• Nem Talált Eredményt

IACOB. FERDIN. MILLER MAGNO-VARADINENSIS FRAGMENTA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Ossza meg "IACOB. FERDIN. MILLER MAGNO-VARADINENSIS FRAGMENTA"

Copied!
63
0
0

Teljes szövegt

(1)

F R A G M E N T A

VETER IS TYPOGRAPHIAE

MAGNO-VARADINENSIS

C O L L E C T A

A

IACOB. FERDIN. de MILLER

Complurium Inclytorum Comitatuum ad Tabu­

lam I udiciariam Assessore, et Bibliothe­

cae Hungarico - Széchényianae Regnicolari

A

C V S T O D I A .

P E S T I N I , apud Iosephvm Eggenberger, Bibliop.

1 8 0 3 .

(2)

t

— — — — apicém rapax Fortuna cum stridore acuto

Sustulit — — — — —

Horat. Carm. Lib. I. od. 34.

(3)

V I R O .

E X C E L L E N T I S S I M O . ILLVSTRISSIMO. DOMINO. COMITI.

FRANCISCO.

S Z É C H É N Y I

d e

SÁRVÁRI. FELSŐ. VIDÉK.

INSIGNIS. ORDINIS. REGIO. NEAPOLITANI.

SANCTI. IANVARII.

EQVIT I .

SAC. CAES. ET. REG. APOSTOL. MAIEST.

C A M E R A R I O E T.

A C T V A L I . I N T I M O . S T A T V S . C O N S I L I A R I O .

PER.

INCLYTVM. REGNVM. HVNGARIAE, CVBICVLARIORVM. REGALIVM.

M A G I S T R O . A 2

(4)

INCLYTI. COMITATVS. SIMEGHIENSIS.

SVPREMO. COMITI.

NEC. NON.

EXCELSAE. TABVLAE. SEPTEMVIRALIS.

ASSESSORI. et. COIVDICI.

LEGATIONE. NEAPOLITANA.

ET.

I T I N E R I B V S . P E R . E V R O P A M . I N C L V T O .

B O N A R V M . A R T I V M . P R O M O T O R I .

E R V D I T O R V M . M O E C E N A T I . MVNIFICENTISSIMO.

B I B L I O T H E C A E . H V N G A R I C O . R E G N I C O L A R I S .

F V N D A T O R I . VITAM. FELICITATEM.

P E R P E T V A M Q V E . S A L V T E M .

(5)

O O O l

V Ö D me vnum proxime COMES E X C ELLEN TISSIM E ! ad Custodis mu- nus in amplissima, non minus quam pre­

tiosissima Rerum Hungaricarum Biblio­

theca ex iis 3 qui ad illud aspirabant, ele­

geris , et annuente Summo Terrae Prin­

cipe inuitaueris, m ih i, haud aliqua hono­

ris cupidine vexato, iucundius nihil acci­

dere potuit. Probari enim V ir o , quem ornandae Patriae negotiis intentum prae­

clarissimorum facinorum fama vbique co­

mitatur 9 laudem, praemiumque virtutis reor esse maximum.M ea ergo inter­

est , vt pro hac T V A in me beneficentia * A 3

(6)

qua me dignum iudicasti, cui publicat curae crederentur , tantam habeam gra- tiam, quantam imbecillus animus meus capere potest. Thesauros quippe tum im­

pressorum, cum manuscriptorum Codi­

cum, Tabularum item geographicarum, Iconum , Numorum , et Armorum, totius denique Supellectilis hungaricae poene in­

credibiles , quibus nuper Regnum vitro et Sponte donasti, atque locupletasti, cer­

tum in ordinem disponendos, et communi vsui erigendos meae dexteritati ( si glo­

riari fa s est) plena cum fid u cia, omniqüe cum promtitudine ita traditos esse volui- sti y vt immortale hoc T V V M Institu­

(7)

tum, cu i vix simile Europa habet, regia auctoritate pronunciaretur R E G N I CO­

L A R E .N isi omnem pietatis sensum er•

ga Principem , et Patriam exuam , suaiiem omnino mihi hanc esse provinciam, facilius diuinare potes , quam ego verbis exprimere valeam. — Fortunam istam nullo merito mihi euenisse p uto, sed T V A E duntaxat bonae de me opinioni adscripserim.T P enim , qui aetatem a laboribus metiendam , et a benefaciendi consuetudine habendam decreuisti, tum demum viuere, et anima fr u i T I B I videris, quum mens T V A , optimis artibus im buta, profusius i i s , quos Rebus patriis illustrandis vacare no-

A

4

(8)

/

u it, congenitae munificentiae luculenta da- re testimonia, Religioni autem in Deum 9 Fidei in R eg em , et Amori in Patriam sempiterna ponere potest monumenta. — M odestia T V A , quam a Maioribus T V I S cum sangvine tr a x isti, me prohibet perso­

nam Praeconis induere, qui in T V A en- comia prolixus diffundatur. Celebrantur ea caeteroquin omnium ore, scriptisque, tum domi, tum foris.D e me ipso dun- taxat loquor; meam depraedico felicita ­ tem , qua antea Cultoribus, nunc etiam

Clientibus T V I S adnumeror. — Hac ego excitatus, neutiquam mihi morandum ex i- stimaui , quo minus 3 fid ei sacramento Re-

(9)

g i , et Regno iam adstrictus , in ipso mu­

neris aditu Primitias bibliographicas, quae quidem vitra Fragmenta veteris Typogra- phiae Magno-Varadinensis non proten­

duntur, publici iuris facerem , T V O q u e inscriberem Nomini. — A b s it, velim, quam longissime omnis adulandi suspicio ,

Liberalis T V A , qua me in Aedibus T V I S excipis, voluntas suum gratitudi- n is, quod a me proficisci p otest, officium postulat. //oc paucis istis , yz/tf/Vi tesse­

ram perpetuae meae obseruantiae T I B I offero, plagulis praestare gratus meus ge­

stit animus % eo cum votorum fastigio , vt Coeli pro Religionis, Regis > et Regni i nere-

(10)

mento , ac illustris S Z É C H É N Y I A N A E Stirpis splendore, atque commodo T I B I quam diutissime eam largiantur valetudi­

nis firm itatem, rerum omnium affluen­

tiam , honorumque accessionem 9 quae par sit T V 1 S in vtramque rempublicam meri- tis : mihi autem , quoad vixero , T H A M concedant gratiam. Vale.

Scribebam Pcstini ad diem XII. Februarii Anno Salutis MDCCCUI.

(11)

N,

si me omnis fallat opinio, nullo prorsus negotio me induci p atior,vt cre­

dam Vrbibus, ac Oppidis , quae iam cum primis Hungáriáé saeculis bonarum Ar­

tium studia sinu suo complectebantur, etiam M a g n o - V a ra d in u m, Ciuitatem olim opulentissimam, florentissimamque adnumerari.

