>@;;:>0 1:=0C,8;70 ?3,??30#?0=849,7=0>4/@049?30>,8;70>3:B492?3034230>?,.?4A4?D,>B077,>
49?30,.?4A0;0;?4/04>%30;309D7,7,9490?4>9:?0/30=0?3,?41?30=0,=0>0A0=,7>,8;70>
>3:B4920<@,77D3423,.?4A4?D4?4>;=,.?4.,7?:.3::>0,>?30#?0=849,7=0>4/@0:1?30,.?4A0
;0;?4/0?30.30,;0>?:=?30>D9?30?4.,77D70>>;=:-708,?4.,7,849:,.4/'34>9:?03:7/>1:=
?30>@->0<@09?-,.6>0,=.3492>?0;> ?::
"!"#
'300C;0=4809?4>.:9?49@0/B4?3?30>,8;70>?,609,>4/049?30>D9?30?4.>?,20:1?30
=0>4/@0;0;?4/0>'30,849:,.4//0?0=8490/-01:=0 ?3,?4>%3049:@=0C,8;70 4>.:@;70/
?:0,.3>,8;7070,A,20:1?30;0;?4/0>1=:8?30>@;;:=?24A0>/4110=09?;0;?4/0 84C?@=0>'304=.:88:910,?@=04>?3,?0A0=D;0;?4/03,>%3049?30#?0=849,7;:>4?4:9D
>@-84??492?30;0;?4/084C?@=0>?:<@,9?4?,?4A0>.=0094920C;0=4809?>:90.,9/0?0=8490?30 ,849:,.4/=0>4/@0:..@;D492;:>4?4:9?3,?4> ?30;=0#?0=849,7;:>4?4:949?30,.?4A0
26 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
;0;?4/0'34>0C;0=4809?,7>:>3:B>?300110.?:9,.?4A4?D:1>@->?4?@?4:9:1?34>,849:,.4/>
B4?3:?30=:90>!0?>>@;;:>0?3,??30;=0,849:?0=849,7,849:,.4/4>=2,=249490?
>3:@7/-09:?0/?3,?49?34>-,.6>0,=.3492>?0;?30%304>.:@;70/?:>,8;70>,9/?30
>,809@8-0=:1>.=0094920C;0=4809?>3,A0?:-0/:90#:?,77:1?30#649/>:1?0>?>
,=0=0<@4=0/ :97D?30:90;=:A0/-01:=0?:-0;:>4?4A0:9>0<@09?7D?309@8-0=:1?30
>D9?30?4.>?0;>,9/?309@8-0=:1>.=0094920C;0=4809?>,=0?30>,80?4>,7>:9:?0/
?3,?49?30;=0A4:@>-,.6>0,=.3492>?0;:97D>.=009492?0>?,=0/:90?304=9@8-0=4>
>D9?30?4.>?0;>,=09:?900/0/
"!"#
'34> ,9/?30>@->0<@09?-,.6>0,=.3492>?0;>8,D-0=0,74E0/@>492?B:/4110=09?,;;=:,.30>
'30;0;?4/0>49>,8;70>?,609,>4/0/@=492?30>D9?30>4>3,A0?:-007:92,?0/?:.:9?,49
=0>4/@0> 49>@.3B,D ?:.,==D:9?304=#?0=849,7>0.?4:9?30,849:,.4/=0>4/@0>,>>@=492 ,.?4A4?D'34>.,9-0=0,74E0/:9?B:B,D>4?30=-D>?0;B4>0.:@;7492B4?3,849:,.4/>49 :@=0C,8;70B4?3;=:?0.?0/=2?309%30:=-D.:@;749249,>49270>?0;B4?3,;=0A4:@>7D
>D9?30>4E0/:742:;0;?4/03,A492?30=0<@4=0/>0<@09.049:@=0C,8;70%30=2'30
=0<@4=0/>D9?30?4.>?0;>49?30?B:,;;=:,.30>>429414.,9?7D/4110='309@8-0=:1?30
>.=0094920C;0=4809?> 3:B0A0= ,=0?30>,8049-:?3.,>0>!0?>?@=99:B?:?30#:
-,.6>0,=.3492>?0;
#&"#
!0?>?,60?30>,8;70>?,609,>4/049?30>D9?30>4>:1=0>4/@0;0;?4/0>,.3>,8;70 4>.:@;70/14=>?B4?3;=:?0.?0/=2?309B4?3;=:?0.?0/%301?0=.70,A492?30;0;?4/0>1=:8
?30>@;;:=?0,.3:1?30;0;?4/084C?@=0>,=0>@-84??0/?:,.?4A4?D?0>?>?:/0?0=8490?30 ,849:,.4/=0>4/@0:..@;D492?30?34=/;:>4?4:9.:@9?4921=:8?30#?0=849,709/'30 9@8-0=:1>.=009492?0>?>?:-00C0.@?0/4>'309@8-0=:1?30=0<@4=0/>D9?30?4.>?0;>4>
MELLÉKLET 27
Magyar Tudomány 181(2020)6 '308@7?4;7D4921,.?:=;=0.0/4924>?30-4220=?30>3:=?0=,=0?30;0;?4/0>?:-0 07:92,?0/'309@80=4.,7A,7@0:1?301,.?:=4>0<@,7?:?309@8-0=:1,849:,.4/>?:-0 .:@;70/B4?349?3007:92,?4:9;=:.0>>
#&##
;=0A4:@>7D>D9?30>4E0//4;0;?4/049:@=0C,8;70%30=24>.:@;70/?:0,.3:1?30
>,8;70>?,609,>4/0 ?309?30;=:.0>>4>.:9?49@0/,>/0>.=4-0/,-:A0'309@8-0=:1
>.=009492?0>?4>,7>:'309@8-0=:1>D9?30?4.>?0;>70,A492:@?:1.:9>4/0=,?4:9?30
>D9?30>4>:1?30:742:;0;?4/04>,7>:'34>;=:.0/@=0>008>?:-08:=00.:9:84.,79
;=,.?4.04?80,9>?3,??30,.?4A0;0;?4/04>>D9?30>4E0/49;,=,7707B4?3?30>.=009492?0>?>
@>492?30.7,>>4.,780?3:/>?,=?0/1=:8?30#?0=849@>&8,771=,.?4:9>:1?302=:B492
;0;?4/0,=0>,.=414.0/49?30-,.6>0,=.3492>?0;>'34>-,.6>0,=.349280?3:/3,>?302=0,?
