• Nem Talált Eredményt

De curandis hominum morbis epitome praelectionibus academicis dicata

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Ossza meg "De curandis hominum morbis epitome praelectionibus academicis dicata"

Copied!
290
0
0

Teljes szövegt

(1)

POÓR I M R E K Ö N Y V T Á R A

S Z E G E D

(2)
(3)

4

D E

CÜRANDIS HOMÍNUM M O R B I S

E P 1 T 0 M E

P R A E L E C T I O N I B U S ACAGEMIC1S D I C A T A

SAC. CAVS. E T R E G . AP. MAJ. A CONSJL1IS MAGIVT.f v r u s P O L I T I C I E T O & C O N O M . K f i M O L A N . , FACULTATIS MEDICAE A C NOSOCOMIORUM P E R INSUBRiAM AUSTÄ*

P R A L S I D E , XENODOCHII PAPIENS. AI) S.

MATH. MODERÁTORÉ, T H E R A P I A E SPEC.

ET CLINICES I N TICINBNSI ACADEMÍA PROFESSORE P. E T O. ACADEMIAR. R E G . SC1ENTIAR. G O E T T I N G . MANTUANAE, E T E L E C T . MOGUNT. TUM SOCÍET. P A T R I O T . MEI>IOL. E T M E D I C . HELVÉT. S O D A L I .

L IBER III.

DE EXANTHEMATIBUS.

M A N N H 1 M I I M D C C X C I l .

* rffttd C l F. Sáwm ti C< G. Goetx BMop.M.

AVCTORE

J O A N N E P E T R O F R A N K

(4)
(5)

D E

C U R A N D I S E X A N T H E M A T I B U S L I B E R IIL

(6)

C U R A N D I S E X A N T H E M A T I B U S L I B E R IIL

(7)

C L A S S I S T E R T I A . E X A N T H E M A T A . .

§. 270. JT R E Q U E N S i n t r a c t a t u d e f e b r i b u s E*M>*. »•»

( L i b * I . ) exanthematum f a c t a e s t m e n t i o , e t cöpiosus, h a c i n c l a s s e m o r b ö r u m i l l o r u m p r o v e n t u s o b s e r v a t u r : q u i n t a n i e n aujfe f e b r i m i p s a c o n s t i t u a n t ; a u t i s t a m c o n e e p t u s u o n e c e s s a r i o i n v o l v a n t , a c p r a e s e n t e m ubiqué s e q u a n t u r . N u l l u n i exunihema e s t , q u o d n o n s i n e u l l o f e b r i s v e s t i g i o i n t e r d u m i n c e d e r e , '

n u l l a " exanthematica i n eö*étéüs fübm e x i * s t i t , q u a e n o n i n a l i i s s u b i n d e s i n e q u a v i s aä c u t e m e f f l o r e s c e n t i a , a e q u a l i a c - i n i l l i t s o r t e , d e c u r r e r e c o n s u e s c a t . H i n c n u l l a c e r t e f e b r i s a d txanthcmaia p r o p r i e s p e c t a t : a c s i

6ENERAL1A DE EX A NTHEMA TXB WS.

A a

(8)

6 GENERÁLTA u t r a q u e e x i s t i s a f f e c t i q , c o n j u n g t a i n c e d a t ; s u b exMttíimnaUjptoísxis e o d e m , f e b r i s , n u u c i s t a , n u n c i l l a , a t q u e n o u m o d o lontinua v e i nervosa ( § . 8 0 . ) , v e i gastrka ( § , 9 8 . ) , v e i inflotprriatorm ( $ . 1 1 4 . ) , ; ^ e d e t •pmbßm intérdum legitimet, ( g . 3 5 . ) u n i o n e m c o n s t i - t u i t ,

, f -.? •••• . ,. , / • I .'

»«ínití*a 5 . 2 7 1 . S u t i t a u t e m . exaníhemata c e r t a , e t a d c u t i s e x t e r n a m s u p e r f i c i e m e f f l o r e s c e n t i a m o r b o r w n a u t ; signa<, a u t r i p s a m o r b u s , n u n c s u b e p i d e r m i d e p l a n a e t a e q u a l i c o n s p i c u a ; n u n c s u p e r c u t e m e l e v a t a ; i b i d e m m a c u l a s , r u b o r e s , — b i c v e r o p u s t u l a s , p h l y c t a e n a s ,

t . t i b u l l a s , t u b e r c u l a , a s p r e d i n e s r e f e r e u t i a , t e m - p o r e n u n c s a t f i x o , n u n c v e r o p r o r s u s i n - c e r t o , u t p l u r i m u m q u i d e m c u m f e b r e q u a l i - c u n q u e ; s a e p e4y e r o s i n e i s t a , a l i a s p r i u s - q u a m i h a e c . s u p e r a c c e d a t , a u t . , e t n o u f e b r e t a n t u r av, s e d > . v i t a a d e o j a m . c e s s a n t e , i n c o n s p e c t u m;p r o d e u n t i a - , . e t - q u a e d e m u m a u t iusensihüi m o d p a c i m m r j t a t a f e j r e c u t e . d i & p s u xmt rzffifc e p i d e t m i d i s D e s q u a m a t i o n e , , a u t V e r n u m $$p|tóatipne . e x u l c e r a t i q n e , t e r m k n a n t u r ; . ^ \-:... ;- . r

(9)

DE EX A NTHEMA TIB US. ? 5 7 5 . T a n t a r u m . i g i t u r r e r u m i n c u t e h u - C u£s r n a n a c o n f l u x u s e s t ! Q u i v e r o hänc i p s a m u t . i g n o b i l e c o r p o r i s i n t e g u m e n t u m c o n s i d e -

«uit; n e c a d a l i a , q u a m , exhatationis a c r?»

sorptionis p e r e a i i d e m o f f i c i a - , , a u . t , a d . s o l i u s tactus m o m e n t a r e s p i c i u n t : i l l t p a t e n t i s s i m i o r s a n i f u n c t i o n e s n e c i n s a n i t a t e r e c t i u s i n - t e l l i g e r e . , n e c i n m o r b i s p r p p r i a e p i g n i t a t e m superíiciei m e n t e p e n e t r a r e v i d e n t u r . T o t i u s q u i d e m . a n i m a l i s i n c o m p l e x u m a n a t u r a p a r s i s t a e x p a n d i t u r ; a c a d i n t e r i o r a s e s e , q u o u s - q u e p a t e n t , i n s i n u a n s , n o n e x i g u a m v e l s u i i p s i u s p o r t i o n e m . c i r c u m d a t , a c m a t e r n o s i n u r e c o n d i t ; s e d p e c u l i a r e m h o c u n i y e r s i c o r - p p r i s i n v o i u e r u m , a c d i s t i n c t a m a c o m m u n i , p e c o n o m i a m c o l i t ; n e c m i n u s i n h o m i n e cutis, q u a m . i n a r b o r e corjßpx,tuxn i n t e r i o r i - b u s p r o s p i c i t ; t u m s e m e t i p s a m r e g i t , " a c v i - t a l i t a t e stto a n u n a t u r . H a c s o l a , c u t i s , n o n m o d o s a n i t a t i s , s e d e t p a t h e m a t u m a n i m i , v i c i s s i t u d i n e s , v e l p r i m a i n t e r o m n e s aoj i a - c i e m . p r o d i t ; a c p r o p r i o i n m o r b i s , .nec a b i i i t e r n i s m u t u a t o , a e g r i t u d i n i s s e n s u , f r e q u e n .

%er l a b o r a t . S i n e ^ . c o r d i s , a m q r b o r u m c a u s i s n e c d u m e x c i t a t i , a d m i n i c u l o , j a m i l l a i n f e - b r i b u s c o n t r a h i t u r , p a l l e t , l i v e s c i t , a s p e r a t u f ( 5 - 6. e t> v e* *ea g e n t e e x p r a e c o r d i i s

A 4

(10)

f • * &ENÉRALIA

v i t a l i príocipio, h a e c t a r n e n i p s a i n f r i g o r e p ' e r s i s t i t ; n u n c u r e n t e , m o r d a d , n e c s e m p e r ' p e n d e n t e a s a n g u i n i s i n s e i p s a m i m p e t u , ' c a l o r e ( § . 6 . c.) a r e s c i t , a u t m e d i i s sub*

i g n i b u s s u d o r e i n u n d a t u r . V e i s o l o f e b r i c i - t a n t i u m atlactu e x p e r t a m a n u s d e a e g r o t a n t i s s t a t u f e b r i s q u e v i g o r e s a e p i s s i m e j u d i c a t : n e c s o l u s h i c i n c e n s u m c a l o r v e n i t ; s e d c u t i s i n i l l i s c i r c a c a r n e s c o n s t r i c t i o , t e n s i d s p a s m o d i c a , r i g i d i t a s , a s p e r i t a s a c s i c c i t a s ,

i n h i s verő m o r b o s a ílacciditas, p e n d e n s - . q u e a b üssibus i n t e g u m e n t o r u m h a b i t u s , v i ­ tális p o t e n t i a e i n i s t i s i n e r t i a , v e l a l i a , q u a e v e r b i s e x p r i m i , d o c e r i v i x q u e u n t , a d p e l l e r a i m m i n u t a , v e l a d a u c t a , v e l d e m u m m u t a t a * J u d i c i u m prognosínque d i r i g u n t . L o n g o i i P íerdum, p r i u s q u a m g r a v i s h o m i n e m a e g r i t u - d o c o r r i p i a t , t e m p o r e , jäm u n i v e r s a c u t i s coíórem h a b i t u m q u e m u t a t s u u m ; f o n t i c u l i , u l c e r a , e f r l a r e s c e n t i a e a d s u p e r f i c i e m e x s i c - c a n t u r ; a c a m m i s s o p e l l i s n i t o r e c o r r u g a t u r a t q u e marcescít. S i m i l i a f e r e i n p l a n t i s , f l o r e l i c e t a c fructü c o n d e c o r a t i s , c i r c u m s p e c t u s a r b o r u m c u l t o f v e i s p l o e x c o r t i c e praedi«.