V ix enim Solii regii dignitas erecta, Legum ferendarum potestas, Religionis­

que christianae veritas propagata fu it;

iamiam V a ra d in u m, perhibentibus Di­

plomatum ( a) , ac synchronorum Scri­

ptorum (£) testimoniis, promte Literis (o) Producit hanc in rem Litteras PRAYUS Hierarch. IJungar. Part. II. pag. 17,5.

(A) Testimonio vtique est ipse ROGERIVS Canonicus Varadinensis, et JANVS PANNO- NIVS Poemat.edit. non. Part. I. p. 643. etseqq.

(12)

14

Öioflcxioi

domicilium praebuit, easdemque gustui illorum temporum accomodatas, etiam promouere contendit; ( a ) quod scilicet illae Hungaris nunquam non viderentur aptissimum esse publicae securitatis me­

dium , suauissima culturae , et religionis institutio, firmissimum rerum gerenda­

rum praesidium , perennis denique erga Principem fidei, Patriamque amoris fun­

damentum.

Etsi haud aliud vetustatis monumen­

tum praesto esset, quo haec propensa Popularium nostrorum in bonarum ar­

tium studia voluntas confirmari quiret, abunde tamen sufficiens credendi argu­

mentum praebet frequens typorum vsus, quorum paullo post inuentam Artem ty-

(«) Crf. WALLASZKY Consp. Hei pubi.

terar, in Hung. Sect. poster. §. i. <2. 3. et seqq.

Progressum Literarum apud Varadinenses olim enarraui in Orat, inaugur. habita die 1. Septem,

an. 1788* inK- Acad.M. Varad, Facul­

tas iuridicaerigeretur, quae manuscriptor.

meor. Operum omnium varii argumenti Tom.

V . pag. 169— 197. inserta est.

(13)

OOOÖOíSa *3 pographicam, in Hungária vestigia of­

fenduntur.

Profecto Regni metropolis, Regum­

que olim sedes Buda(natale quippe

meum solum ) superbit gloria primi in Patria preli. Quem enim fugiat, raris­

simus ibidem in folio minori excusus Li­

ber , qui a loco impressionis Chronicon Budense inscribitur, et ab ANDREA HESS typotheta, in Historia Literaria Hungáriáé haud ignoto, publica donatus est luce anno 1473. finitusque in V igilia

Pentecostes ?Hodie vix aliquem Rerum hungaricarum studiosum inuenias, qui

rarissimi huius O peris, si non habendi, saltim videndi desiderio non rapiatur, ( a )

(a) Anno 1785. concinnaui Exercitationem academicam de primis Lineis Typographiae in Hungária, quae mea manu exarata existit in Bibliotheca Excell. ac 111. D. Comitis SAMVE- LIS T E L E K I, Cancellarii Aulici Transsilua- niae, cuius lilio primogenito DOMINICO, praemature Patri, et Literis nuper erepto, eam inscripsi; enarrans prolixe, quidquid ad historiam Chronici Budensis mihi spectare vi-

(14)

U jOOOüOltol

Nec abs r e : quia insignes Instituti typo- graphici in Hungária conatus cum Chro­

nici huius memoria adhuc saeculo X V . interciderunt.

At vero largiti riirsus sunt coeli Pro- motores Literarum non minus perspica­

ces, quam liberales, quos inter in noua studendi adminicula ingentes plane opes profuderunt illustres Patriae Cives FRAN- CISCVS a BATH YÁN , et THOMAS de NADASD. Istorum curas etiam complu­

res alii de R ege, Patria, et Literis opti­

me meriti Viri succolare tanto studio co- debatar. Nescio, an plura alicui exemplaria cognita sint, quam vnum, quod Bibliotheca

Academiae Lipsiensis possidet; alterum , quod Pragae in Caesareo-Regiae Uniuersitatis Bi­

bliotheca habetur ; tertium, quod in Augusta Palatina Vindobonensi conseruatur; quartum, quod in f. f. prtoiUiprftn Slitjdgtn describitur.

Istud exemplar nitidissimum de manu in ma­

num transiit: nunc insignem hungaricam im­

pressorum , et manuscriptorum Codicum supel­

lectilem NICOLAO-JANKÓVICHIANAM itin i exornat.

(15)

cooüoaoi «5 nati sunt, vt saeculo sexto et septimo supra decimum in diversis locis per Hun­

gáriám optime instructa iterum resusci­

tarentur Typographea. (a)

Etiamnum versant suis cuiri quadam admiratione manibus Eruditi nitidissima Producta, quae in Németh-Újvár sub ini­

tium seculi X VI. prodierunt, quibusprae- cipue accenseri merentur ANDREAE BEY- THE Opuscula, idiomate patrio conscri­

pta. (£) Celebratur alterum quoque eius­

dem temporis prelum, quod , seu in U j-Szigeth (e ) floruit. Hic anno 1539.

BENEDICTUS ABÁDI typo gothico JOANNIS S Y L V E S T R I, alias ERDÉLYI

Grammaticam Hungarico-Latinam in vsum (a) Amicus meus Cl. INNOCENT1VS SI- MONCHICZ e S. P. texuit Catalogum Typo- graphiarum saeculo XVI. et XVII. apud Hun- garos in Diss. de ort. et Literar. in

Hung. cap. III. pag. 7 <1.et seqq.

(ó) Memorantur ea in Catal. Biblioth.

FRAN. C. SZÉCHÉNYI Tóm. I. Part. I. p. 125.

(<?} Hodie Villa est in Comitatu Castriferrei

ad Dominium SárvárSereniss. Archiducis FER- DINANDI Senioris pertinens.

(16)

íoi)cfio«(or

puerorum impressit, (a) Anno 1541. Eius­

dem etiam Versionem hungaricam Testamenti iisdem characteribus edidit.

(b) RVDOLPHVS autem HOFHALTER anrto 1574. in Nedelischa (c) slauico ser­

mone, ad dialectum Croatis familiarem accomodato, vulgauit $TEPHANIofe VER- BÖCZ Opus tripartitum Juris consuetu­

dinarii hungarici.(</) At RAPHAEL HOFHALTER anno 1567. Juliae (e) memoriam nominis sui obscurauil impressione scelestarum iconum, quas tum Ariani in Transsiluania aduersus my­

sterium Sanctissimae Trinitatis in vulgus spargere non reformidarunt. ( / ) • (a) WINDISCH ©eograpl;. tton Ungern. 1. £{).

pag- 58-

Qb') Refertur in Biblioth. Hungar. F R A N . S Z É C H É N Y I Tóm. I. Part. II. pag. 383.

(<?) Pagus est in M uraköt, quem hodie possidet 111. D. C. GEORGIVS FESTETICH ile Tolna. S. C. II. A . M. Camer.

(d) PRAY Ind. Lib. rar. Biblioth. Vniu, R.

