Beszámolók, szemlék, referátumok
g é p e s a d a t á l l o m á n y - m u t a t ó j a , a m e l y m i n t e g y 5 0 U S A - b e l i s z ö v e t s é g i h i v a t a l , i n t é z m é n y t ö b b m i n t 1 3 0 0 é r t é k e s n u m e r i k u s é s s z ö v e g e s a d a t á l l o m á n y á t t a r t a l m a z z a .
Ml várható a lövőben?
Az o n l i n e ipar o l y a n ú j d o n s á g a , m i n t a C D - R O M t e c h n i k a , v á r h a t ó a n a z a d a t b á z i s o k o n l i n e f o r g a l m á r a hat v i s s z a . C D - R O M - o n f o g j á k h a s z n á l n i a r i t k á n a k t u a l i z á l a n d ó a d a t b á z i s o k a t .
Az a d a t á t v i t e l i p r o t o k o l l o k , az a d a t o k é s a d a t b á z i s o k m i n ő s é g é n e k m e g b í z h a t ó s á g a és s z a b v á n y o s í t á s a n é l k ü l a h á l ó z a t o k , a l e t ö l t é s é s a s z a k é r t ő r e n d s z e r e k f e j l e s z t é s e n e m k ö v e t k e z h e t b e . F o n t o s , m é g i s g y a k r a n e l h a n y a g o l t t é n y e z ő az e z e k n e k az a d a t b á z i s o k n a k a k e r e s é s é h e z e l e n g e d h e t e t l e n s z a k é r t e l e m . A z i n f o r m á c i ó k ö z v e t í t ő k azzal s e g í t h e t nek f e l h a s z n á l ó i k n a k é s m a g u k n a k is, h o g y a r e n d e l k e z é s r e á l l ó n u m e r i k u s / f a k t o g r a f i k u s a d a t b á z i s o k a t m e g i s m e r i k , é s f e l m é r i k a v á r h a t ó i g é n y e k e t . A
Teljes szövegű online adatbázisok értékelése
Az u t ó b b i tíz é v b e n az a d a t b á z i s o k s z á m á n a k r o h a m o s n ö v e k e d é s é v e l a r á n y o s a n nőtt a teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k s z á m a i s . H a s z n á l a t u k a z o n b a n n e m n ő t t o l y a n g y o r s a n , m i n t a b i b l i o g r á f i a i a d a t b á z i s o k é . Az 1 9 7 0 - e s é v e k v é g é n h á r o m p o n t b a n á l l a p í tották m e g a t é n y l e g e s h a s z n á l a t f e l t é t e l e i t :
• az i n f o r m á c i ó e l e g e n d ő l e g y e n ,
• i d ő b e n é r k e z z e n ,
• f o n t o s l e g y e n a f e l h a s z n á l ó n a k .
Ezek k ö z ü l l e g a l á b b k é t f e l t é t e l n e k k e l l t e l j e s ü l n i e a h h o z , h o g y e g y a d a t b á z i s s i k e r e s l e g y e n . Az Ameri
can Chemical Society (ACS) s z e r i n t teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s a i r a m i n d h á r o m k ö v e t e l m é n y t e l j e s ü l . Az A C S 1 9 6 3 - b a n 1 8 f o l y ó i r a t á t t e l j e s s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k f o r m á j á b a n t e t t e h o z z á f é r h e t ő v é a B R S s z o l g á l t a t ó k ö z p o n t n á l . Ezek az a d a t b á z i s o k a Chemical Jour- nals Online (CJO) a d a t b á z i s r é s z e k é n t k e r ü l t e k át 1 9 8 6 - b a n a z S T N I n t e r n a t i o n a l s z o l g á l t a t ó k ö z p o n t hoz ( U S A - N S Z K - J a p á n ) .