(11)

DE EXÁNT&mjíTlBUS* - 9

J . 274. A t q u i h a e c singuía ( j j . . 273.)Ewmthemt«

s a t i s o s t e n d u n t , e x a n t h e m a t a n o n m i n u s , o n g ö * q u a m c o e t e r a s c u t i s e f f l o r e s c e n t i a s i n h o c f e r e c o n s p i r a r e : q u o d u t r u m q u e m a l o r u m g e n u s , n u n c e x prímarum p o t i s s i m e v i a r u m . consensu» — n u n c e x m o r b o s o h u m o r u n i s t a t u , a c d e p o s i t o éx i s t i s i n cufceni a c r i ,

•— n u n c e x peius i p s i u s v i t i t f , - - — a t q u e n u n c d e m u m e x peculiäri, h v h a n e ipsai»

p r i m u m , d e i n v e r o i n t o t u m c o r p o r i s s y s t e - m a agénte c o n t a g i b öriatur.

- I p s o r u m abdöminis v t s c e r u m i n c u t e m ,Ex CO&?MSU a c i s t i u s ín i l l a impérium, v e l e x söte. j a m a b d o m"

c o n t i n u i t a t e s u b s t a n t i a e (§. 2 7 3 ; ) e m i t u r ; * n e c désunt o f f i c i a e t m u t u u s cőnsénsus n e t >

v o r t i m s p i n a l i u m , q u i a d s i n g u i a s v e r t e b r a s i n g a n g l i a c o n f l u u n t t a c m u s c u l i s n o n m i n u s a t q u e c u t t v i c i n r s > q t i a m a d v i s c e r a l e u r a i n t e r c o & t a H b u s j u n c f e i , feransmittuntur. H i n e e x g r a v i i n t e s t i n o r u m d o l o r e * , vél - i p s e i n t e r d u m m o t u s a c s e n s i t extrémifeatűni p e r i t * e t e x s o l a v e r m i u m m a b d o m i *

» e r e p t a t u - r pruritüs náriúái a c sirriiíés k n e u m a t i c i s i r r a r t u b v x s d o l o r e s nascüntui!i Äiitimonlalrum o p i a t o r u m t a r n c o n s p i c u a i n c u t e r a a c t i o ác - s u d o r i f e r a v i r t u s , a s o l o a b d o m i & a i i u m «ervoram c o a t a c t u , ® t

(12)

l o GENERÁLTA i s t o r u m c u m i - c v v t a n e i s c o n s e n s u p e n d e r e o b - servántur; a c p l u r i m o r u m , q u a e stomácho I n g e r u n t u r , r e m e d i o r u m e x c i t a n t i u m , a d s t r i n - g e n t i u m i n l o n g i n q u a s p a r t e s o p e r a t i o * n o n p e r s e c u n d a s a d e o , u t appelíant, v i a s , q u a m r e q i p r o c o n e r v o r u m c u t i s , a H a r u m p a r t i u m ! c u m a b d o m i n a l i b u s c o m m e r c i o , a b s o l v i v i - d e t u r . E x s o l o mytulorurn, o s t r e a r u m v e n e - B a t o r u m , . . v e t e t c a n e r a r u m . . i n ^ a l i i s , v i c t u , j a m c o p i o s a a d c u t e m e x a n t h e m a t a p r o r u m -

p u n t ; e t n o t a e s t m u l i e r u m p r a e g n a n t i u m , . -. - q u a e . . v i x s u s c e p t o h u m a n o s e m i n e , a d f a - - c i e m u n d i q u e d e f o e d a n t u r , o b s e r v a t i o . Bat fluidorum E x i p s o q u i d e m humorúm vitiö, t u n i

j n o r b o s - a l i o s . ( S v S* )j t u m v a n n i n c u t e

^ P $ a incorjQtßoda o r i r i , v e l e x c u p r e i s vene«.

r e o r u m m a c u l i s , e x b i l i s i n i c t e r i c i s s u f F u s i o - n e n u n c u n i v e r s a l ! , n u n c a d c o r p o r i s ^ p a r t e m - l i m i t a t a j n e c n o n e x c r i t i c i s , q u a e n . o n rao*-

d o . i n f e b r i b u s , s e d e t i n c h r o n i c i s a f l e c t i o r n i b u s . ; n o n n u n q u a m a d c u t e m c o n t i n g u n t , j d e p o s i t i o n i b u s , e r u i t u r : e t q u a m v i s s i m i l i a j e r e a d p e l l e m p h o e n o r a e n a s o l i d o r u m p o t i u s , q u a m fluidorum v i t i o n o n r a r o n a s c a n t u r j e s t t a r n e n ^ u b i d e m o r b o s o i s t o r u r n s t a t u , a c p e n d e n t e e x h i n c i n c u t e m effectu^, p r $ * d e n t e r d u b i t a r e nequimus» Q u a e i n p e s t e

(13)

DE EXANTHEM4TIÜÜ8. I I n o n n u n q u a m c u m , f e l i c i o r i t r u c u l e n t i s s i m . i r n o r b l solntloneconth^guütmetcisía^es, e t q u a e a l i i s i n f e b r i b u s n e r v o s i s i n t e r d u m n a s c u n t u r gangraenae crUicae ( j j . 8 8 . ): n a e c e r t e P e r solidórum h i s i n m o r b i s a c t i o n e m , a u t p e r n o v a e , a c principalemmorbúm a b h i n c r e v e l - l e n t i s i n f l a m m a t j o n i s b e n e f i c i u m e x p l i c a r i u b i q u e n o n p o s s u n t , a t q u e humoratis patko- töghw, i n freqüentém l i c e t abusüm t r a c t a e , auctöritatem n i t r o c o n f i r m a n t . •

- * A d i p s a m . v e r o »cutis s u b s t a n t i a m i n t e r n cutis cul- d u m m o r b o r u m ,. a u t e x a n t h e m a t u m s a l t e m , F a* p r a e p a r a r i m a t e r i a s , q u i n i g i t u r a d - c e r t u m i n s a u g u i o e V i t i u m r e c u r r e n d i i m1 e s s e t e x a l i a r u m , q u a s morhosas vocavimuß, s e c r e t i o v n u m p a t e t história. :fcíöc v e r o ; j a m stimulál t a e p a r t i s o p u s , n o n c e r t e a d i n o r g a n i c h e ^ s e n s u q u e c a r e n t i s e ' p i d e r m i d i s a f f e c t u s p e r t i -

n e t ; s e d i p s i u s a d e o s e n s i b i l i s s i m a e p e l l i s , f o l l i c u l o r u m j pápillarum, n e r v o r u m , v a s o - r i i t n , : a c v&tituti i n p r i m i s nmcosi l a e s a e a u t m u t a t a e p e r q u e m c u r i q u e d e m u m s t i m u l u m a o t i o n i d e b e t u r : ' q u a nempé t u m * s u b t i l i s s i - r n o r i m i v a s c u l ' o r u m , - a u t s a n g u i n e m , a u t t e - , nuiörem l y m p h a t i c n m q u e - l i q u o r e m v e h e n t i u r i i - d i s t e n s t o , l a c e r a t i o , . a c i s t i u s ' i n - v i c i n a m c e i - l u l a m , a u t i n t e r m e d i u m . e p i d e r m i d K l o c u m *

(14)

1% OENÉRAtlA s u b e c h y m o s i s , m a c u l a e , y i h i c i s q u e s p e c i e , írjediocris cííusio, — t u m p e r m u t a t a h i s i n p a r t i b u s humorúm e x f o l l i c u l i s a c p a p i l l i s c u t a n e i s a u t i n f l a m m a t o r i o , a u t a l i o d e m u m s t i m u l o i r r i t a t i s , s e c r e t i o , s u b a s p r e d i n u m , p a p u l a r u m , t u b e r c u l o r u m , a b s c e s s u l o r u m >

a u t p h l y c t a e n a r u m a p p a r a t u , s u c c e d i t . U t r i u s - q u e r e i e x e m p l a h a b e n t u r t u m i n s t i g m a t e a c u l i c x s p r o h o s c i d e c u t i i n d u c t o , e t s i c natá e x m i n i m a cruorís efíusi q u a n t i t a t e s i m i l l i m a p e t e c h i a e m a c u l a ; -— i n p a p u l i s c o p i o s i s a c u r e n t i b u s , a u t s u d a m m i b u s , q u a e a r d e n t i o r i s cóeli c a l o r , a c r i o r i s e t c o h i b i t i s u d o r i s o p e a d c u t e m p r o d u c i f c ; — i n v e s i c a , q u a m i n h a c i p s a c a n t b a r i d u m , s u b e p i d e r m i d e réce*

p t u m a c r e m o x s u s c i t a t ; — e x p r u r i e n t e a d p l l e m u r t i c i s f o r t e c a e s a m tumoré; — i n abi»cessuio e x s p i n a v i x o c u l o c o n s p i c u a , c u t i a d a c t a , e t c . N e c m i r u m e e r t e v i d e b i t n r , s i a d a m p l i o r i s i n c u t e p u s t u l a e b a s i n , a u t t u m e f a c t u s , a t q u e p r o m i n e n s a c p u r e r e p l e * . t u s f o J l i c u l u s , a u t p a p i l l u l a , . a u t f o r t e l y m * p h a t i c i g e n e r i s g l a n d u l a i n f l a m m a t a , s u p p u ^ r a t a o c q u r r a t } n e q u e h a u e i p s a m a natúr*

p r o s e c e r n e n d a s p e c i f i c i m o r b i matéria f a b r e - f a c t a m o p i n a m u r . N u l l u m c e r t e i n a n i m a l i a j l o n g a e v a m s a n i t a t e m c o n s t r u c t a m a c h i n a

(15)

m EXANTHEMATIBUS. . 1 3 i n s t r u m e n t u m p r o t a m l e t h a i i fine c r e d i d e r k m u s e x p r e s s e d e s t i n a t u m f u i s s e . ; s a t i s q u e j a m m a l o r u m e s t , v e l i p s a p r o n a t u r a l i q u a v i s f u n c t i o n e c o n c e s s a n o b i s o r g a n a , c u m a c a u s i s m o r b o r u m stimúlentur> i n p r o p r i a m n o n r a r o c o n c u r r e r e p e r n i c i e m . N e c e t i a m s p e c i f i c a q u a e v i s m o r b o r u m matéria specifí- c u m s i b i a u t d i s t i n c t u m a b a l i i s s u c e u m a u f i n s t r u m e n t u m p r o p r i u m r e q u i r i t ; s e d s o l o i l * l i u s i n partém q u a m c u n q u e p e c u l i a r i s t i m u - l o , s u b i i s d e m r e r u m c o n d i t i o n i b u s , h u m o t i d e m m o r b o s u s , p r o t e m p o r e , e x n o t i s n a - t u r a e l e g i b u s n o n d e t e r m i n a a d o 9 p r a e p a r a * t u r .