Búd. Part. II. p. 427.

0?) Hodie Alba-Carolina nominatur.

{ / ) BENRŐ Transsil. Tóm. II. pag. 326.

emi

(17)

'icfloftoflot 17 cini autem vterque HOFFHALTER diui- ni inuenti monumenta reliquit. Mitto HONTERIANA, et H ELTA

1

ANA apud

Transsiluanos publici iuris facta typogra- phica specimina.

Fortasse, praedominanti sub illam aetatem diuersitati opinionum in dogma­

te Religionis tribuendum e st, quod in remotissimis locis saeculo XVI. et XVII.

Typographiae complures exsurgerent, quae vti aetatem non tulerunt, ita fere vix aliud procuderunt, quam nonnulla Opuscula controuersistica, sacras Concio­

nes , funebrales Sermones, Libellos scho­

lasticos, vel precatorios, et quaedam alia sempiternis damnanda tenebris. Res hi­

storicas vtplurimum neglectas fuisse, in­

numera illorum temporum testificantur.

Sed enim me haud operae pretium facturum existimauerim , si Artis typo- graphicae primordia, atque progressum in Hungária prolixius enarrauero, quum iam dudum concinnandae Historiae Ty- pographiarura in Hungária manum admo-

B

(18)

!o(!Otíoflc<

ii erit CAROLVS FEJÉR V Á R I, prout a meo condam Amico eruditissimo DANIÉ*

LE CORNIDES per Litteras de 3tia Fe­

bruarii anno 1787« his plane verbis edo­

ctus sum: D e his , e similibus ex insti­

tuto aget Perill. D . C

V A R I, qui Typographiaru rum recensum, et historiam succinctam molitur, quiue non contemnenda iam in

rem suam collegit pr, ab III. in primis Barone R A D A Y seniore, instru­

ctissimae Bibliothecae possessore, admi­

niculis adiutus bene multis. Nondum ta­

men desideriis eorum , qui Antiquitatum librariarum illecebris delectantur, satis­

factum est. Auctore enim fatis functo, Collectanea viri praestantissimi in alie*

nas deuenere manus, et nunc in aliquo scrinio occultantur. Vtinam ! aliquis exo­

riatur, superiorum temporum in hoc ge­

nere molimina ab obliuione vindicaturus.

Gloriatur Vindobona D E N ISIIS, ( a ) 38

00 DENIS MICH. SHMencr Siu^ferucftr ©«-*

fd;td;te. 4. Viennae 1732.

(19)

fcXCltottc*

Suec/a ALN AN D R IS, ( a ) Germania KÜH LERIS, ( £ ) et TE N ZE LIIS; (c) alia regna alios prelorum suorum Anna- listas loquuntur. Sola Hungária veterum suarum Typographiarum memoriam ob­

litterari patiatur ? Me spero, nemo te*

mere egisse , et a munere, cui praefectus sum, alienum suscepisse dixerit, si in­

terea industriam, quantulacunque sit, in

colligendis Fragmentis, celebris olim apud Magno - Varadinenses Typogra-

phiae pro meo modulo exercere, eadem- que Bibliophilis Patriae indicare adni- sus fuero.

Namque exploratum e s t, Incolas Va­

radinenses , vtprimum dogma JOANNIS CALVINI amplexi sunt, de erigendo Ty- pographaeo mutua agitasse consilia. Sub annum enim 1,557. Praefectus A rcis, to- (oy JO. O. ^ALNáNDKÍ Artis ijpo- grap/iicae in Suecia. 8. Kostoch. et Lipsiae 1725.

(

6

) JOH. JJAVID. KÓHLER ^rcntcttung 3olj. 0uttcnbcrg6. 8- Lipsiae 1741.

(V) TENZEL ERNEST. WILH.

Don Stfinbung b<r ióbt. JÖu^i)tucferfuu|t in jOtut|ct}a lanb i«. 0Pt^a. 1700,

19

(20)

20 •OÜOfloflC*

tiusque Prouinciae Bihariensis A N T O M V S NIKÁZO, vel potius N YAKAZO , (ö) Canonicos Capituli ex arce, in qua domicilium habebant, exulare iussit, (£) occupatisque religiosorum virorum mo­

nasteriis, piis Fundationibus nouam fa­

ciem indidit. Surrexit quippe continuo Schola Reformatorum celebris cum Ty- pographaeo> in qua anno 1566. GEORGIVS SÁRVÁRI noui dogmatis asseclis Scien­

tias theologicas publice professus est;

(a) Sub hoc nomine latere ANTONIVM KENDI iam docui in Comitibus Bihoriensibus Jide diplomatica erutis 8. Magno - Varudini 1791. quos auctiores, et a naeuis repurgatos nuper transcripsi in manuscriptorum meorum Operum omnium varii argumentiTom. V. p.451.

Excidium Capituli Magno -Varadinen- sis sub haec tempora incidisse , confirmat Sen­

tentia Inclytae *Tabulae Regiae anno 1756. in Processu losephi Inczedi contra Duceni Muti­

nensem , et Episcopatum Varadinensem lata, Vid. Excell. 111. ac RR. D. Archiepiscopi Co- locensis LADISLAI a Comitibus ROLLONICH (tit.) etc. Repraesentationem super officio Su­

premi , ac Perpetui Comitis Bachiensis Eccle­

siae Colocensis iuribus asserendo, pag. 14.

(21)

tofloiioioi ai ( a ) quod, vt longe lateque propagare­

tur, beneficio typorum varios inter po­

pulum disseminare Libellos, eorumdem- que impressionem Varadini curare haud intermiserat- Consentit mecum PETRVS BOD , (6) qui perinde hic iam seculo XVI. extitisse Typographiam asseuerat.

Me e Catalogo Librorum DAN. COR- NIDES (c) et aliunde collecta exempla­

ria huc transcribere neutiquam piguit.

Sec.

RnyediJoan. Menyei S z ó , vagy ay Lelki álomból való feUserhentes* 8* Várad\

1557

*

•Perrari huius Libri meminit CL H ORÁNYI, (rf) et in selectissima Bibliotheca, quam illustre Collegium Hei. Conf- Debrecinense possidet , etiam conseruatur.

( a ) ^VESZPRÉMI Biograph. Medicor. Hung. et TranssiL Centur. II. pag. 56.

(b) In suo Erdélyi Feniks pag. 33. air: Várad várossában-is volt valami Tipográfia régtölfogva.

(V) Bibliotheca Hungarica. 8* Pestini 1792.

(<d) Manor. Hungar. Part. L pag. 620.

B $

(22)

2 2 JOOOflOOOf

M E L I I P E T E. -4fzeut Jánosnak tett Jelenésnek igaz, eV fzerint való ma­

gyarázása Prédikatziok fzerin t. 4.

rtíí/. 2568.