Az A C S az i d ő k f o l y a m é n e g y r e t ö b b f o l y ó i r a t - k i adó t e r m é k e i t v i t t e b e o n l i n e k e r e s h e t ő f o r m á b a n a C J O a d a t b á z i s b a . E n n e k e r e d m é n y e , h o g y a teljes s z ö v e g ű i n f o r m á c i ó m e n n y i s é g e v a l ó b a n h a t a l m a s lett: f o l y ó i r a t c i k k e k ezreit t a r t a l m a z z a az a d a t b á z i s , n é m e l y k o r n y o l c é v r e v i s s z a m e n ő l e g . Az i n f o r m á c i ó f a l ó b a n f r i s s , u g y a n i s a C J O - b a n s z e r e p l ő f o l y ó i r a t o k s o k s z o r e l ő b b o l v a s h a t ó k o n l i n e , mint a h o g y az előfi
z e t ő k h ö z a lap m e g é r k e z i k . V é g ü l a t e l j e s s z ö v e g ü k - sen o n l i n e k e r e s h e t ő ás o l v a s h a t ó p r i m e r f o l y ó i r a t o k - a f e l h a s z n á l ó k s z e r i n t - a k é m i a i k u t a t á s n é l k ü l ö z - l e t e t l e n s e g é d e s z k ö z e i lettek.
m u n k á j u k j ö v ő j é t f é l t ő o n l i n e k e r e s ő k n e k ez e s é l y t j e l e n t a r r a , h o g y t u d á s u k a t e r ő f o r r á s n a k t e k i n t s é k , s ne m e l l ő z z é k ő k e t .
I r o d a l o m
[1] WILLIAMS, M. E: Computer-readable databases.
1, köt. Science, technology, medicine. Elsevier, 1985.
p. V I I - VIII.
[21 Dtrectory of Online Databases. Cuadra/Elsevier.
9. k ö t - l . s z . 1988.
(3j CODATA. Inventory o l dala sources in science and technology: a preliminary survey UNESCO. 1962 [4] McCARTY. J.: The aulomaled dala thesaurus: a new
lool tor scienlific inlormation Proceedings ol the 11 th International CODATA Conference. FDR. Karlsruhe, 1988.
/ A L L A N , F. C - FERREL, W. R.: Numeric databases in sci
ence and tehnology: An overview. = Database, 1 2. köt.
3. sz. 1 9 8 9 . p. 5 0 - 5 8 . /
í f l o ö o z Péter)
A teljes szövegű adatbázisok előállítása
A teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s e l ő á l l í t á s á n a k két k u l c s k é r d é s e v a n : a n y o m t a t o t t f o l y ó i r a t o k á t a l a k í t á s a o n l i n e k e r e s h e t ő a l a k r a é s a n a g y a d a t m e n n y i s é g t á r o l á s a .
A n y o m t a t o t t f o l y ó i r a t o k e l ő á l l í t á s á b a n h a s z n á l t m á g n e s s z a l a g o s á l l o m á n y o k a t a d a t b á z i s - f o r m á t u m r a kell k o n v e r t á l n i , a m i s z á m o s r é s z p r o b l é m á t rejt m a g á b a n ( p l . a n e m a l f a n u m e r i k u s k a r a k t e r e k k ó d o l á s a ) . Az e g y e s k i a d ó k m á s k é p p k ó d o l j á k az a d a t e l e m e k e t , ezért a z o k a t az a d a t b á z i s - k é s z í t é s s o r á n e g y s é g e s í t e n i ü k k e l l , a m i m e g n ö v e l i a k ö l t s é g e k e t .
A b e t ö l t é s után a t á r o l á s k ö l t s é g e i igen n a g y o k , mert teljes s z ö v e g e k e t , azaz m i n d e n e g y e s szót és a p r o x i m i t y ( h e l y z e t i o p e r á t o r o s ) k e r e s é s h e z s z ü k s é g e s i n d e x e k e t is o n l i n e k e r e s h e t ő v é kell t e n n i . A C J O a d a t b á z i s b a n az i n d e x á l l o m á n y o k t á r o l á s á h o z h á r o m s z o r a k k o r a t á r t e r ü l e t s z ü k s é g e s , m i n t m a g á h o z a s z ö v e g h e z . Ha m é g g r a f i k u s i n f o r m á c i ó t is tárolni k e l l e n e , a k ö l t s é g e k m e g e n g e d h e t e t l e n ü l n a g y o k l e n n é n e k . A t á r o l á s k ö l t s é g e i így is s o k k a l n a g y o b b a k , m i n t a b i b l i o g r á f i a i a d a t b á z i s o k e s e t é b e n .
A felhasználók
A f e l h a s z n á l ó k d ö n t é s é t , hogy teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s t h a s z n á l j a n a k - e , s o k t é n y e z ő b e f o l y á s o l j a . Az e g y i k i l y e n a teljesség s z e m p o n t j a .
6 0
TMT 38. évt. 1 9 9 1 . 1 - 2 . s í .