2 7 5 , E s t t a r n e n > q u o d i n h u m a i i a mire-1> i<urer»ú*

müf o e c o n o m i a , s i n g u l a r i s p a r t i u m a d m o r - b o s a s secretíones r e s p e c t u s : u t a c e r t i s s p e - c i f i c i s q u e s t i m u l i s , q u o t i e s c u n q u e e t q u o v i s t e m p o r e s i b i a d m o t i s , v i x n o n i n e o s d e m S e m p e r r a p i a n t u r e f f e c t u s , a t q u e s i m i l e m p r o r s u s i r r i t a n t i p r i n c i p i o e t i p s a e s e c e r n a t matériám: c u m a b a l i i s , n o n m i n u s s p e c i f i c e i s a u t c o n t a g i o s i s m o r b o r u m f e r m e n t i s , s u * p e r a t a s e m e l i n f e c t i o n e , i n s e c u n d a m s e s e ^ e i s d e m l i c e t c a u s i s e x p o s i t a e , a d d u c i vix tin^uajoa s i n a a t . S i c a v e n t r o v i f i x , aptfabisi

(16)

14 •GZNER4UA c o n t a g i o , e j u s d e m . s u b j e c t i , v i x a p r i m a ' i n - f e c t i o n e l i b e r a t i , q u a e c u n q u e r e p l i c a t i c u m v e n e r e a a u t c u m s c a b i o s o c o m m e r c i i r a t i o * , n e , m o x n o v a s u c c e d i t i n f e c t i o ; c u m e t variolarwm e t motbillorim c o n t a g i o , quicun«

q u e j a m p r i d e m m u l c t a t u s , p e r vitám s a t t u t u s r e s i s t a t : e t q u a m v i s n u t r i c i s , h o c p t i -

" v i l e g i o f r e t a e , a d g e n a s , q u i b u s v a r i o l o s u m p u e r i c a p u t d i u t i u s i n c u b a i t , - v a r i o l a r u m P u - s t u l a e hínc i n d e p r o r u m p a u t ; c o n t a g i o t a - rnen , m o r b o q u e t o t i u s m u l i e r u e q u a q u a m íaborat. V e l i p s a m festem, scartatinum> iusm simque fmnam, p o i t p r i m a m a g g r e s s i o n e m , e a n d e m b o m i n i b u s , a c v a r i o l a e , m o r b i l l i , a n o v o i n s u l t u ..- s e c u r i t a t e m c o n o e d e r e , sí n e m a g n o v e r i t a t i s f u n d a m e n t o a f f i r m a t u m e s t ; s e d h o c s a l t e m a b experientía d o c e r i v i d e - t u r : q u o d . c e r t a , a u t v i x s u s c e p t a , a u t n o n i t a p r i d e m s u p e r a t a . m o r b a s k e * s e c r e t i o n i s a u t e x a n t h e m a t u m p r i n c i p i a ; a b a l t e r i u s a c s i m i -

<lts f e r e p o t e n t i a e venéni a c t i o n e e u n d e m h o - t m m e m , p r o t o t i u s s a l t e m r e g n a n t i s constítu-

^ f i o n i s t e m p o r e : , m u n i a n t i a c t u t u m e s s e ] u - b e m t y c x x m M m 9 w H v t a m m , a c morbiUoruijt

e x e m p l oiy n l s i p r e m p t i o r e m a d e o a f f i n i s c o n * t a g i i. S M^ c e s s i o n e m r e e p n v a l e s c e n t i b u s i m p e r ^ Ä n t u r > a b e j u s d e m t e l t e m i n y a s i o u e e o s | [ $ m

n e c minimé d e f e n d a n t .

(17)

DE EXANTHEM ATIBUS. J .15

M i a v e r o e x a n t h e m a t a contagiosum.

ädscribunt o r i g i n e m ; a l i a , e x a c c i d e n t a l i b u s c a u s i s g e n e r a l i s o l i t a , n e c - a l i e n o s e m i n i o r i - g i n e m d e b e n t ; n e c p r o p r i o s e s e j n a l | o s p r o - p a g a n t . I n t e r i m c u r v i x s e c u n d a v i c e e u n d e m f e r i r e h o m i n e m s o l e a n t v a r i o l a e a t q u e m o r - b i l l i - h o c s o l a h o r u m e x a t i t h e m a t u t f i ^conta- giosa n o n e x p l i c a t natura; n e c i g i t u r q u a e , h a c i p s a q u a l i t a t e i n s t r u c t a h o m i n e m , i n v a - d u n t ; e a r e p l i c a r e i d e o aggressioneiö; i n t e r - d u m n o n p o s s u n t , «•

I n t e r i m q u a e s p e c i f i c o c h a r a c t e r e . déstj- t u u n t u r , a c c e r t o i n a l i o s s e m i n e p r o p a g a r i n o n q u e u n t , e x a n t h e m a t a ; i l l a f e b r i u m n o n r a r o symptomu p o t i u s y q u a m i p s e m o r b u s s u n t ' : '-ctiixi a l i a , e t essentialia exanthemata, u t variöfoe,1' m o r b i l l i , 4 e b r i m i p s a m n o n r a r o i n s e r v i t u t e m d u c a ^ n t , e t p r o s y m p t o m a t e i l l a m s i b i s u b j u g a r e c o n s u e s c a n t . U t r - u m q u e v e r a e x a H t h e m a t u m g e n u s , , q u e m a d m o d u m s i n e q u o v i s i n t e r d u m • f e b r i s i n d i c i o e f f l o r e s . c i t ; s i e e t v a r i a m s i b i ' f e b r e m , ' . a u t s e i p s a m f e b r i c u i v i s , a d s o c i a i e ' p o t e s t - (.§. 2 7 0 . ) : u t i g i t u r e x a n t h e m a t a i n febrilia a t q u e apyr.etica l i c e t e x u a a - b l a s s e a d a l i a m f a c i l l i m e t r a n s i l i a n t ^ d i s t i n g n i o m n i n o m e r e a n t u r . Q u a e e x i j l i s a d c u t e m pröpullulant; e a . c o e t e r o r u m a d i n -

(18)

IŐ GEKEKALIA

s t a r s y m p t o m a t u m raorbumnequidquamsub.

I e v a r e ; s e d i n m u l t i s c u m i s t i u s a u g m e n t o p r o d i r e o b s e r v a n t u r . N e c t a r n e n d e s u n t cri- iicorum i n f e b r i b u s e x a n t h e m a t u m e x e m p l a ; a c s i d e petechus h a e c e x p r o p r i a v i x a s s e r e r e a u d e a m u s e x p e r i e n t i a ; Miliaria c e r t e , l i c e t n o n f r e q u e n t e a e g r o t a n t i b u s b e n e f i c i o , h a n c o s t e n - d i s s e n a t u r a m c o m p e r t u m h a b e m u s ( 5 . 3 2 3 . ) , Benignam, malignamque exanthematum n a t u r a m t u m f e b r i s m a x i m e , q u a e h a e c i p s a p r o d a - c i t ,t a u t c o m i t a t u r ; t u m s u b j e c t i , c a u s a m m - q u e c o n d i t i o d e t e r m i n a t . N e c acutam u b i q u e e x a n t h e m a t a , s e d e t ctwonicam i n t e r d u m i n - d o l e m , erysipelatis habitaalis , a c purpmae p e r m e n s e s i n t e r d u m r e c u r r e n t i s e x e m p l o , i-nanüestant. I n regioné h u m i d i o r i a c p r o - f u n d i u s p o s i t a , i n p r i m i s s u b c o e l q a r d e n t i , f r e q u e n t i o r m o r b o r u m c u t a n e o r u m o m n i u m p r o v e n t u s a c f e r e endemka n a t u r a e s t ; h i n c

e t exänth&matahis i n l o c i s f r e q u e n t i u s , q u a m i n a l i i s s u b f e b r i u m d e c u r s u o b v e n i u n t . I n ­ t e r i m v e l i p s a M e d i c o r u m i n h i s p e r t r a c t a n - d i s m e t h o d u s m a j o r e m s a e p e e x a n t h e m a t u i r r , q u a m i p s i u s s o f t c o n s t i t u t i o , partém a g n o - s c i t ;: e t e x q u o s u d o r e s i n q u a v i s f e b r i u m s p e c i e p e l l e n d i c o n s u e t u d o q u o d a m m o d o evi«

l u i t , a c m a j o r a b d o m i n a l i s h a b e t u r f o m i t i s , c o n -

(19)

DE EXANTHEM ATIBUS, íj c o n s i d e r a t i o ; e x a n t h e m a t u m symptomatico«

r u m v i x n o n u b i q u e i m m i n u t a e s t f r e q u e n * t i a . S e d r e v e r a t a r n e v i d e n t e r i n t e r d u m h a e c i p s a epidemkam o s t e n d u n t n a t u r a m : u t v & l s u b m e l i o r i m e t h o d o , s u b m a j o r i aegrotan»

t i u m a e r i s q u e t e m p e r a t i h o s a m b i e n t i s p u r i - t a t e , s u b m a t u r a s a b u r r a r u m e l i m i n a t i o n e , n o n t a r n e n u b i q u e e x a n t h t m a t u t n a d c u t i m p r a e p e d m q u e a t e f f i o r e s c e n t i a v