Memoratur tam a BODIO, ( a ) quam ab HORÁNYIO, (b) et perin*

de in Debrecinensi Bibliotheca re- peritur.

M E L I I P E T R I Propositiones de Jak f et Jehovah, seu de V nitate, eí Trini­

tate in D eo Vero , /Ve/72 de Christi ae­

terna generatione, eíe. 4. Varad. 1368*

Aeque existit D ébredni,

I ) E C Z I T O L N A I C A S P . Historia az D á vid Királynac Vriásnac feleségénél való vétkéről 9 miképpen D ávid Vriást az hadban Joab által Rába várossánac viuásakor meg-ölcte: az után Bethsabes feleségül magának eIvotté Náthán P ro- phetánac meg feddéséről e mellet szép intésekkel mostan vyionnan versekben fzereztetet. 4. 1579. .

(<z) Erdélyi Feniks. pag. 33*

(b) Memor. Hungaror. Part. II. pag. 604.

(23)

todQÜodof -3 Huiüs quoque operis exemplar

ornabat Collectionem ,

( a ) quam Excell. .ac

111

. condam

IOSEPHVS S, R. I. COMES TE L E ­ KI de Szék, Sacrae Regni Coronae Conseruator, etc. a successore rede­

mit : deuolutam vero ad se iure haereditario

111

. Comes LAD ISLAVS

TELEKI S. C. R. et A, M. Camera­

rius, vsibus eorum , qui rebus patriis illustrandis operam dare volunt, - jfw 'p rom tu s offert, enramque illius Cl. D, Professori SCHEDIVS detulit.

JD E C Z I- T O L N A I C A S E , A z utolsó e giné huni regnáló bűnökről való

ká tziok , tudni illic , első az bűnről, második az réfzegségröl, harmadik az

Paráznaságról, negyedik az tánczról, etc. 4. Váradon 1584.

Videtur BODIVS (£) nouisse Li­

brum, quum dicati

1

,

584

«

Détsi Gáspár egy könyvetskcjét ott

(d/) Bibliofil. Hun$nr. pag.

{J>j Erdélyi Feniks pag. 33, B 4

(24)

jooofloöoi

nyomtattuk. CORNIDES autem pos- sedit, {a)

B E R E G S Z A S Z I I P E T R I Apológia pro Ecclesiis reformatis Actis impiis Syno­

di Sabariensis opposita. Accedit Xenium Jesuitis exhibitum , aliquot Epigramma- ta a diuersis scripta, et edita in gra­

tiam Jesuitarum, item Institutio M o ­ nachi , cuius titulus inditus est Jesuita.

Varadini excudebat Rodolphus Hojf- halt erus. 1585*

Liber mihi nunquam visus, sed duntaxat e Catalogo Cordinesiano no­

tu s, (£) eo cumprimis nomine me attentum reddidit, quod a PRAIO (c) idem Liber cum hac inscriptione pro­

ponatur :

B E R E G S Z A S Z I I P E T R I Ecclesiae Varadiensis M inistri Apológia, pro Ecclesiis reformatis, Actis impiis Sy­

nodi Sabariensis opposita: cum prae­

da) Biblioth. Hungar, pag. 226.

(b} Biblioth. Ilungar. pag. 145.

(?) Ind. Lib* Biblioth. Vniu. /?.

Part. I. pag. 123.

M

(25)

fatione ad illustrissimos Transsiluaniat Praesides. Seriem lib ri, et quorumdam additorum versa pagina indicat. Fs. 62.

v. 4. Quousque machinabirni peruersa contra vnumquemque? vniuersi vos con- teremini, eritisque tamquam paries in- clinatus, et maceria impulsa. V aradi- ni excudebat Rodolphus Hojfhalterus

1585- 8.

Huic Titulo celeberrimus olim Scri­

ptor suam, extractu Praefationis ad- d ito, Recensionem in haec verba sub­

ierit : ,, Liber non multis in Hungária , ,cognitus, alioquin eum Compila­

b o r Scriptorum Hungarorum , et ,, Prouincialium (a) operi suo inse-

„ ruisset. Author dicat partum suum ,, Illustribus, et Magnificis Dominis D. Alexandro K en d i, Z>. JVolfgango , , Kovacciocio ( K O V A T S O C Z Y O ) ,, ef Ladislao Szomborio inclyti

25

(a) Hunc defectum Cl. HORÁNYI supple- uit in sua noua Memoria Hungarorum , et Pro*

uincialium 8. Pestirű 1791. Part. I. pag. 419.

(26)

*OftO0p0Ot

,, Regni Trans siluaniae, siue veteris Daciae , PraesicUbus .optimis , et s, Laudatissimis 9 dominis , et patronis yj Ecclesiarum ex D e i verbo reforma- yy tarum benignissimis. In hac Dedi- ,, catione caussam conscripti ab se ,, operis in haec verba depromit:

yy Postea enim, quam clarissima veri- yy tatis lux abactis Pontificii regni te- yy nebris densissimis; piorum mentes y9 illustrauit y coorta mox sunt inter 9\ ipsorum reformatorum affectatores yy pestilentissima y et maxime exitialia 9y partium studia, quae cum a pluri- yy mis exasperarentur y potius fodien- yy do y quam comprimerentur mitigan- yy do y in apertas dimicationes , in per- ,, niciosa odia 9 in optimorum Virorum yy proscriptiones y et exilia y denique in yy bella calamitosissima y quibus intev yygrae Prouinciae funestarentur , eru-

yy perunt. Rapuit minime segnis hanc yyoccasionem deuotus ille D e i, et ho- y, minum hostis spiritus, et mox , tam- yy etsi paulo ante desperabundus , et de

(27)

íofiotjotjot

„ fuga cogitans, redintegrare aciem ,, perturbatam exercitus s u i, Duce

„ Antichristo Romano aduersus Chri- 9> stum , eiusque Ecclesiam coepit. Con­

ti scripsit itaque nouas etiam nonnul-

lorum Monachorum legiones , Jesui-

tarum videlicet numerosa agmina,

qui quidem Monachi Jesuitae, sic a ,, Iesu per summam blasphemiam ipsi 9, a se ipsis appellati, cum Iscariotae impotius fuissent dicendi, homines hy-

„p ocrita e introrsum turpes, speciosi

„p elle decora 9 imperato actutum re-

„liq u is Monachis veluti seriphiis qui-

busdam ranis silentio , disputando ,

„atque scribendo? et viriliter satis in 9, caussa Pap ali tutanda sese gerendo,

multorum animis imperitorum hanc

„ spem ingenerare nostro tempore sunt 9, visi f o r e, t;£ aliquando Papatus in- termortuus 3 maximo totius mundi yi applausu reuiuiscat, rfc. — Id ne ,, fieret, conscribendo huic operi Au- thor manum admouit. Non est au-

^ t e m, quod ad hoc elogium Iesuitis 27

(28)

looctiotio»