,/A,9?,2049,//4?4:9?:?301,.??3,?4?900/>70>>>D9?30?4.>?0;>?3,?B309?30 -,.6>0,=.3492;=:.0/@=04>1494>30/?30,.?4A0;0;?4/04>>D9?30>4E0/ ?::
"!!##%#
9?30>D9?30?4.;0;?4/084C?@=0>>0A0=,7,.?4A0;0;?4/0>8,D-0;=0>09? >3:B492/4110=09?
0110.?>9?30>0.,>0>?309@8-0=:1-,.6>0,=.3492>?0;>B477-0-4220=-D,1,.?:=0<@,7?:
?309@8-0=:1?30/4110=492,.?4A0;0;?4/0>'3,?4> 41?309@8-0=:1?30,.?4A0;0;?4/0>4>
?30A,7@0>/0/@.0/,-:A0,=08@7?4;740/-D?4>9:?0/?3,??30;=0>09.049?3084C?@=0:1
;0;?4/0>3,A492/4110=09?0110.?>8,D.:8;74.,?0?30-,.6>0,=.3492;=:.0>>0>;0.4,77D49?30 .,>0:1;0;?4/0>B4?3:;;:>4920110.?>'34> 3:B0A0= 4>9:??=0,?0/49/0?,47>
'30-,.6>0,=.3492;=:.0>>09/>B309?30>0<@09.0>:1,77,.?4A0;0;?4/0>,=0 /0?0=8490/-D,;;7D49204?30=?30:742:;0;?4/0:=?30>?0;B4>007:92,?4:980?3:/
28 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
*.')/(!,*"-3).$!.%-.!+-) -,!!)%)#.!-.--/((,%4!
"*,.$!1$*'!-3).$!.%&-!,$%)#+,*!--
$!"(##"#"$"##
9>D9?30>4>
9-,.6>0,=.3492
':?,749>D9?30>4>,9/-,.6>0,=.3492
16,849:,.4/>,=0A,=40/490,.3>?0;*+
$!"(##"#"$""#&"#
9>D9?30>4>
9-,.6>0,=.3492
':?,749>D9?30>4>,9/-,.6>0,=.3492
16,849:,.4/>,=0A,=40/490,.3>?0;
∑
==
∑
−=
=
∑
−=
+ +
=
∑
==
∑
−=
−
=
∑ ∑
=
−
=
− +
=
∑
−=
+
=
MELLÉKLET 29
Magyar Tudomány 181(2020)6
$!"!#"#" $(%$"##"#&"#
9>D9?30>4>#
9-,.6>0,=.3492
':?,749>D9?30>4>,9/-,.6>0,=.3492
1,849:,.4/>,=0A,=40/490,.3>?0;#
'!!#"!##"
#
':?,79@8-0=:1>D9?30?4.>?0;>
$2:;0;?4/007:92,?4:9
&?0;B4>007:92,?4:9
#@8-0=:1?0>?>
2.!)-%*)*".$!(!.$* .**.$!,.3+!-*"*(+*/) -
;;74.,-474?D:1?3080?3:/:@?7490/-01:=04>9:?=0>?=4.?0/1:=:97D?30>D>?08,?4.>0,=.3492 1:=,.?4A0;0;?4/0>'30>,80;=49.4;70,;;740>?:,77:?30=>0<@09?4,7?D;0>:1.:8;:@9/>
∑
==
∑
=+
−
=
30 MELLÉKLET
Magyar Tudomány 181(2020)6
?3,?4> B309?30.:8;:@9/>-07:92492?:?34>?D;0:1.:8;:@9/>/4110=1=:80,.3:?30=:97D 49?304=-@47/492-7:.6>:=?30>0<@09.0>:1?30>0-@47/492-7:.6>8:92?3088,D:..@=
9,?@=,7.:8;:@9/>7460:742:>,..3,=4/0>:=:742:9@.70:?4/0>-@?>D9?30?4.;=:/@.?>8,D-0
?,60949?:,..:@9? ?::8:92?30>07,?0=:90>:908,D?3496,-:@?>0<@09?4,7.:;:7D80=>
:=>0<@09?4,7;:7D.:9/09>,?0>
==;,/@=6,
@94A0=>4?D;=:10>>:=
4709@8-0=
.0=?41D?34>>?4?.30//:.@809?.:8;=4>492 ?3,?4> 1:@=?009;,20>B,>>@->.=4-0/498D
;=0>09.0-D==;,/@=6, @94A0=>4?D;=:10>>:= B4?334>:B93,9/>
@/,;0>? #490?0093@9/=0/,9/0423?D?B: @90 141?009
= @/4?:6,4
>?,?09:?,=D;@-74.