A l i a d e m u m e x a n t h e m a t a , q u a m s e m e l i n c u t e s e d e m e l e g e r u n t , h a n c i p s a m c u m a l i a n e c u n q u a m c o m m u t a i i t , n e c a m p l i o r e m

s i b i d e s i d e r a n t ; s e d , q u o l o c o p r o g e r m i n a - r u n t : h o c e o d e m , p e t e c h i a r u m , miliariüm, V a r i o l a r u m , m o r b i l l o r u m e x e m p l o , flore^

s c u n t , a t q u e v e l m a t u r a n t u r a c d e c i d u n t , v e l i m m u t a t a e x s u p e r f i c i e d i s p a r e n t , A l i a f i x a m i n p e l l e rädicem n o n figunt; s e d an«

g u s t i o r i p r i m u m c o n f i n i o l i m i t a t a y h o c i p s u m ' • quöd d e scärlatina, e r y s i p e l a t e o b s e r v a m u s , p e r p e t u o e x t e n d u n t ; a u t p r i s t i n a m p o s s e s s i o - n e m i n o p i n a t o d e r e l i n q u u n t , a c a l i e n a m f u - r o r e a e q u a l i praécipitanter i n v a d u n t . U t r u m - q u e i n t e r i m e x a n t h e m a t u m g e n u s n o n e o * d e m , q u o i n c e p i t:, n i s u u b i q u e v e g e t a t ; s e d , a u t m a t u H t a t e m s i b i p r o p r i a m a l i q u a n d o n o n I a d i p i s c i t u r ; a u t p r o r s u s a cüte d i s p a r e t , a c

lib.UL &

(20)

p r j s t i a a e / i i i l i a c i p s a s e d i s n e c v e s t i g i u m q u u , d e m r e l i n q u i t . ,

g . 2 7 6 . E x d i c t i s ( § § . 2 7 3 . 2 7 4 . 2 7 5 . ) e x a n t h e m a t u m c a u s a e q u o d a m m o d o i l l u s t r a n - t u r , a c f r e q u e n s m u l t o r u m e x a b d o m i n e p a - t e t origó, I p s a t a r n e n c u t i s p e r díuturno*

aíqua a r t i f i c i a l e s ^ s u d o r e s m a c e r a t i o n o n m i - n n s , q u a m c a l o r i e c t i s k c u s i i n p e l l e n m - r a t i o a e m , e x a n t h e m a t u m generadouí, s i n e a'.ia a d i n t e s t i n a vitío, f a v e n t e m i n d u c u n t y . a t q u e d e l i c a t i o r l a x a q u e c u t i s a l b i d i o r i a , t e -

i i e r i o d s a p u d m i d i e r e s , i n f a n t e s , r u t b s q u e h o m i n e s c o n d i t i o , h a n c i p s a m n o n - r a r o p r o - m o v e r e v i d e t u r . S e d e t i l l a i p s a , q u a e t r a n s p i - v a t i o n e m , s u d o r e m s u p p r i m u u t , e x a n t h e m a - t u m n o n r a r o c a u s a m s i s t e r e o b s e r v a n t u r . Q u i e x f r i g i d i o r i b u s l o c i s c a l i d i o r a , e t i n s u e - íos i n h i s s o j i s a e s t u s s u b e u n t , s u d p r i s h i c n e c e s s a r i i i m p a t i e n t e s , p a p u i i s i n s i g n i t e r p r u - r i e n t i b u s a d c u t e m u n d i q u e , s e u sudaminibus, a c hidrois n o n s i n e p e r i c u l o r e p e l l e n d i s j o b s w d - J i i t u r ( § . 2 7 4 . ) . E a d e m p o s t b a l n e a f r i g i d a , . c a i i d i p r i a n n i t e m p o r e a d h i b i t a i n m u l t i s ob-, s e r v a n t u r , „Qui c u t e s e n s i b i l i o r i o b t e g u n t u r ; 'il.ji v e l e x s i m p l i c i e m p l a s t r o § a u t l i n i m e n t o ,

£uti p e r p a u c a s h o r a s a p p l i c i t i s , m o x p!t|ɧá

(21)

DF EXJNTHÉMAT1BVS. 1$

n o n m o d o i n e a d e m p u s t u l a s , p h l y c t a e n a s ; s e d n o n r a r o e r y s i p e l a c e a m i u f l a m m a t i o n e m e x p e r i u n t u r . O b h a n c f o r t e r a t i o u e m c e r t a e x a n t h e m a t a a d i o c a c o r p o r i s , a t h m o s p h a e r a ; ? f r i g i d i o r i p r a e a l i i s e x p o s i t a , u t f a c i e m , m a n u s , u b e r i u s , q u a m a d i s t a , p r o r u m p u n t . . S e d e t i p s a m p l e t h o r a m t u m generale«!, t u m l o c a l e m , a d v a r i a s c u t i s e f f l o r e s c e n t i a s c o n - t r i b u e r e , e x p u s t u l i s i n f r o n t e a d o l e s c e n t u m s u c c i p l e n o r u m , i n p r i m i s a b a s s u m p t o p o t u s p i r i t u o s o a s u p p r e s s i s h a e m o r r h a g i i s p r o - r u m p e n t i u m , — e x c u p r e i s , p o t a t o r u m a d n a s u m m a c u l i s o b s e r v a m u s ; a c i n i p s i s a d e o f e b r i b u s , q u a s inßammatorias v o c a m u s , t u m p e t e c h i a e , t u m m i l i a r i a i n t e r d u m i n c u t e p r o p u l l u l a . n t : s u b q u i b u s d e t r a c t u m e x v e n i s s a n g u i u e m m a u i f e s t o c o r i o o b d u c t u m , m i n i - m e q u e r e s o l u t u r n , n o n t a n a r a r o c o o s p e x i - m u s .

M a g n a e i n t e r i m actionis nervosae (§. 2 2 8 . . ) , e t contagii l a t e n t i s i n f e b r i b u s „suspicioui l o - c u s e s t , u b i e x a n t h e m a t a c e r t a , i n p l u r i b u s , epjdemico, n e c e x s a b u r r a l i a b d o m i n i s v i t bt n e c a m e d e n t i s e r r o i i b u s p e n d e n t e i n f l u x u j p r o p e l l u n t u r : v e l x j u o d i l l u d i p s u m , q u o d f e b r i m e x c i t a v i t , a c u t e r e c e p t u r a , , , v e l a d e a n d e m d e p o s i t u m f u e r i t ; v e l q u o d v o i a t i -

(22)

l i u s c o n t a g i o s i principÜ vehículum , q u e r n . c u m q u e f e b r i s i m p e t u m , o m n e m q u e f e r e a c t i .

o n e m , a d c o r p o r i s d i r i g a t p e r i p h e r i a m : p e r q u a m a d e o s u b i p s o m o r b i p r i n c i p i o , a c i i i s u b j e c t i s n o n c a c h e c t i c i s , n o n r a r o s u d o r i b u s a r t e proíectis e t f e b r i s c a u s a , e t e x a n t h e m a - t u m o c c a s i o , a p e r t i s c u t i s s p i r a c u l i s e x p e l - l u n t u r f e l i c i t e r ( §. 9 4 . ) . Püiridam e s s e h u - j u s c o n t a g i i , e x a n t h e m a t u m i n n e r v o s i s f e b r i - b u s (§„ 8 0 . ) f o i i t i s , n a t u r a m ; a r g u m e n t o , q u o d s a t i s f a c i a t , n u l l o h u c u s q u e e v i c t u m e s t ( § • Q - ^ j n W c e r t e värioiarum^ m o r b i l i o r u m b e n i g n o r u m q u a l i t a t e , a c t a r n facüi äd iü- fiammatorios motüs "hatHfäk e v f i i e t t u r T ' Q i f o d . s i exyufrldo a c saburVáil a d i n t e s t i n a vítiö symptömatica n o n r a r o p r o d i i c a n t u r i n c u t e e x a n t h e m a t a (§. 2 7 4 . ) ; h o c n o n o b f a c t k r n i l l i u s i n s a n g u i n e m r e s o r p t i o n e m , a c p u t r i - d a m in hoc ipso conservatam n a t u r a m , s e d n o n , s e c u s , äc a l i a , q u a e p u t r i d a n o n s u n t , —- a c r e c e n s m y t u l o r u m o s t r e a r u m q u e c a r o , a b e j u s d e m i n g a s t r i c o r u m s y s t e m a n e r v o r u m , a c t i o n e p r a e s t a t u r ; a c v i x i n a l i o e x a n t h e m a - t u m , q u a m i l l o m m f o r t e i q u a e s u b p a r a l y ^ t i c a e a c j a r a f e r e emortüae c u t i s i n a g o n i z a n . t i b u s ; c o n d i t b n e , a u t i n tadaveré e r u m p u n t , c a s u , a p u t r e d i n e d e p e n d i t .

(23)

DE EX4NTmmATIBUS. 21 Q u i d s p e c i f i c u m v a r i o r u m e x a n t h e j m a -

t u m , i n p r i m i s •essentiaUum , i n partém h a u e v e l i l l a m n i s u m p r o d u c a t ; h o c n o n m i n u s , q u a m c h r o n i c a r u m e f f l o r e s c e n t i a r u m i n d e - t e r m i n a t a s p a r t e s t e n d e n t i u m n a t u r a m i g n o - r a ' m u s . S e d q u e m a d m o d u m v e n e r e i v i r u s a d a l i a m l i c e t p a r t e m s u s e e p t i , • s i n g u l a r e m i n g e n i t a l i a , i n f a u c e s , c u t e m , a c o s s a i m p e t u m ,

—- s c a b i e i , n o n a d f a c i e m , s e d a d d i g i t o - r u m p r a e s e r t i m , c o e t e r a m q u e c u t e m c e n v e r - s i o n e m , — s c o r b u t i c i v e r o a c r i s i n g i n g i - v a s p r o e l i v i t a t e m a d m i r a m u r ; s i e e t v a r i o l a - - r u m m a j o r c u m c a p i t e , — m o r b i l l o s i c o n t a - g i i e v i d e n s c u m p i t u i t o s a f a u c i u m ; p u l m o * - n u m m e m b r a n a , c u m . o c u l i s , affinitás, — s c a r l a t i n a e m a t e r i a e s p e e i f i c a , — i n e i p i e n t e m o r b o , c u m f a u e i b u s , — d e c l i n a n t e v e r o c u m s u b e u t a n e o a c c e l l u l a r i c o n t e x t u harmó- n i a , f u g i t i n t e l l e c t u m .

g . 2 7 7 . Q u o d v e r o i l l a i p s a , q u a e e x a n - Prognon«- t h e m a t a c o n s t i t u i t , matéria d i v e r s a m o m n i n o

n a t u r a m a c i n d o l e m a g n o s c a t : h o c a v a r i o e j u s d e m a u t d i s p a r e n t i s ( g . 2 7 5 . ) , a u t a d i n t e r i o r a r e t r o c e d e n t i s efíeetu n o n c e r t a s a t i s e r u i t u r i n d a g i n e . S y m p t o m a t i c a q u i d e m q u o d a t t i n e t e x a n t h e m a t a , i l l a f r e q u e n t e r s i n e ma»

1

(24)

nire'stä m o r b i m u t a t i o n e a d c u t e m d i s p a r e n t : átque s i n e c e r t o f e b r i s l e v a m i n e revértuntur1; s e d s i , q u a e c r i s i n alíquando c o n s t i t u u n t r — áut q u a e primaria e t essentialia d i c u n t u r e x a n - t h e m a t a , c u m m a g n o i n t e r d u m m o r b i a u g - r n e n t o v e l c o n c i d a n t , v e l a d i n t e r i o r a r e p e r - c u t i v i d e a n t u r : h o c n o n m i n u s c a u s a e , q u a e h u i c r e p e r c u s s i o n i s u b e s t , q u a m i p s i u i r e t r o p u l s a e a c r e d i n i m a t e r i a e a d s c r i b e r e l i c e - r e t . E s t i n t e r i m , u b i r e t r o p r e s s a e u t r i u s q u e m a t e r i a e t a r n e v i d e n s i n v i s c e r a h a b e a t u r a c t i o ; e t u b i r e a s s u m p t a e i n c i r c u l u r a d e l e - teriäe a c r e d i n i s t a r n c o r r o s i v u s c o n s p i c i a t u r e f f e c t u s : u t i n h a c i p s a p o t i u s matéria, q u a m i n c a u s i s r e t r o c e s s i o n i s u b j a c e a t i b u s , n o x a - i u m a c f u n e s t a e q u a e r e n d a S i t m e t a s t a s i s

o r i g o .