„ tributum , addam : errores tamen ,

„q u o s paucis his lineis comprehen-

„ d it, dissimulare non possum , quip-

„ p e , qui Iesuitas, eorumque res sic

„sa tis cognitas, et perspectas habue-

„ r im . Male illos vocat ,

„ qui Clerici regulares dicendi erant:

„ru rsu s m ale, quod scribat, seipsos

„ a lesu appellasse, quod nomen il-

„ l i s Summi Pontifices suapte tribue-

„ r u n t ; male denique, quod

,, rumnumerosa agmina memorat, qui

„ eo tem pore, quo autlior scribebat,

„ i n Hungária, et Transsiluania non ,, aequabant numerum 30. et anno ,,1562. vitra octo ex Hungaris, et

„ Transsiluanis, qui hoc institutum

„ profitebantur, non fuerint, vt liquet

„ ex Iesuitarum Catalogo Viennae eo- ,, dem anno 1.562. edito: Mirum est,

„ v ir o tam platistomo ab hoc homi- ,, num pusillo ita magnum metum

„fuisse incussum, vt vereretur, ne

„ n o n , vt ille ait, Papatus eorum

„ opera reuiuisceret. — Sed haec

(29)

fcaioflctta *9

„ ad dedicationem , non item ad Li-

„ b r i argumentum attinent. Id illi Sy-

„ nodus Sabariae anno 1579. die 2da

„A u gu sti celebrata suggessit, qüam

„ GÉORGIVS D R A SC O V ITIV S, Ar- ,, chiepiscopatus Colocensis, et Jau-

„ rinensis Episcopatus Administrator

„C le r o suo indixerat, eum in finem, ,, vt Concilium Tridentinum, cui no-

„ mine Regis Hungáriáé Legatus in­

t e r f u i t , in Dioecesi Jaurinensi re-

„ciperetur. Orationem ad Synodum

„h a b u it P. M ARCVS HORVÁTH

„ S o c . Iesu, in qua quam late Secta-

„ rii illius temporis grassarentur,

„ prolixe explicat, et Episcopi ius-

„ s u hortatur singulos in Synodo

„ collectos , vt istorum conatibus ,, viriliter contrairent. Hinc illud a

„ BEREGSZÁZIO adornatum elo*

„gium . “ — Ista de hoc raro ope­

re PRAYVS critice, et prouide an- notauit. Exemplar, quo vsus est, ho­

die Bibliothecae Regiae Vniuersitatis Pestiensis adnumerari mihi indica-

(30)

fcSttOBOOO»

uit Eiusdem Primarius Custos Cl. D, SCHWARTNER.

K A L R N D A R

1

V M Julianum impressum

Varadini 1 5 8

5

- ad normam Calendarii Cracouiensis.

Rarissimum hoc productum typo- graphicum in fronte Tituli habet se­

quens Carmen:

Q u i sápit, in veteri maneat ratione dierum ,

Nam noua, nil verae laudis habere potest.

Celebris olim STEPHANVS W ESZPREMI Medicin. D octor, et Liberae, Regiaeque Ciuitatis - cinensis Physicus Ordinarius illud tan­

to in pretio habuit, vt vix alicui per­

lustrandum exhiberet. Fuit mox in possessorio eruditissimus eius gener IOANNES FÖLDI Medie. D. et per Districtum Liberorum Oppidorum Hajdonicalium Physicus Ordinarius:

verum , post huius fata, cuinam ob­

tigerit? ignoro.

(31)

ío:)c;io:<5í

Singnia autem, quae hoc saeculo apud Varadinenses in lucem publicam emissa fuerunt Opera HOFFHALTE- RORVM prelum fatigarunt, quod mihi videtur fuisse ambulatorium; quum in .pluribus Hungáriáé locis ab HOFFHAL- TERIS editiones prodierint. R.VDOL- PHVS memoriam sui prae primis

dini reliquit. Fuit is filius (a) RAPHAE-

L I S , origine Poloni, qu i , grassante illius temporis circa Religionis Christianae ar­

ticulos doctrina abreptus , Patria exulare debuit, ac Cracouiaprimum Viennam abiit, inde Debrecinum commigrauit, tandem Albae Juliae in Transsiluania vi­

tam cum morte commutauit.

Sec. XVI.

Antiquissimus huius sectili, qui ex Typographia M a g n o - V aradinensi notus e s t , Liber inscribitur :

S Z A R A S Z I FJRAN. Cathechesis 9 az az:

Kérdésök, és Feleletük, az Kerefztenyi ( o ) QENIS Wiener Sucfcfcruder ©cfc^ic^f.

Praef. pag. XV.

3*

(32)

32 ÍOÜOÖO(£X

tudománnak A gairól, űzJámbor Isten­

fé lő harmadik Friderik Hertzek birtoká­

ban Palatinatusban lévő tudós bölts Doktorok által irattatott > etc> 8. V á ­ radon 1604.

Fit huius mentio apud LAMPE (a) . A rticuli Ecclesiarum reformatarum cis,

z;/£ra Tibiscum verbo D e i collecta­

rum , ejf prioribus vulgo M aioribus se­

lecti , et in Generali Synodo Varadina publicati, ct approbati Varadini. s. a.

Etiam LAMPE. ( b) nouit.

P É T S - V A R A D I N A K Pázmán Péter Efztergomi Érsek könyvére való felele­4 te 8* Várad. s. a.

Habetur in Bibliotheca

111

. -

cinensis Collegii H. C.

j&r/ysyii taoQxy de vita, et obitu Reueren­

dis s im i, ac Clarissimi Step/iani Chul- ják M iskolcini Pastoris ouium lesu Christi in Oppido fidelissim i,

(a) Hist. reform, in Uung. pag. 128.

(b') Hist. eccl. reform. in Húrig, et Transs pag- 5 65.

nec

(33)

KXOtol K3i

nec non Ecclesiarum in Co­

mitatu Zemplén Senioris grauissimi propria manu conscripta. V aradini s. a.

IOSEPHVS KERESZTESSI V. D.

Minister penes Communitatem Hei.

Conf. in Oppido Szalats Comitatus Bi- hariensis, vir Rerum hungaricarum insigniter peritus, earundemque dili­

gens collector, mihi 1784. copiam fe­

cit exemplar videndi.

K É R É S S Z É G I S T E P H . Katechismus magyarázatja Prédikátziokban. Vá­

rad. 1630.

Quaerendum exemplar in Biblio­

theca Debrecinensi.

K E R E S S Z E G I H. I S T V Á N Debreceni

Páfztor, és aTifzán innen lévő E ccle­

siáknak Püspökje.A z Kerefztyeni Hitnek ágazatiról való Predikátzioknak Tárháza, a’ német Orfzági Rhen - Pa­

latinus béli orthodoxa

difzerént.Praemittitur: Catechismus, az a z : A 1 kerefztenyi hitre való rövid T a n ítá s, mellynek Qren­

deltettek ez könyvben lévő Predikátziok,

c

33

(34)

34 ö + t o o o i

4. Váradon nyomtattatott Fekete Ist­

ván költség. Szenei K . Abraham által 1640. paginar. 1010.