A l e g t ö b b e s e t b e n a t e l j e s s z ö v e g ű f o l y ó i r a t o k a t 5 é v n é l r ö v i d e b b i d ő r e v i s s z a m e n ő l e g t a r t a l m a z z á k az a d a t b á z i s o k . Ez s o k k e r e s ő t a r r a k é s z t e t , h o g y s o k é v r e v i s s z a m e n ő b i b l i o g r á f i a i k e r e s é s t v é g e z v e , a k ö n y v t á r b a n o l v a s s a el a r é g e b b i d o k u m e n t u m o k a t .
A t e l j e s s é g e t b e f o l y á s o l ó k ö v e t k e z ő t é n y e z ő a v i s z o n y l a g k e v é s o l y a n f o l y ó i r a t , a m e l y t e l j e s s z ö v e g b e n o n l i n e k e r e s h e t ő é s o l v a s h a t ó . A k é m i á b a n pl.
m i n t e g y 2 0 0 0 f o l y ó i r a t létezik, e z e k k ö z ü l m i n t e g y 3 0 0 t e k i n t h e t ő " c o r e " ( k u l c s f o n t o s s á g ú ) l a p n a k . E z e k e t is k ü l ö n b ö z ő , e g y m á s s a l v e r s e n g ő k i a d ó k állítják elő, a k i k n e m s z í v e s e n m ű k ö d n e k e g y ü t t t e l j e s s z ö v e g ű o n l i n e a d a t b á z i s l é t r e h o z á s a é r d e k é b e n .
A h a r m a d i k t é n y e z ő a g r a f i k u s i n f o r m á c i ó , a k é p l e tek és t á b l á z a t o k n e h é z k e s o n l i n e k e z e l é s e . Az a d a t b á z i s o k c s a k m i n i m á l i s m é r t é k b e n t a r t a l m a z n a k i l y e n i n f o r m á c i ó t , h o l o t t ezek a k u t a t ó k s z á m á r a igen f o n t o s a k l e n n é n e k . Igaz, v a n n a k már ú j a b b m ű s z a k i m e g o l d á s o k , a m e l y e k az á b r á k o n l i n e h o z z á f é r h e t ő s é g é t is l e h e t ő v é t e s z i k .
A f e l h a s z n á l ó i d ö n t é s t b e f o l y á s o l j á k a leihasználói szokások is. A mai f e l h a s z n á l ó k k e r e s h e t n e k i n f o r m á c i ó t n y o m t a t o t t v a g y m i k r o f i l m - r e f e r á l ó f o l y ó i r a t o k b a n , C D - R O M vagy o n l i n e a d a t b á z i s o k b a n . P r i m e r d o k u m e n t u m o k a t k a p h a t n a k k ö n y v t á r i á l l o m á n y b ó l , k ü l ö n l e n y o m a t - k é r é s e k ú t j á n , k ö n y v t á r k ö z i k ö l c s ö n z é s s e l , ú j a b b a n p e d i g teljes s z ö v e g ű o n l i n e a d a t b á z i s o k b ó l is. Az u t ó b b i a k n a k meg k e l l v á l l o z t a t n i o k a k o r á b b i f e l h a s z n á l ó i s z o k á s o k a t , b e i d e g z ő d é s e k e t . S a j n o s , a teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k előállítói n e m m é r t é k fel az i g é n y e k e t , és n e m p r o p a g á l t á k e l é g g é s z o l g á l t a t á s u k e l ő n y e i t . J e l e n l e g még n e m g a z d a s á g o s a p r i m e r f o l y ó i r a t o k v a g y a d o k u m e n t u m m á s o l a t s z o l g á l t a t á s f e l v á l t á s a t e l j e s s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k k a l . Az e l ő á l l í t ó k n a k k e m é n y m u n k á v a l k e l l m e g g y ő z n i ü k a f e l h a s z n á l ó k z ö m é t arról, h o g y m e n n y i e l ő n y e van a teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k h a s z n á l a t á n a k a k k o r is.
ha n e m o l y a n g a z d a s á g o s a k , mint a h a g y o m á n y o s p r i m e r d o k u m e n t u m - b e s z e r z é s i m ó d s z e r e k . ( Á t l a g b a n h á r o m d o l l á r egy c i k k s z ö v e g e o n l i n e . két d o l l á r a m á s o l a t á n a k b e s z e r z é s e k ö n y v t á r k ö z i k ö l c s ö n z é s sel.)