Q u e m a d m o d u m v e r o , q u a e v e l critícám a c r i o r i s m a t e r i a e i n c u t e m d e p o s i t i o n e m s i - s t u n t , — v e l q u a e i n h a c i p s a , e x c r u d i s , p e r f i c i u n t u r a c m a t u r e s c u n t e x a n t h e m a t a , im»

p e t u n u n c u u a > a c v e g e t o n a t u r a e s u s t i n e n - t u r s u b s i d j o ; n u n c v e r o i m p e r f e c t o c o r d i s c o n a m i n e v i x f o v e n t u r , a c m e d i o s u b o p e r e l a n g u e s c u n t ; sie e x p e d i t a , n e c t a r n e n c o c t i o - n e p r i o r , n e c t a r d a n i m i s , e x a n t h e m a t u m c r i t i c o r u m e f U o r e s c e n t i a n o n m i n u s , q u a m

(25)

DE EXANTHEM ATIBUS. 23 p u s t u l a r u m , a b s c e s s u l o r u m q u e r e p l c t i o , e l e - r a t i o ^ ' - T O a t u r a t i o- j - ";á c f l o r i d u s c i r c u m p o s i t a e c u t i s h a b i t u s , s p e m m e d e n t i s n o n p a r u m éru geré q u e u n t . H i n c a u t l i v i d u s m a c u l a r u m a u t n i g r e s c e n s c o l o r , v e l p a l l e n s p a p u l a r u m a s p e c t u s , a u t v a c u a , c o l l a p s a , c i r c u l o q u e e x l a e t o r u b e n t e d e s t i t u t a p u s t u l a , a c i n t e r m e - d i a e c u t i s o e d e m a t o s u s , v e l s u b t i n e r e u s h a - b i t u s , l a b e s c e n t i s n a t u r a e , a c p e r f e c t a e m a t u . . r a t i o n i s d e f e c t u s , n o n r a r o v e r o i n s t a n t i s g a n g r a e n a e , t e s t i m o n i u m e x h i b e n t . E s t I n t e - r i m s a t f r e q u e n s i n m a c u l a r u m C o l o r e , s i n e t a n t i s i n d i c i i s > m u t a t i o ; s e d s a e p e a u t c u m l a e t o earundém a s p e c t u , p e r i c u l a n o n m i n u s i n m o r b i s a u g e n t u r ; a u t l i v i d u s a c s u b n i - g e r p e t e c h i a e a s p e c t u s , s u b m e l i o r i r e r u m . s t a t u c o m p a r e n s , p o s t h o r a s s a e p e n o n m u l - t a s i n a l i u m , i t e r u m q u e i n a l i u m s i n e t a n t o d i s c r i m i n e c o n v e r t i t u r .

I n g e n e r e , q u a e e x primariis e x a n t h e - m a t i b u s , a d c u t e m j a m s a t i s e x p u l s a s u n t , n e c f e b r i m t a r n e n a u t d i s s i p a n t , a u t m o d e - r a n t u r ; s e d förtiorem l o n g e a c c e n d u n t j — v e l c u m m a g n i s l u m b o r u m , a r t u u m q u e d o - l o r i b u s c o n t i n u o incedünt, a t q u e v e l e x t r e - ' f f l a m , s i n e p l e t h o r a e a u t g a s t r i c a e s a b u r r a e v e s t i g i o , debilitatém v i r i u m , v e l d e l i r i a , I i -

B 4

(26)

p o t h y m i a s a t q u e c o n v u l s i o n e s a g n o s c u n t ; e a m a j o r i v i t a e d i s c r i m i n e i n c e d e r e c r e d e n d u m -est.

S i g n u m c e r t u m a c p a t h o g n o m o n i c u m , e x q u o f u t u r a e x a n t h e m a t a p r a e n o s c e r e v a - i e a m u s , n i s i c o g n i t u s r e g n a n t i s epidémiáé c h a r a c t e r illorüm, q u a e p r o t a l i b u s h a b e n t u r , a u c t o r i t a t e m c o r r o b o r e t ; n e q u a q u a m h a b e - m u s .

P e r s e q u i d e m n u l l u m e x a n t h e m a , n i s i o b f e b r i m , q u a e h o c i d e m c o m i t a t u r , p e r i - c u l a p o r t e n d i t ; e t v e l i p s a e , q u a e c o n t a g i o p r o p a g a n t u r , e f f l o r e s c e n t i a e , s u b r e c t o v i -

r i u m v i t a l i u m m o d e r a m i n e , u t p l u r i m u m d i - s c r i m i n e c a r e n t . V e l e x c o n f l u e n t e , a c p e s - s i m a e i n d o l i s V a r i o l a d e s u m p t a , a c a l i e n o s u b j e c t o i n s e r t a matéria, n o n m a l i g n a m i d e o h u i c i p s i a e g r i t u d m e m conciliat» S e d c u r d e m u m , s i n e a p e r t i s e x s u b j e c t i , a t q u e a l i a c o n d i t i o n e r e p e t e n d i s c a u s i s , t u m v a r i o l a e , t u m m o r b i l l i , t u m i p s a a d e o s c a r l a t i n a , f e b r i m p o t i u s ttervosatn, q u a m a l i a m h o c a n n o e x c i - t e n t ; c u m a l i o , a u t nullám, a u t i n f l a m m a t o - riam , a u t g a s t r i c a m s i b i c o m i t e m e l i g a n t : h o c a d o c c u l t a m o r t a l i b u s , n e c e x t e m p e s t a - t i s q u i d e m rationibüs e x p l i c a n d a , e p i d e m i a - mm m y s t e r i a p e r t i n e t . I p s a q u i d e m c u t i s

(27)

DE ÉXANTHEMATIBUS» 25 c o n t e x f e u i n a l i i s l a x i o r i , i n a l i i s firmiori, — s e n s i b i l i t a t e a u t e m i n s i n g u l i s d i v e r s a , i n - s t r u c t a o b s e r v a t n r ; a t q u e e x h o c f o r t e c e r t i s v a r i o l a e f a m i l i i s , a u t a d u l t i s e t i a m f u n e s t i o - r e s , a c d i f f i c i l i o r pústularum e v o l u t i o e s t ;- s e d epidemica!» h a e c m a l i g n i t a t e m v e l m i n i - m e i l l u s t r a n t ; a t q u e h u n c d u r u m i n p a t h o l o - g i c i s n o d u m , o b s e r v a t i o , q u o d . s u b media»

e a q u e m a l i g n i s s i m a c o n s t i t u t i o n e , p e r i n s i t i o - n e m a r t i f i c i a l e m p r o p a g a t a V a r i o l a , n o n r a r o U n i g n a c o m m u n i c e t u r , u l t e r i u s f o r t m s q u e a t r i n g i t .

5 , 278. S y m p t o m a t i c o r u m e x a n t h e m a - t u m , q u a e f e b r i u m u t p l u r i m u m s o b o l e s s u n t , , m e d e n d i r a t i o n e m , e x l l l a r u m d o c t r i n a p e - t e n d a m e s s e , n o n d i f f i c u l t e r a p p a r e t ; s e d e o i p s a e , q u a s e s s e n t i a l e s v o c a m u s , a c u t a e e f - f l o r e s c e n t i a e , p o t i s s i m a s h o c e x fönte r e g u - lás p e t u n t : i t a u t u l t e r i o r i s t o r u m m o r b o r u m e x p o s i t i o s u p e r f l u a v i d e r i p o s s e t ; n i s i m u l - t a r u m h i c r e r u m , s u b f e b r i u m p e r t r a c t a t i o n e n o n f a c i l e c o m m e m o r a n d a r u m , o c c u r r e r e t r a - t i o ; a t q u e p l e n i o r c u j u s v i s d e m u m e x a n t h e - m a t i s i n v e s t i g a t i o , t u m s i n g u l o r u m d i a g n o s i n , t u m c u r a m n o n p a r u m a d j u v a r e t . P r a e t e r f e - b r i m n e m p e s o c i a m , n o n p a u c a s u n t , q u a e

(28)

s p e c i e s d i v e r s a s , a c v a r i a e x a n t h e m a t u m q u o r u m d a m s t a d i a c o n c e r n a n t , m o m e n t a ; n e c e a d e m m o r b i l l i , q u a m v a H o l a e , e a d e m l i c e t f e b r e s t i p a ^ a , m e t h o d o t r a c t a r i q u e u n t . H i n c e a s p r i r n u m e x a n t h e m a t u m s p e c i e s , q u a e f e r e mda, c u t i s p l a n i t i e m a u t n i j i i l , a u t p a r u m , a u t n o n c c m s t a n t e r s u p e r a n t , erijsipélas n e m - p e , scarlaiinam, urticariam, petechias, — d e i n v e r o , e a s , q u a e scabra) p e l l e m m a g i s e x a - s p e r a n t , Miliaria, variolas, morbillos, pmphi- gam, ä c aplithas h i c p r o i n s t i t u t i ratiöne a t y t e n t e d e s c r i b e m u s .

(29)

«7

O R R i

E X A N T H E M U T A

G E N . L

ERYSIPEL J S .