Refertur a Cl. HORÁNYIO, ( a ) et a Bibliotheca Regnicolari Hunga-

rica ( b possidetur cum altero eius­) dem Auctoris opere,quod inscribitur:

■■ ■— A ' H itnek: és jóságos cselekede­

teknek tündöklő példáirul való

tziok. in 8. pag. 615. Tituli folium deest.

M E D G Y E S S I P Á L . P ra xis Pietatis.

g. Varadini 162,5.

M A R G I T A I P E T R . Halotti Prediká- tziok. 4. Váradon 1633*

Post obitum Auctoris vulgauit STE- PHANVS KERESSZEGI.

A ' tifzta életű J ó s e f Pat életinek fzenyvedésének, és ditsérettel viselt dol­

gainak Sz. írá s fzerént való magyará­

zatja. Auctore M A R T I N O T I N Ó D I

(a) Memor. Hungaror. Part. II. pag. 330.

\b) Biblioth. Hung. C. FR A N . S Z É C t ít N Y l Tóm. I. Part. I. pag. 580.

(35)

K*e*KXK* 35 V*. D. M . Körössiensi. g. Nagy • Pá*

rád. 1641.

víz egyházi j ó Rendtartásról írottvénykönyv. Várad. 1642.

Extat in Bibliotheca , vti etiam in Regnicolari Hungarica

(a ) cum originali textu latino sequen­

tis T itu li:

C A N O N E S E C C L E S I A S T I C I in quin+

que classes distributi, quibus Ecclesiae H* C. amplexae in Comitatibus Moson*

Poson. Comar# N itrien. Hars. H ont. *£

Neograd* et finitimis Praesidiis a Su­

perioribus reguntur, editi communi sufi*

fragio Ministrorum D ei in Synodo Co+

midthiana congregatorum a. 1628.

cusi $ et vngarica translatione donati $ sumtibus et cura Ecclesiarum eiusdem Helu. Conf. in Comitatibus Pest y Solt y P ilis , N agy, 6* /T/i* * j*, Tholna $ Székes - Fehérvár, etc. Paradini apud Abrahamum kertéfz 1642* g. pag. 183«

ta) / / ^ . C, i^r. SZ É C H É N Y I Tom.

I* P» I* p» 1S5*

(36)

to flo fio tö *

LAMPE (ö) ad hos Canones prouocat.

L A S K A I J O A N . Hittőlfzakadásnak meg- orvoslasa. Várad* IÓ44«

Auget supellectilem librariam Col­

legii Debrecinensis.

GÖ1S/CI G E O H G . D e disciplina eccle­

siastica , seu gubernationis ecclesiae le­

gitima forma in Vngarica natione Cis Tibiscum , etc. vbi sequentia continen•

tur : i.) A rticu li Ecclesiarum cis , et vitra Tibiscum verbo D ei collectarum, etc. in generali Synodo Varadini publi­

cati an. 1577. 6ta Febr. Articuli Ecclesiarum > etc. in Generali Synodo Varadini approbati, et publicati A n.

J 591. 6. Junii. 3.) Articuli in variis

Synodis generalibus statuti, et Tha- snadini an. 1633. publicati. 8* Vara­

dini 1646.

Liber in Ecclesia Reformatorum Hungarica aestimatus, a CORNIDE- SIO (b) etiam possessus. * 4

(ct) Hist. refor. Hung. pag. 361.

(4) Biblioth. Hung. pag, 147.

(37)

ictfoto'joí 37.

K É R É S Z T V R I Pyl V L . Christianus la.

cteus, cjucm IU. ac M agnifi. Domini DG E O R G I V S, et S I G I S M V N D V S R A K O C I deuote iuocta, feliciter % Deo gratiam largiente, ^ vniuersis Au­

ditoribus applaudentibus, repraesenta­

runt y quando Tyrocinium Christianismi deposuerunt, in solenni examine quod 15. 1637. CV/j. Transylu. Prin­

ceps praemitti voluit administrationi S.

Coenae y in qua postridie hi duo suae Celsitudinis filii fidem suam publice ob­

signarunt. — 1 641. 4.

K É R É S Z T V R I PAVL< fel-sördü/tt Ke- refztycn , ki tsetsemb koráiul fogván az Isten befzédénec ama tifzta tején, a9 mennyei titkoknac tanulásában ditsire- tessen nevekedik, és az lstennec minden fegyverét felköltözvén, ama Cerberus titkos erejéből támadott Hitető orvos Doctornak pokoli orvossággal mtg-bii- fzbdöit Patikáját el-rontá, és magát vastagon meg - ostorozd. 4* Káradon 1641. pag. 438.

(38)

♦OttOÖOttOt

Adest in Bibliotheca regnicolari hungari^a. (0)

K E R E S Z T Ú R I P A V L . A Kerefztség- röl egy Predikátzio. 4. Várad. 1645.

*---— Egyenes Ösvény a* fzen t életre vágyodoknak , d mellyre külömb-kil/ömb- fé le Locusokat egybe válogatván hufzon- két Predikátziokban foglalt-be. 4. V á ­ radon 1652,

Indicatur inter Libros CQRNIDE- SII. 0 )

^ ---Lelki-legeltetés, az az: a X X IIL Soltárok magyarázatja. 4. Varad. 1645,

Indigitat etiam Cl. HORÁNYI. (e) T E M E T É S I P O M P A , melly az Tekin­

tetes , és Nagyságos néhai G róff Iktári Bethlen Péternek, Hunyád, és Mara- maros Vármegyéknek örökös Fö Ispán- nyának , 16tóban Bánban meg-hidege- űfeí* testének Lifzakafalváról Nyír-Bá­

torban , temetésének helyére való meg~

O ) -B/M. Aa/tf. C. / r.

SZÉCHÉNYI.

T.

L P. I. p. 583-

(£) Biblioth. Hung. pag. 141.

O) Memor. Hungar, Part. II. pag, 331*

38

(39)

toiiöoiioe

39

indit ás ától fogva y az el-t akari ttatásá'g

celebr á t i t a t o t t : I. Sz Lazár M i­

klósé. I I . Szilágyi István Benjáminé déákíxl. I I I . Ismét Szathmári L. M i­

klósé. I V - és V . Selyei Balogh Istvá­

né V.I. Ismét Szatmári L. Miklósé. V I I . és V I I I . Dobrai Bálinté. IX . Vereczi Ferenczé. X. Csulaji , Genea­

lógiával együtt. X I. M iklósé deákúl, és magyarul.Váradon nyom­

tattatott Szenei Kertéfz Abráhám által 1646. in 4. pag. 183»

Praesto est tam in Collectione Cor- nidesiana, (a ) quatn etiam in Biblio­

theca regnicolari. (£)

G E L E J I K A T O N A S T E P H . VáUság titka. 4. Várad. 1647.