A k ö v e t k e z ő d ö n t é s i p o n t : kapcsolat a bibliográfiai adatbázissal. A l e g t ö b b teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s n a k v a n b i b l i o g r á f i a i m e g f e l e l ő j e is, a m e l y e g y b e n a leg
f o n t o s a b b k o n k u r e n s e . A c é l a k e t l ö ö s s z e k a p c s o l á s a l e n n e , d e m a ez m é g alig t ö r t é n i k m e g . A Magaziné Index már ö s s z e k a p c s o l t a b i b l i o g r á f i a i é s t e l j e s s z ö v e g ű a d a t b á z i s á t , e z á l t a l az e l ő b b i b e n v é g z e t t k e r e s é s e r e d m é n y e i n e k nagy r é s z e teljes s z ö v e g k é n t is o l v a s h a t ó a Dialóg r e n d s z e r b e n . E k k o r v i s z o n t a t e l j e s s z ö v e g n e m k e r e s h e t ő , s z e r e p e c s u p á n a d o k u m e n t u m a z o n n a l i k é z h e z v é t e l e .
A l e g t ö b b e s e t b e n v i s z o n t h i á n y z i k az e g y ü t t m ű k ö d é s a p r i m e r é s s z e k u n d e r a d a t b á z i s k ö z ö t t , p e d i g e z e k jól k i e g é s z í t h e t n é k e g y m á s t (egyik a m é l y s é g e t , m á s i k a s z é l e s s é g e t k é p v i s e l i az i n f o r m á l ó d á s b a n ! . N e m f e j l e s z t e n e k ki m e g f e l e l ő s z o f t v e r t a k é t f é l e
á l l o m á n y k e r e s é s é n e k á t f e d é s é r e . A m e g o l d á s t az i n tegrált i n f o r m á c i ó s r e n d s z e r e k j e l e n t e n é k , a m e l y e k a r o k o n a d a t b á z i s o k a t Ö s s z e k a p c s o l j á k , és k ö z ö s p a r a n c s n y e l v v e l m ű k ö d n e k . Egy v a l ó d i i n t e g r á l t r e n d s z e r a f e l h a s z n á l ó t é r i n t ő m i n d e n i n f o r m á c i ó t s z o l g á l t a t n i t u d n a e g y a d o t t s z a k t e r ü l e t e n : teljes c i k k s z ö v e g g e l , b i b l i o g r á f i á v a l , k é z i k ö n y v v e l , á b r á k k a l , e n c i k l o p é d i á v a l . ( L á s d H E A R T Y , J . A . - L O V E , R.: I n t e g r a t e d i n f o r m a t i o n d a t a b a s e s : O n e - s t o p c h e m i c a l r e s e a r c h for t h e i n f o r m a t i o n s p e c i á l i s t . = W o r l d P a t e n t I n f o r m a t i o n , 1 0 . k ö t . 3. sz.
1 9 8 9 . p. 1 9 9 - 2 0 3 . )
K ü l ö n k e l l s z ó l n u n k a végfelhasználókról, m i n t a f e l h a s z n á l ó k o l y a n c s o p o r t j á r ó l , a k i k e t a f e n t i e k t ő l e l t é r ő d ö n t é s i s z e m p o n t o k is v e z é r e l n e k . A teljes s z ö v e g ű p r i m e r i n f o r m á c i ó n a g y r é s z t i n k á b b ő k e t v o n z z a , ó s ez a p o t e n c i á l i s p i a c h a t a l m a s l e h e t . J e l e n l e g a z o n b a n a v é g f e l h a s z n á l ó k m é g n e m m i n d aktív o n l i n e k e r e s ő k . A v á l l a l a t o k é s e g y e t e m e k k ö n y v t á r a i n e m s z í v e s e n a d j á k át o n l i n e k e r e s é s r e j o g o s í t ó j e l s z a v a i k a t az o l v a s ó k n a k . U g y a n a k k o r a m a i aktív v é g f e l h a s z n á l ó k z ö m e m é g n e m k a p o t t e l e g e n d ő o n l i n e o k t a t á s t , é s alig t u d n a k v a l a m i t az o n l i n e r e n d s z e r e k r ő l . Ez a z o n b a n v á l t o z ó b a n v a n , a m a i d i á k o k már j ó v a l t ö b b e t t u d n a k a z o n l i n e k e r e s é s r ő l é s s z o l g á l t a t á s o k r ó l , m i n t t a n á r a i k , sőt, egy r é s z ü k n e k a t a n t e r v é b e n is s z e r e p e l az o n l i n e k u r z u s .