2 7 9 . I n f l a m m a t i o n i b u s n o n m i n u s ($.2?ÓQ.')) , ) E L F L L T I Ö ••' q u a m e x a n t h e m a t i b u s a f f i n i s m o r b u s e s t ery*

sipelas: c o m m u n i s s i m a n e c n o n p r o p r i a p e l l i s h u m a n a e a f f e c t i o : i n q u a a d h a n e i p s a m mó*

l e s t a p f i m u m sensátio , s u p e r f i u a l i s c a l o r , p r u r i t u s , m o x d o l o r a r d e n s , r u b o r d i l u t u s , e x p a l l i d o s u b f l a v u s , a e q u a l i t e r diíFusus s p l e n d e n s , a c o m p r e s s i o n e e v a n e s c e n s , h a c c e s s a n t e c i t i s s i m e r e v e r t e n s , s i n e d u r o , a u t convexö c u t i s tumoré, s a e p e c u m p h l y c t a e - n i s , u t p l u r i m u m c u m f e b r e , a l i a s s i n e i s t a , c o m p a r e n t , a d v i c i n a s f a c i l e p a r t e s p r o s e r - p u n t , a u t i n d i s s i t a s i n o p i n a t o a c celerifcer t r a n s i i i u n t ; a u t p r o t i u u s ; n o n s i n e magnó

N U D A .

(30)

i n t e r i o r u m p e r i c u l o , d i s p a r e n t , c u m p a u c a i n s u p p u r a t i o n e s , n i s i m a l i g n a s , v e l u l c e r o - s a s , —* s a e p e c u m e v i d e n t i i n g a n g r a e n a m d i s p o s i t i o n e , a c s u b s e q u e n t e e p i d e r m i d i s d e s q u a m a t i o n e .

2 8 0 . N u n c v e r o h a e c c u t i s a i T e c t i o , e x a n t h e m a t u m a e m u l a e t simplex, i n s u m m a c u t e l i m i t a t u r ( § , 2 7 9 . ) , n u n c v e r a e i u f l a m - m a t i o n i q u o d a m m o d o p r o p i u s a c c e d i t ; i n s u b - j e c t a m i n t e g u m e n t i s c e l l u i o s a m p r o f u n d i u s p e n e t r a t , a t q u e r u b e r e m m a g i s s a t u r a t u m , t u m o r e m v e r o o f f e r t . i c o n s p i e u u m , s e d t a r n e n i n s i g n i t e r u r e n t e m , a c l i c e t m i n u s c o m p l a - n a t u m , n o n t a r n e n c i r c u m s c r i p t u m , n e c i n m e d i o , n i s i d u m i n a b s c e s s u m , h a c i n s p e - c i e n o n t a r n i n f r e q u e n t e m , t r a n s i t u r u s s i t , c e n v e x u m , a c u m i n a t u m , a t q u e srpipeicis píikgmonodes a p p e l l a t u m . N u n c , o e d e m a t o -

s a m t u m i d a m q u e j a m p a r t e m p r e h e n d e n s , . p a l l i d i o r e m a b i n i t i o e t e x s e r o s o s u b e r u e u -

t u m c o l o r e m a s s u m i t ; a c o m p r e s s i o n e , d o n e c p a r s m a g i s i n d u r u e r i t , f o v e a m o s t e n d i t : a t - q u e erpipelas oedematodes, i n g a n g r a e n o s a m d e v a s t a t i o n e m p r a e e i p u e p r o n u m , v o c a t u r .

Inürntim q u o q u e e t a d v i s c e r u m s u p e r - f i c i e m r e s i d e n s h a b e r i erysipetas, a V e t e r i b u s

(31)

ERY SIPELAS.

c r e d i t u r n , a R e c e n t i o r i b u s v e r o i n d u b i u m „ v o c a t u m e s t , N o v i m u s t a r n e n , n o n m o d o i n v i v e n t i b u s encephalitidém , o t i t i d e m , p.e.- r i p h e u m o n i a m , e n t e r i t i d e r a , s i r i g u l a s q a e i n - flammationuiri s p e c i e s , c o m p a r e n t e a d extér- n a m c o r p o r i s ' s u p e r f i c i e m e r y s i p e l a t e p r o t i - : •>

l i u s d i s p a r u i s s e ; — h o c i p s u m v e r o a b e x - t e r n i s g e n i t a l i b u s , s i n e i n t e r r u p t i o n e phlogö- s i s , p e r vaginám a d u t e r u m ;"a*£acie a d f a u - c e s , a s p e r a m artériám, p u l m o n e s c o e t e r a s - q u e a d p a r t e s i n t e r f t a s m a n i f e s t e penétrasse;

s e d e t i a m i n c a d a v e r i b u s a d u r e t b r a m , v e - s i c a m , vaginám, u t e r u m , o v a r i a , i n t e s t i n a , ventriculüm*, h e p a r ; — i n p e c t o r e a d p l e u r a m , b r o n c h i a , " p e r i c a r d i u m , c o r i p s u m , a c v a s a m a j o r a ; i n c a l v a r i a a d m e n y n g e s , äd c e r e - b r u m i p s u m , " fréquentius c e r t e e r y s i p e l a t o s a , q u a m p h l e g m o n o s a o c c u r r i t inflárnmatio. E i s m a m m a r u m s c h i r r h o , d e x t e r r i m a l i c e t m a n u , p e rv c u l t r u m a b l a t o , e r y s i p e l a s i n s i n g u l i a fé'rö c o r p o r i s e x t e r n ! p a r t i b u s , a c t a n d e m íethalis p e r i p i i e u m o n i a s u c c e s s i t : p o s t q u a m p u l m o n e s u n d i q u e c o r r e p t o s e r y s i p e l a t e , e x áammeo r u b e u t e s , n e c d u r o s , s e d c o p i o s o s e r o innatantés c o n s p e x i m u s ; a c p a r s p l u r i - m a c e r t e p e r i p n e u m o n i a r u m m a l i g n a r u m •(.§,

190.) c u m e r y s i p e l a t e p u l m o n u m i n c e d i t ;

(32)

5© mysiPELAs...

nec d u r u s , n e c c o c t o , simüis-hepati a c p o n * . d e r o s u s i n c a d a v e r i b u s p u l m o i n i l l i s d e t e g L

t u r . N u l l u m e r g o d e interm's erysipelatis f r e - q u e n t i a d u b i u m s u p e r e s s e p o t e s t ; l i c e t s i g n a c h a r a c t e r i s t i c a , q u a e h a n c p o t i u s , q u a m I p h l e g m o n o s a m a r T e c t i o n e m a d v i s c e r a i n d i r c e n t : n i s i a b e x t e r n o e t r e t r o p r e s s o e r y s i p e - l a t e , a u t a m a n i f e s t a i n t e r n i h u j u s m a l i a d e x t e r n a m partém n o n i n t e r r u p t a c o n t i n u a t i o - ! n e , — e x , e p i d e m i c a p e r secüones p a t h o l o l g i c a s c o n f i r m a t a m o r b i i n d o l e , — e x catche*

, e t i c a s u b j e c t i c o n s t i t u t i o n e a c , p r o n a i n ery~ \ s i p e l a s n a t u r a , —- a c d e m u m e x c a u s i s i u - fiammationi v e r a e p a r u m f a v e u t i b u s , d e s u - i n a t u r ; a d d u c i n o n q u e a n t ,

„, S e d m a x i m a e r y s i p e l a t i s d i f f e r e n t i a a b i l l a f e b r i s s i b i c o n j u n c t a e , n u n c nervosaef)

^ n u n c gastricae, n u n c v e r o inflammatoriae d e - r i v a u d a §s£: n e c s o l u m h i c q u o d simpkx V o c a v i r n u s , s e d e t phkgmonoswn ery sipelas íCum f e b r e n u n c i l l a , n u n c i s t a c o p u l a t u r . j f r e q u e n t i u s q u i d e m h a e c u l t i m a m o r b i s p e - c i e s p h l e g m o n o s a , s e d n o n u b i q u e , c u m v

i n f l a m m a t o r i a , púra s a l t e m , f e b r e i n c e d i t : m a l i g n a r u m i n n e r v o s i s f e b r i b u s m e t a s t a s i u m e x e m p l o , q u a e , c u m m a n i f e s t a a d phlegmo-

• $K?í«m. erysipelm p e r t i n e a n t ; s a e p e t a r n e nJ n »

(33)

mY$IPELA$. $ 1 . ßamma.torhtm p r o c o m i t e - f e b r i m n o n a g n o -

s c u n t . Erysipelás'Simplex u r p l u r i m u m q u i d e m c u m g a s t r i c a e f e b r i s n o n a m b i g u i s s y m p t o ~ m a - t i s i n c e d i t e t h o c e x fönte o r i g i n e m t r a - h i . t ; s e d m a l e , e x subflavo e r y s i p e l a t i s c o l o r e , a d bilem, u t l a t i t a n t e m i n s a n g u i n e c a u s a m , a r g u m e n t a n t u r ; n e c u b i c u n q u e c u m i i o c i p s o

v o m i t u r i t i o , a u t a m a r a e materiéi - v o t n i t u s <

o c c u r r i t , m o x a d g a s t r i c a m m t t r b i «laturam c o n c l u d i m u s s e c u r i . . N u n c e t e n i m i n p l e t h o * . . . r i c i s s u b j e c t i s e t Simplex ery sipelas i n f i a m m a - t o r i a m f e b r i m s i b i a d j u u g i t ; n u n c v e r o c u m , s u m m i s l i c e t v e n t r i c u l i p e r t u r b a i i o m b u s , a c flavescente r u b e d i n i s f u l g o r e * n o u sb i l i o s a m ,

$ e d ftervosam , a c v e r e m a l i g n a m f e b r i s n a - ; t u r a m a g n o s c i t , a c i n g a n g r a e n a s f e s t i n a t .

A l i a s n e c u l l a m q u i d e m e r y s i p e l a t i f e - b r i m f u i s s e c o n j u n c t a m v i d i m u s (.wpfanm R e c e n t i o r u m ) : q u o d i n habituali q u a m m a - x i m e a c p e r v i c e s , a u t p e r periodos i n t e r - d u m r e d e u n t e , - n e c t a r n e n i m p e t u o s o - S e m p e r i n c o m m o d o — a c s a e p e i n e r y s i p e l a t e a b e x t e r n i s > i e v i b u s q u e c a u s i s p r o g e n i t o o b s e r - , . v a t u r .