Prostat in Bibliotheca Debrecini.

T É T S I S T E P H . Disputatio biblica. Va*

rád. 1647.

Inuenitur ibidem.

(a) Biblioth. Hung. pag. 96.

(3) Bibi. Hung. C. Fr. SZÉCHÉNYI Tóm, J. P . II. p. 444-

(40)

Sóltarok, és Isten Ditséretek 12. V a ­ rad. 1648-

Exscripsi ex elencho Librorum Rázzaianorum Debrecini.

P I S C A T O R I S P. L V D . Rudimenta Rhe­

toricae in vsum illustris Scholae Alben­

sis. /2. Varadini 1649.

— ---Rudimenta Oratoria in vsum Scholae Albensis : accessit in finem clognomica Oratoria 8. 1649.

Vterque Libellus ornabat sua ra­

ritate Collectionem Cornidesianam.

(o) Est quoque in Bibliotheca

cin m si, et apud Cl. MICH. TERTI- NA Humaniorum Literarum in Re­

giae Academiae Magno-Varadinensis Archi-Gymnasio P. P.

0

. exemplar.

P J S T E R F E L D I I Logica in vsum Scho­

lae Albensis. 8. Magno - Varadini 1649.

Idem Cl. D. Professor in sua per­

rara Librorum penu tenet.

M E D G Y E S S I P A V L . Dialogus P oliti­

co - ecclesiasticus, az két

4 * KSiofioooi

(<?) Biblioth. Hungaric. pag. 197.

(41)

fc»Ol)C*ÍÖ< 41 tyén embereknek egymással való befzél- getésfk: kiknek egyike, úgymint az

kérdezkedö y némelly dolgokban még nem Jzinten elég tanult, és eross, de nem általkodott, hanem örömest tanuló ; a'

másik a Felelő tanultabb és vastagabb.

Bejzélgetesek vagyon az Egyházi Igaz- gató Fresbytertkröl, a vagy Vénekről9 Oeregekröl; és az Fresbyteriumrul, Egyházi Tanátsrol. — 1649. 4* *

Occurrit in Collectione Cornide- siana, (ű)

— ---E rdély, 9s egéfz Magyar nép egy más után tsak hamar érkezett hármas Jaj j a, \r siralma , mellyet néhai Nagy R A K Ó C Z Y G Y Ö R G Y N E K Erdély Orfzág Fejedelmének > és azután az ö Nagysága Fiának néhai R Á K Ó C Z I S

1

G M O N D N A K ennek felette az előtt néhai öreg G ró f7 B E T H L E N IS T -

(a) B ib lio t h. H u n g. pag. 172. Ast. B x b lio-

theca fíu n g a r ic a C. F B A N . S Z É C H É N Y I

Tóm* I. Part. Ií. pag. 39. memorat huius Li­

bri editionem B a rtp h en sem de an, 1650.

(42)

4* Jotiotioflot

V A N N A K a Sírban meg-indításokkor siratta♦ 4* Váradon 1653.

Etiam aderat inter Rariora DÁN.

CORNIDES.

0

)

S A N C T V S H I L A R I V S , avagy minden- fé le fzomoruságoknak neme ellen való e- mélkedése, meIlyet irt P A N K O T A I F E ­ R E N C Z SzalontaiPap.12. Várad\ 1630.

Fit mentio apud CL HORÁNYI. (£) L A E T I G E O R G. P A V L. Apostoli pe­

regrinatio Caesarea Romam, duabus distinctis partibus , quarum prior com­

plectitur in X X V 1 1. posterior in X X V I I/. Cap. Actuum Apostolorum Hypotyposim Concionum practicarum, praeter Analysim singulorum Vor­

suum , breuem exegesim, Doctrinae cum suis R ationibus, Vsibus ex ipso contextu erutae tractantur, methodo dilucida, et ad docendum accomotfatis- sima. 8* Varadini impensis Abrahami Kertéfz Szenciensis Anno Salutis M D C L• continet 257. paginas.

(a) Biblioth. Hung. pag. 100.

(£) Memor, Hungar. Tóm. III. p^g. 6*

(43)

jótfofloiloi 4^

_— — In Conuersioncm Pauli Apostoli Commentarius practicus.%. Varadini ini»

pensis Abrahami K . Szenei M D C L L constat pag. 276.

Praefatio est ipsius Typographi.

Vtruinque Libellum CL TERTINA Professor Regius M. Varadinensis inter sua rariora censet.

Az Uri imádságnak magyarázatja Predi- kátziohban fog la lva, mellyet irt K O ­ M Á R O M I I S T V Á N Tclegdi Eraed.

Nyomtatta

8

* Váradon ló jl.

Reperitur in Bibliotheca Debrecini, Na g y - á r i Be n e d e k Borosjcnoi

R ef. Eredik. Orthodoxus Christianus az az: igaz vallása Kerefztyen t melly- nek nevezeti alatt az igaz, és Isten előtt meg igazitó hit fzerzö okaival etc. aSz. írás fzerint fzem eleiben adatik , és le iratik, in

8

. Váradon l ó j i . pag. 253.

Recensetur a CL HORÁNYI, (a) et in Bibliotheca regnicolari (£) neu- tiquam desideratur.

(0) Memor. Hungaror. Fart. II. pag. 674.

(£) Hung. C, Fr# Széeh* Tóm, I. Part, II.

pag. 98»

(44)

44 (O ilO lű lÖ l

Ahitatos Imádságok 12. Várad. 1652.

STEPH. NYILAS M E L O T A I, Zathmári Lelki-PÁSZTO R , és Superattendens.

Agenda az az:

Szolgálatfzerint való Tselehedet, ben az új Testamentomnak két

mentomának , a’’ JKerefztségnek ,

és az UrV at sor újának

sáriak y és a' házasulandóknak egyben adattatásoknak modgya mrg-iraf tátik , azokhoz illendő hafznos tanúságokkal egyetemben ; É s most ezen Anyafzent- egy házbéli Ceremóniáknak ki-Jzolgá Ita­

tásának más rövidebb módgyával meg- bövittetvén,és az elébbit-is sok helye­

ken. meg-jobbítván Vára­

don Szenei Kertéfz Abráham 16,53.

8. pag. *78.

Huius Libri vsum etiam LAMPE (c) fe cit, et vno exemplari potitur Bibliotheca hungarico - regnicola- ris. (£)

( a) Hist.Eccl. reform. Hung. pag. 426.

(6) Bibi. C. FRAN. SZÉCHENYI T o m . I, P a rt. II. p a g . 93.