A k e r e s é s e k egy r é s z é t közvetítők v é g z i k , a k i k j ó l k é p z e t t , g y a k o r l o t t s z a k e m b e r e k . A k ö z v e t í t ő k á l t a l á b a n ó d z k o d n a k a teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k t ó l . T a l á n f é l n e k a h a m i s t a l á l a t o k t ó l , d e a fő ok az, h o g y n e m i s m e r i k t ö k é l e t e s e n a t é m á t . S z á m u k r a is k e d v e l t e b b é t e h e t ő k a teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k s z e m i n á r i u m o k , t o v á b b k é p z é s e k r é v é n . A v é g f e l h a s z n á l ó k , a k i k n e m t a p a s z t a l t k e r e s ő k , m e s t e r s é g e s i n t e l l i g e n c i a f e l h a s z n á l á s á v a l , s p e c i á l i s i n t e r f é s z e k k e l s e g í t h e t e k át a k e r e s é s n e h é z s é g e i n . A v é g f e l h a s z n á l ó k a t segíti az a d a t b á z i s o k új á r p o l i t i k á j a , a m e l y i n k á b b a
" k a p o t t é r t é k e t " fizetteti m e g . m i n t s e m az o n l i n e k e r e s é s i időt. Ez u t ó b b i u g y a n i s a g y a k o r l a t l a n k e r e s ő k - a v é g f e l h a s z n á l ó k - e l l e n d o l g o z i k , míg a t a l á l a t o k s z á m á v a l a r á n y o s a n n ö v e k v ő ár a k e r e s é s e r e d m é n y e s s é g é t , n e m az idejét f i z e t t e t i ki.
Következtetések
Az a d a t b á z i s - k é s z í t ő k é s o n l i n e s z o l g á l t a t ó k s o k p é n z t f e k t e t t e k a b b a , h o g y p o n t o s a b b m ó d s z e r e k e t d o l g o z z a n a k ki a teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k o n l i n e k e r e s é s é r e és m e g j e l e n í t é s é r e . N y i l v á n t o v á b b i f e j l e s z t é s e k e t is t á m o g a t n a k , h o g y az i l y e n á l l o m á n y o k h a t é k o n y s á g á t n ö v e l j é k . A v é g f e l h a s z n á l ó k is l a s s a n , d e b i z t o s a n i n k á b b az o n l i n e r e n d s z e r e k h e z f o r d u l nak i n f o r m á c i ó s i g é n y e i k k i e l é g í t é s é é r t . Ezek a t r e n d e k f é n y e s j ö v ő t j ó s o l n a k a teljes s z ö v e g ű a d a t b á z i s o k n a k . Azt p e r s z e ne várja s e n k i , h o g y e g y i k n a p r ó l a m á s i k r a m e g t é r ü l n e k a b e f e k t e t é s e k , é s u g r á s s z e r ű e n e m e l k e d i k az i l y e n a d a t b á z i s o k i g é n y b e v é t e l e ;
6 1
Beszámolók, szemlék, referátumok
e h h e z i d ő r e é s t ü r e l e m r e v a n s z ü k s é g . Az a d a t b á z i s o k e l ő á l l í t ó i n a k , az o n l i n e s z o l g á l t a t ó k n a k é s a f e l h a s z n á l ó k n a k s z o r o s a b b a n e g y ü t t kell m ű k ö d n i ü k a s i k e r é r d e k é b e n .
/HEARTY, J. A . - ROHRBAUGH, V. K.: Current state of full text prlmary information online wlth recommendations for the future. - Online Revlew, 13. köt. 2. sz. 1 9 8 9 . p.