, F r e q u e n t e r s a t i s epidemicam e t e x c a u s i s , S e m p e r o b s c u r i s p e n d e n t e m e r y s i p e l a t a o r i - g i n e m p r o f i t e a t u r , a t q u e p a r t e s n u n c i n t e r -

(34)

* r i a s , n u n c v e r o e x t e r n a s o c c u p a n d o , d i v e r s o s i n t e r s e m o r b o s , i u f l a m m a t i o n e s n e m p e s u * p e r f i c i a l e s , q u a s catarrhales v o c a n t , m e m b r a . n a e m u c o | a e n a r i u m , f a u c i u m , a u r i s i n t e r - n a e , , tracheáé, b r o n c h i o r u m , v e n t r i c u l i , i n - t e s t i n o r u m , v e s i c a e u r i a a r i a e , p u d e n d o r u m , a u t , a d m u c o s u m s u b e p i d e r m i d e r e t i c u l a m c o n v e r s a , p h i o g o s e s p r o d u c u n t . U t p l u r i m u m t a r n e n h a e i p s a e sporadkae o c c u r r u n t ; a t q u e n u n c fixam e x t e r n i s i n p a i t i b u s , n u n c W«- Ulcm a d m o d u m a c ambulantem n a t u r a m o s t e n - d u n t .

. N e c m i n u s e r y s i p e l a t a m o x tdiapathw c u t i s , — n u n c sympiomatico p o t i u s o r i u n t u r , v i t t o ; a t q u e p r o d i v e r s a , q u a m s i b i e l i g u n t , s e d e , • * d i v e r s a p b o e n o m e u a p r o d u c u n t .

Critkam i n t e r d u m e r y s i p e l a s n a t u r a m h a b e r e o b s e r v a t u r ; a c h o c i p s o , q u o h a e c s c r i b i m u s , a n n o , i n M e d i o l a n e n s i n o s o c o - j n i o p l u r e s e x f e b r e g a s t r i c o . n e r v o s a d e c u m - h e n t e s e r y s i p e l a t e a d f a d e m c o m p a r e n t e s a - n a t o s f u i s s e p e r c e p i m u s . S e d f r e q u e n t i u s f e - l i c e m p o t i u s e x p a r t e n o b i l i o r i , a d m i n u s n o b i l e m e j u s d e m m o r b i c o n v e r s i o n e m e x h i * h e r e v i d e t u r . P a u c i s i n c a s i b u s uniiersale e r y s i p e l a s c u t e m , q u a m l o n g e p a t e t , o m h e m a c s i m u l o c c u p a b a t ; i a a l i i s n o n t o t a m q m v

d e m

(35)

ERYSIPEL áS. 33 d e m a c u n i c o , — s e d t a r n e n s i n g u l a s c o r ?

p o r i s p a r t e s d i v i s o i m p e t u a c g r a d a t i m i n - v a s i t . I n a l i i s a u t d i m i d i a m , a u t f e r e t o t a m t r u n c i partém, circim i n m o d u m , c i r c u m d a t , p a p u l o s u m , q u o d zoster, a u t mona v o c a t u r .

§. 2 8 1 . I n g e n e r e q u i d e m e r y s i p e l a s symptomat*.

n u n c f e b r i m p r a e c e d i t ; n u n c c u m h a c i p s a a g g r e d i t u r h o m i n e m ; n u n c v e r o p o s t d u o s u t p i u r i m u m , a u t t r e s , q u a t u o r v e d i e s , a e - g r o t a n t e m ínvadit. E x víginti s u b j e c t i s h o c m o r b o a f l e c t i s , e t q u o r u m históriám e x / « - stiivAi Clinki d i a r i i s c o r a m o c u l i s h a b e m u s , n o n n i s i duo , p r i u s q u a m f e b r i c k a s s e n t , — sex v e r o p o s t p r i m u m j a m c a l o r i s i n g r e s s u m ,

—- c o e t e r a v e r o duodecim v e l s e c u n d a , v e l t e r t i a a f e b r i s p r i n c i p i o d i e , e r y s i p e l a t e n o - t a b a u t u r . S e d , q u o d a t t e n t i o n e d i g n u m , e x i i s d e m viginti a e g r o t a n t i b u s n o n m i n o r q u a m

sexdecim foeminarum n u m e r u s o b s e r v a t u r . P r o v a r i a v e r o p a r t i s , q u a m s i b i m o r - b u s p r o s e d e e l i g e t sénsibilitate a t q u e c u m a l i i s c o n s e n s t * , a u t m i n o r , a u t m a j o r t u r b a ^ r u m e s t c u m u l u s . S a e p i u s c e r t e c u m f o r t i , a c p e r h o r a s c o n t i n u a n t e r i g o r e , r a r i u s s i n e q u o v i s horroré, e x o r d i u m s u u m a e g r i t u d o s u m i t . S e q u i t u r m o i x c a l o r c a p i t i s q u e d o l o j ;

Lib.

in. c

(36)

i n t e t i s u S j q u i s a e p e p o s t n y c t h e m e r u m s u d o * r e m o d e r a t u r . N o u i n f r e q u e n s s e c u n d a m o r b i d i e f r i g u s , p r i o r i n o n m i t i u s , e s t : q u o d ca.

l o r i t e r u m a c c e p h a l a e a , a u t c a l o r c u m f r i - g o r e a l t e r n a n s i n s e q u i t u r . Äd v e s p e r a s v e r o | i n s i g n i t e r i l l e j a m a u g e t u r ; a n o r e x i a , oris a m a r o r , u a u s e a v o m i t u r i t i o , v o m i t u s i p s e , i n q u i e t u d o , p e r v i g i l i a , — a p u d i n f a n t e s m o x s o p o r , i n t e r d u m c o n v u l s i o a c c e d u n t . P r a e t e r h a e c p r i m a s t i m u l a n t i s a c m o x e x p e l l e n d a e , a u t j a m e x p u l s a e m a t e r i a e p h o e n o m e n a , fe*

b r i s , q u a e p r a e s t o e s t , a u t nervosa?. , a u t <

gasiruae , a u t ufiammalorme , s a e p i u s v e r o complicatae s y m p t o m a t a s u b i n t r a n t : q u o r u t n n a t u r a e x a n t e r i o r i b u s ( ü b . I . ) p e r n o s c i - t u r . S i t i s i n t e r i m e t l i n g u a e s i c c i t a s v i x n o n u b i q u e o b s e r v a n t u r , a c a l v u s u t p l u r i m m n o b s t r u c t a e s t . P u l s u s p r o r a t i o n e d o l o r i s a c s p a s m i i r e q u e n t e r d u r u s e t c o n t r a c t u s t a n g i - t u r 5 i n a l i i s a r t e r i a e s a t m o l j e s , a t q u e n u n c p l e n a e a t q u e f r e q u e n t e s ; n u n c a n a t u r a l i b u s n o n m u l t u m a b l u d e r e s e n t i u n t u r .

Q u o c u n q u e v e r o t e m p o r e e r y s i p e l a s i n c p n s p e c t u m p r o d e a t ; p a r s a f f e c t a g r a v i t a t i s p r i m u m a t q u e c a l o r i s e x t e r n i , m o x v e r o p r u r i t u s a c f e r e u s t i o n i s s e n s a t i o n e m e x p e r i - t u r . I n t e r d u m , c u m a d c a p u t i n s u l t u s hmm,

(37)

ERYSIPELAS. 35 jugulares, — t a u t q u a e p o s t p o s i t a e

s u n t , — s i v e r o e x t r e m i t a t i b u s e x a n t h e m a i m m i n e t , axillares, a u t inguinales glandulae d o l e n t , p u n g u n t u r a c t u m e n t , n e c a t t a c t u m p e r i e r u n t : q u o d e t a b e r y s i p e l a t e h a s a d p a r t e s j a m c o n s p i c u o , a d l y m p l w t i c a s h a s g l a n d u l a s , d i s s i t o l i c e t a b i l l o p o s i l a s l o c o , . c o n t i n g i t . M o x v e r o d e s c r i p t u s ( § . 2 7 9 . ) r u b o r f e r e r o s e u s a d m i i m r e r a p r i m u m c u t i s c i r c u i t u m , t a n d e m a r n p l i o r i e x t e n s i o n e e f f l o - r e s c e r e o b s e r v a t u r . A t q u i s i a d i n t e r n a s a c m e m b r a n a c e a s p o t i s s i m u m p a r t e s h a e c i p s a c o n t i n g a u t ; s e q u u n t u r t u n c s i n g u l a i n f i a m - m a t i o n u m a l i b i d e s c r i p t a r u m . ( ü b I L ) i n - p r i m i s c o m p l i c a t a r u m , s y m p t o m a t a .

S i a d c a p u t , q u o d f r e q u e n t i u s a c c i d i t , e r y s i p e l a s p r o r u m p a t j . t u n c e x u n a u t p l u r i - m u m g e n a princípium e s t , m o x a d a l t e r a m , e t a d f r o n t e m , b r e v i q u e t e m p o r e a d c a p i l l a - t a m c a p i t i s partém e x t e n s u m ; t u m o r v e r o m o x a l t i u s , a c i n a l i a f e r e p a r t e a s s u r g i t : i n f l a n t u r , q u a s i a b o e d e m a t e , o c u l o s q u e r u - b e n t e s a b s c o n d u n t p a l p e b r a e ; l a b i u m s n p e - r i u s , n a s u s q u e v a l d o p e r e c r a s s e s c u n t , a e r i q u e p e r h u n c a d i t u s i n t e r c l u d i t u r o m n i s ; j a m a u r e s r u b e n t , s p l e n d e n t > a c i n s i g n i t e r a r - d e n t : q u o t e m p o r e , s e c u n d a f e r e , a u t t e r t i a

(38)

a b e r u p i i o n e d i e , e t f a c i e s , e t c a p u t t p t u m a d m o n s t r u o s a m m o l e m , n e c t a m r o s e o , q u a m s a t p r o i u n d o r u b o r e sußusam, s u m - m o p e r e d o i e n t e m , e t q u a s i t o t i d e m u b i q u e a c i c u l i s , u t a e g r o t a n t e s s e e x p l i c a n t , u b i q u e p u n c t a m , äugetur. J a m v e r o p l u r e s e x i s t i s , a u t i n c o n s e n s u m t r a c t o , a u t a t a m v i c i n o s i b i i n c e n d i o s i m u l c o r r e p t o c e r e b r o , c e r e . b e l l o , i n s o p o r e m , a l i q u a n d o " p r o f u n d u m a c l e t h a r g i c u m , l a b u n t u r ; a u t m u s i t a n t , a u t f e - r o c i t e r d e l i r a n t ; m u l t i v e r o o b f a u c i u m t u - b a e q u e e x I i i s a d a u r e m d u c e n t i s p h l o g o s m s u r d e s c u n t a c d o l e n t , d i f l i c u l t e r d e g l u t i u n t , a t q u e s y m p t o m a t i c o s a e p e m a g i s , q u a m i d i o - p a t h i c o s t o m a c h i a f f e c t u , a e r u g i n o s a m i n t e r - d u m b i l e m p e r v o m i t u m r e j i c i u n t . A t q u e n u n c , q u o d o r e n o n n i s i a p e r t o r e s p i r a t i o a b s o l v a t u r , s i c c i s s i m a a c f e r e n i g r a c o n s p i - c i t u r l i n g u a ; e t s e c e d e n t e j a m h i n c i n d e i n f u r r u r e s a c pélliculas e p i d e r m i d e , — v i g e n t e

a l i b i , a d n a s u m p r a e p r i m i s a c f r o n t e m l i v e , s c e n t e tumoré, fo e d u s , n e c p r o r s u s s i b i s i - m i l i s a e g r o t a n t i s a s p e c t u s e s t . E a d e m V e t o a d c a p i l l a t a m c a p i t i s p a r t e m r e r u m c o n d i t i o ' i n m u l t i s o b s e r v a t u r , a c o b summám c u t i s a d o c c i p u t t e n s i o n e m , n e c Ín d o r s u m feré d e c u m b e r e , —• n e c , o b a u r i c u l a r i s c o n c h a e

(39)

ERYSIPELAS. 37 a p h l o g o s i s p l e n d e n t i s a c s e n s i b i l i s s i m a e c r u -

c i a t u s , i n l a t e r a l e m c o n v e r t i s i t u r n q u e u n t . I n a l i i s q u i d e m c o r p o r i s p a r t i b u s e r y s i - p e l a t e c o r r e p t i s t a r n n o t a b i l e s t u r b a e f r e q u e n - t e r a d e o n o n o c c u r r u n t ; n e c fädle h o c i p s u m , n i s i phhgmonosae p o t i s s i m u m n a t u r a e , i n taü- t u m i l l a r u m t u m o r e m a s s u r g i t . I n t e r i m a d Stratum , a u t , s u b p h i m o s i , a d praepufmm c o n v e r s a h a e c p h l o g o s i s , n o n r a r o g a n g r a e - n a m c i t i s s i m e h a s a d p a r t e s i n d u c i t : q u o d e t i n p e l l e v e l o s n u d u m , u t i n ' t i b i i s , — v e l c a r t i l a g i n e m , u t a u r i c u l a r u m a d c o n c h a s , s u p e r v e s t i e n t e , s u b n o n m a g n o l i c e t p a r t i s t u m o r e , t i m e n d u m e s t . A l i a s v e r o , a c m i - t i o r i s s u b i n d o l e m o r b i , i n p r i m i s s i f e b r i s a u t n u l l a , a u t p e r p a u c a a t q u e malignítatis e x p e r s s u b f u e r i t , — s y m p t o m a t a m o d e r a t e a d m o d u m incedunt«

N e c t a r n e n i g i t u r v e l l e v i o r i e t i a m m o r - b o fides h a b e n d a , n e c p e r d i e m c e r t a s e c u - r i t a s e s t . E x t r e m a s c i l i c e t m a t e r i a e e x u n a , i n a l t e r a m p a r t e m v o l u b i l i t a s , s a e p e e x l e - v i o r i i s t i u s a f f e c t u , m o x g r a v i s s i m a i n a l i i s s y m p t o m a t a m i n a t u r . P r a e t e r a l i a n o n p a u c a i n c o n s t a n t i s m o r b i e x e m p l a , a l i u d n u p e r i n f o e m i n a c o n s p e x i m u s , c u i e r y s i p e l a s . , a d d e - c i m a m t e r t i a m a d e o m o r b i d i e m , e x f a c i e

C a

(40)

a d p e d e m , • — e x h o c v e r o p o s t p a u c u r a t e m p u s a d c o x a m — m o x i t e r u m a d v u l ; t u m ; e x i s t o ' a d i n t e s t i n a ; e x a b d o m i n e a d e u n d e m i t e r u m p e d e m ; n u n c a d c o s t a s a c p u l m o n e m ; u l t i m o v e r o a c l e t h a l i i n s u l t u , i n c e r e b r u m c o n v e r s u m e s t .

a.pustuiosura ^ 2g2. Q u o d v e r o d e s c r i p t a hücusque e r y s i p e l a t i s s y m p t o m a t a n o n p a r u m e x a s p e - r a t ; e s t phJyctaénarum, s e u v e s i c u l a r u m , b u l - l a r u m , matéria s e r o s q - I y m p h a t i c a c o l o r i s u t - p i u r i m u m flavi, i n t e r d u m r u b e s c e n t i s , r e p l e - t a r u m , s u p e r i p s a c u t i s e r y s i p e l a t e e x a r d e n - t i s s u p e r f i c i e élevatio : q u a e pitstulosum a u t vesiculari s i e d i c t u m 'erysipelas, — n e c t a r n e n i d e o d i s t i n e t a m s a t i s a b a l i i s c e r t a m q u e m o r - b i s p e c i e m , cönstituit. S a e p i u s n o s h a $ v e - s i c u l a s j a m p r i m a c o m p a r e h t i s e r y s i p e l a t i s d i e , c u m h o c " i p s o s i m u l p r o d i r e , a d o v i c o l u m b i a i , v e l e t g a l l i n a c e i i n t e r d u m magni«

t u d i n e m e l e v a r i c o n s p e x i m u s ; a l i a s v e r o i n v e s i c a e e x c a n t h a r i d u m a p p l i c a t i o n e a u t a c o m b u s t i o n e p r o d u e t a e i n m o d u m , a d s a t m a g n a m c u t i s p l a g a m h a e i p s a e a s s u r g u n t ; a u t p l u r i b u s i u l o c i s d i s t i n e t a s p h l y e t a e u a s efFormänt; a u t e t i t i t e r s e c o n f l u u n t .

S e d q u e m a d m o d u m n e c a b i p s i u s evf&*J

(41)

ERYSIPELAS. 39 p e l a t i s e x p u l s i o n e , p r i u s q u a m t u m o r s u b s i -

d e a t , s y m p t o m a t a m i t e s c u n t ; s i e e t p h l y - c t a e n a r u m e r u p t i o i l l u d i p s u m n e q u i d q u a m i n f r i n g i t . H a e v e r o , j a m p r i m o i n t e r d u m "

q u o c o m p a r e b a n t , d i e , v e l s p o i i t e r u m p u n - t u r , e t a e r i s a b a t t a c t u m o x l y m p h a t i c a l i - q u o r i s p o r t i o c o n d e n s a t u r , crustasqúe d u r a s , f l a v e n t e s , m o x b r u n e a s , a c f e r e n i g r a s efíor-

• f i i a t . A b h i s i p s i s , s u b j e c t a e c u t i s i n f l a m m a - t a e tensió,' i r r i t a t i o n o n p a r u m a u g e t u r ; a c s a e p e c o r r o s i v u m f e r e s e r u m sub'düro h o c t e g m i n e s t a g n a n s , e a n d e m p r o f u n d e exédit e t i n u l c u s s o r d i d u m c o n v e r t i t • ; a u t , c u m , s u p e r o m n i p a r t e e x r e n s a , a c p o l l i c e ,: " u t v i d i m u s c r a s s i o r , i n f l a m m a t a m s i e p a r t e m i n a e - q u a l i c o n t r a c t i d h e ündique e t c o m p r i m a t , e t s t i m u l e t ; " i n g a n g r a e n a m interdühi p r a e c i p W t a t . * • - ' j- :'r / : i :" - ' -t : "'; r

N e c juvät p a r t e m e r y s i p e l a t i s aliquäm s u b s i d e r e ; n i s i f e b r i s s i m u l dölorque ubiqué r e m i t t a t v c u m s a e p e i n v i c i n a a l i a n o n m i - n o r , a c i n p r i o r i , S t i m u l u s , i r r i t a t i o a c s e i v p e n s é l o c o i n l o c u m inflammatiörecurrat.

T a n d e m v e r o , p r o v a r i a e r y s i p e l a t i s v e h e m e n t i a , s u b finem qüartae a u t quintäe a b e r u p t i o n e diéi, i n t e r d u m - s e x t a > s e p t i m a , v e l . o c t a v a f e r e , ; c u t i s m a d o r , s t i d b r q u e rfo«

G 4

Hivatkozások

Outline

KAPCSOLÓDÓ DOKUMENTUMOK

dendam curavit et ante dedicationem Leuvenclaii in nonnullis exemplaribus ab Oporino sibi traditis agglutinari fecit. Quia haec exemplaria tantum nonnulla fuerunt,

Matris integritatem non minuit, sed sacravit. Hinc est, quod cantatur ad laudes virginis cum integritate parientis: Sicut sidus radium profert virgo filium pari

Quod ubi uberius , quam adhuc factum est, osten sum fuerit^ opus ipsum gnomone explorabimus: nort quidem quo ad singula ejus fundamenta , ea nihilo minus, quibus labefadatis

Inde uadit per metas usque ad duas metas que sunt iuxta Barbaheri; inde ad latum Gemulsicius, ibi est m e t a ; inde transit lacum, ultra quem habét duas me- tas ; et inde

‘Datis prius vocibus’, ex quo intelligitur, quod nemo potest habere vocem in electione, nisi habuerit voces sibi concessas, imo secundum iura nec accu- satio unius tantum ad

Sed neque idcirco Evangelia, Epistolas aliaque similia, quae in sacris continentur libris scripta esse, quisquam sibi persuadeat, quasi scripturis solis Dei verbum

domi-nari ipse vellet, videret autem tam Caesaris poten- tiam, quam Hungarorum fidem majorem esse, quam ut ipse aperto Marte expugnare posset, cuniculis agendum ratus, quod

copulata sibi uxore adinstar reliquorum tributariorum ineolarum certam sedem sibi fixerint et mansionem fecerint, sive pro mercede apud picto- rem, incolam videlicet