1 3 5 - 1 4 0 . /
(Roboz Péter)
Nemzetközi céginformációs adatbázisok felmérése
Az ü z l e t i i n f o r m á c i ó k iránti m e g n ö v e k e d e t t k e r e s l e t b e n k ü l ö n l e g e s s z e r e p e v a n a c é g i n f o r m á c i ó s a d a t b á z i s o k n a k . Az e t e r ü l e t e n t e v é k e n y k e d ő o n l i n e k e r e s ő k n e k már k i f e j l ő d ö t t egy s a j á t o s é r z é k ü k arra, h o g y m e l y a d a t b á z i s b a n t u d n a k b i z o n y o s g a z d a s á g i á g a k b a n m ű k ö d ő c é g e k r ő l listát k é s z í t e n i , c i m i i s t á k a t k i n y o m t a t n i , t u l a j d o n v i s z o n y o k r a v o n a t k o z ó i n f o r m á c i ó k a t f e l t á r n i , v a g y p é n z ü g y i h e l y z e t k é p e t k a p n i e g y e s v á l l a l a t o k r ó l . M e g i s m e r t é k az e g y e s a d a t b á z i s o k k e d v e z ő t u l a j d o n s á g a i t , h i á n y o s s á g a i t , a c é g e k r ő l k a p h a t ó i n f o r m á c i ó k m e n n y i s é g é t , m é l y s é gét, a k e r e s é s árát, az a d a t o k m e g b í z h a t ó s á g á t stb.
R é g i (és j o g o s ) p a n a s z , h o g y e g é s z e n a l e g u t ó b b i i d ő k i g , n e m z e t k ö z i s z i n t e n ( é r t s d : az U S A - n kívüli o r s z á g o k c é g e i r ő l ) n a g y o n n e h é z o n l i n e c é g i n f o r m á ciót k e r e s n i . Igaz, h o g y az International Dun's Markét Identifiers a d a t b á z i s a D i a l ó g n á l 1 9 8 3 óta k e r e s h e t ő , d e c s a k a v e z e t ő e u r ó p a i c é g e k e t t a r t a l m a z z a . A k e v é s b é i s m e r t e u r ó p a i c é g e k r ő l i n f o r m á c i ó t l e g f e l j e b b n y o m t a t o t t f o r m á b a n lehet t a l á l n i , ha e g y á l t a l á n létezik i l y e n k i a d v á n y . (Erre v o n a t k o z ó l a g - m a g y a r s z e r z ő k t ő l - nagy e u r ó p a i h e l y e s l é s s e l f o g a d o t t e l ő a d á s h a n g z o t t el L o n d o n b a n 1 9 8 8 - b a n (1].}
Az u t ó b b i é v e k b e n a z o n b a n b ő v ü l n e k a n e m z e t k ö z i c é g i n f o r m á c i ó s a d a t b á z i s o k . Az U S A - n kívüli o r s z á gok a d a t b á z i s a : k ö z ü l f ő l e g a Kompass, az ICC és a Hoppenstedt a d a t b á z i s o k k e l t e t t e k f e l t ű n é s t . A t á b l á z a t o k b a n közölt f e l m é r é s é s ú t m u t a t ó az e z e k b e n és h a s o n l ó a d a t b á z i s o k b a n való k ö n n y e b b t á j é k o z ó d á s t k í v á n j a s e g í t e n i . A f e l m é r é s s z e m p o n t j a i a k ö v e t k e zők:
• az U S A - n k í v ü l i c é g e k o r s z á g o n k é n t ,
• a c é g e k s z á m a ,
• az i n f o r m á c i ó m e n n y i s é g e és t í p u s a i .
A felmért adatbázisok
A f e l m é r é s m i n d a z o k r a az ú t m u t a t ó ( d i r e c t o r y ) t í p u s ú c é g i n f o r m á c i ó s a d a t b á z i s o k r a k i t e r j e d , a m e lyek a c é g e k a l a p a d a t a i t (név, c í m , t e l e f o n , telex stb.]
t a r t a l m a z z á k , e z e k e n k í v ü l e s e t l e g p é n z ü g y i i n f o r m á c i ó k a t , l é t s z á m a d a t o k a t , m é r l e g a d a t o k a t s t b . is s z o l g á l t a t n a k . A f e l m é r é s b e n n e m s z e r e p e l n e k a s p e c i á l i s á g a z a t o k r a v o n a t k o z ó c é g ú t m u t a t ó k ( b a n k , g y ó g y s z e r i p a r , t u r i z m u s s t b . ) , az e l ő f i z e t é s t i g é n y l ő s z o l g á l t a t á s o k , az USA c é g e k k ü l f ö l d i l e á n y v á l l a l a t a i t is t a r t a l m a z ó , az U S A - r a v o n a t k o z ó a d a t b á z i s o k , a
vállalati a l a p a d a t o k a t is t a r t a l m a z ó , de fő h a n g s ú l l y a l b e r u h á z á s i j e l e n t é s e k e t é s e k o n o m e t r i a i i d ő s o r o k a t közlő a d a t b á z i s o k . H i á n y o z n a k t o v á b b á az U S A - b e l i v á l l a l a t o k m e l l e t t n é h á n y m á s o r s z á g (pl. K a n a d a ) e g y e s c é g e i t e g y ü t t e s e n t a r t a l m a z ó a d a t b á z i s o k .
Az a d a t b á z i s o k p i l l a n a t n y i h e l y z e t é t t ü k r ö z ő m i n d e n f e l m é r é s o l y a n , m i n t h a egy m o z g ó a u t ó n s z e r e t n é n k k e r e k e t c s e r é l n i . Új a d a t b á z i s o k j e l e n n e k m e g , k o r á b b i a k m e g s z ű n n e k v a g y á t a l a k u l n a k , v á l t o z n a k a h o z z á f é r é s i f e l t é t e l e k .
A c é g i n f o r m á c i ó s ú t m u t a t ó t í p u s ú a d a t b á z i s o k két n a g y c s o p o r t j a k ü l ö n b ö z t e t h e t ő m e g :
• Egyszerű ú t m u t a t ó k , a m e l y e k a h e l y i a l a p a d a t o k o n kívüi n é h á n y t o v á b b i a l a p a d a t o t t a r t a l m a z n a k (lásd a t á b l á z a t o k a d a t m e z ő i t ) . P é l d a : I n t e r n a t i o n a l D u n ' s M a r k é t I d e n t i f i e r s .
• Ó s s z e í e f f ú t m u t a t ó k , a m e l y e k az a l a p i n f o r m á c i ó k o n kívül p é n z ü g y i a d a t o k a t , e s e t l e g s z ö v e g e s j e l e n t é s t is t a r t a l m a z n a k . P é l d a : ICC F i n a n c i a l D a t a s h e e t s .
E z e k e n k i v ü l l é t e z n e k még cégszerkezeti ú t m u tatók, a m e l y e k v á l l a l a t c s a l á d o k r a é s t u l a j d o n v i s z o n y o k r a v o n a t k o z ó i n f o r m á c i ó t t a r t a l m a z n a k ( p é l d a : I n t e r - C o r p o r a t e O w n e r s h i p ) .
A felmért n e m z e t k ö z i c é g i n f o r m á c i ó s a d a t b á z i s o - k a t a z 1. táblázat t a r t a l m a z z a .
A táblázat adatai
T a r t a l o m ( é s f o r r á s ) . Az a d a t b á z i s b a felvett v á l l a latok s z á m a , a m e l y e g y b e n az a d a t b á z i s m é r e t é n e k (és t í p u s á n a k ) m é r c é j e is. F o n t o s t u d n i , h o g y a r e k o r d o k s z á m a n e m c s a k azzaf változik, hogy az a d a t b á z i s b ő v ü l , h a n e m s z o l g á l t a t ó n k é n t is. Z á r ó j e l b e n v a n f e l t ü n t e t v e az a d a t b á z i s b a n s z e r e p l ő i n f o r m á c i ó f o r r á s a ,
O n l i n e s z o l g á l t a t ó k ö z p o n t ( o k ) . A z o k a s z o l g á l t a t ó k , a m e l y e k az U S A - b ó l n e m é r h e t ő k el k ö z v e t l e n ü l , n i n c s e n e k a t á b l á z a t b a n f e l t ü n t e t v e . (Azok s e m , a m e l y e k M a g y a r o r s z á g r ó l n e m é r h e t ő k el. - A ref.)
A d a t m e z ő k . A r e k o r d o k a d a t m e z ő i n e k n e m teljes listája áll e b b e n a r o v a t b a n . E g y e s a d a t b á z i s o k n a k s z á m o s k e r e s h e t ő ( e s e t l e g t ö b b m i n t száz k i í r a t h a t ó ) a d a t m e z ő j e is l e h e t . E b b e n az o s z l o p b a n az e g y e d i é s a k ü l ö n ö s e n h a s z n o s m e z ő k v a n n a k f e l t ü n t e t v e , d e pl. a c í m - é s c é g n é v a d a t o k , t e l e f o n s z á m o k s t b . n e m , mert e z e k m i n d e n a d a t b á z i s b a n m e g l é v ő a d a t m e z ő k . A k e r e s h e t ő a d a t m e z ő k s z o l g á l t a t ó n k ó n t is v á l t o z n a k .
6 2