(45)

KSJOOOíjot

Sok ja\okban bánatos fzivvel ejtett köny- huliat ás okban merült Magyaroknak Si- ralma* 8* Varadon 1653.

Communicauit mecum Cl. KE- RESZTESSI V. D. Minister Szala- tsensis.

Approbatae Constitutiones Regni Trans- siluaniae, et Partium Hungáriáé ei­

dem annexarum ex articulis ab anno 1340. ad praesentem hucusque 1633, etc. compilatae, fo l. Varadini 1653.

Exemplari nitido gaudet Theca Debrecinensis ; etiam Catalogus Cor- nidesianus y (a) LAMPE (£) item me­

minerunt.

T E AI E T Ö K E R T 9 mellyben enyihány alkalmatossággal való Predikátziok vad­

nak, meliyet ir t, és prédikdlot, /fo.

tö/i £#/072 helyeken S É L Y E1 B A L O G I S T V A N y mostan Fejérvári egyik Vd- vari Prédikátor„

8

. Váradon nyomtatta Szenei K . Abráham. 1635.

45

Bibloth. Hungar, pag. 170.

(

5

) ÜUt. Eccl. re/or. Hung. pag. 426.

(46)

46 Ofloflonc*

Praesto estin Bibliotheca regnicola- ri. (a) Cl. HORÁNYI (£) recenset, et defuncto WESZPRIMIO (c) no­

tatu digna videbantur verba in Dedi­

catione ad Deum Patrem : ,, a ’ testi

„ fegyvert te oldottad le Uram az én

„old alam ról, és te ruháztál-fel a’

„ t e Lelkednek erejével: a' Tenger- ,, nek habjai közzíil kegyelmessen

„ meg-fzabaditottál, és ismét hazám-

„ nak meg-adtál, tizen öt efztendeje

„ m ár, hogy a’ te gabonádnak ara*

„tására ki - botsátottál. “ Haec for­

tasse biographiam Auctoris tangunt.

U T I TÁRS,mellyben majd minden al­

kalmatosságokra tartozó r ö v id, és együgyű Tanítások foglaltatnak - be, Mellyeketirt, és ki-is bocsátott H í­

veknek épületekre S É L L Y E I B A L O G ISTVÁN, mostan Fejérváratt t%yik (a') Bibloth. Hunkor. FR A N . SZÉCH É­

N Y I Tóm. 1. Part. I. pag. 62.

(ó) Memor. Hungaror. Part. III. pag. 257. (c) Biogreph. Medicor. Hung. Centor. I.

pag-

33

*

(47)

* tCOOÖCflOt

Udvari Predicator. g. Várad. 1657.

plag.

18

1/2.

Non deest in Bibliotheca Collegii Debrecinensis. Tum BENKÖ (ű) tum WESZPRÉMI (£) illius mentionem interiecerunt.

K A V É D J J O A N . Isten f e l­

nyitott arany Bányája. \ l. Várad. 1655.

Perinde in theca Decrecincnsi re- periri potest.

D I S S E R T A T I O de Scientia

quam sub Praesidio A N D . S. T A R P A I Scholae Rectoris publice ventilandam proposuit J O A N . D E B R E C Z

1

N I 30.

Nouembr. 1656. V aradini impressa per Abraharnum Kertefz.

Nouit Cl. W ALLASZKY. (c) S C H O N A E I C O R N E L . Terentius Chri­

stianus , seu come diae sacrae Terentia­

no stylo conscriptae. 8- apud Abraharnum Kertéfz Szeneium 1656.

(n) Transsiluan. Tóm. II. pag. 409.

( b ) Biograph. Medicor. Centnr. I. pag. 32.

(c) Consp. Reip. Liter, in P. II.

15. D. 20«.

47

(48)

48 (OÍÖOOOCK

Exemplar bene conseruatum , per

nre an. i 790.Academiae Regiae Ma­

gno-Varadinensis Bibliothecae pro­

curatum fuit.

B E C K E R GEORG.Orator raneus. 12. Varad. 1656.

Raritatis caussa seruat Cl. Prof.

TERTIN A M . V

A L L OQV I V \ Ma d IPrincipem Sus an­

num Lorándfi Ci/siss. Pr

GIIR Á K Ó C Z I I viduam , cui de me­

liori nota commendat F R A NC1S C I

B O R S A T I Papensis, in Gymnasio academico Varadiensi S. Col­

laborat oris JYletamorphosim, filio de­

functo S I G I S M V K D O idiomate latino, et hungarico, scriptam.

Varadini apud Abrak.

numan. 16,56. 4. plag. 4.

Apud VESZPRÉM IVM (a) ad- notatur.

Spirituales piae animae deliciae, siue Conciones sacrae Coronae applicatae, -

(a) Biograph. Medie. Hung. Cent. II. p. 53.

é t

(49)

loteootta 49

et Ecclesiae,explicatae ab A B R A Ü A -.

M O E Y L S H E M I O . D . in Beetgun, et Englun. V aradini apud

Abrahamum K . Szenc 1657. 8.

Occasionem exemplum hoc viden­

di mihi an. 1782. fecit Pro­

fessor GALAMBOS.

J E S U J T A P Á T E R E K T I T K A I . 12.

Magno- V iradiában 1657.

Est versio L ib e lli, qui inscribi­

tur: Mysteria Patrum lesuitarum.

RIBINYI (a) hungaricum citat, cu­

ius exemplar videre est inter Libros Regiae Academiae Magno - Varadi- nensis.

Szent Genealogia, mellyet

Leidai Professor írásából magyarra fo r ­ dított P. I. 8. Várad. 1658.

Innotuit mihi per denatum RR.

D. MICH. KISS V . Capituli Vara- dinensis Canonicam.

{a) Memorabit. A . C. in Tóm, I.

pag. 499* • -

D

(50)

>otöt)otot

G E O R G I J C. C O M A R I N I ( a ) SS.

Theol.Dactor i s, et Ecclesiae Debreci- nae Pastoris Concionum Sacrarum Cen­

turia P rim a, continens Conciones mi­

scellaneas diuersis occasionibus populo Debrecinensi propositas, et secundum temporis, quo quaeque habita est , se­

riem digestas. Cum Indice duplici, vno Textuum S . Scripturae elaboratorum, adfrontem, altero verborum, et rerum praecipuarum ad calcem posito. 8. Va­

ra dini apud Abrahamum Kertefz cinum. M . D C. L . I X .

Pexueni in Libri notitiam humani­

tate A. R. ac Cl. D. CAROLI T A ­ KÁCS , in Regiae Academiae Magno- Varadiensis Archi-Gymnasio Exhor- tatoris, qui magnam in colligendis taRsmodi antiquitatibus typographi- cis Hungáriáé operam adhibtft. Est quoque Bibliothecae regnicolari (a) exemplar.

- ■ ___ ---

(a) Id est: GEORG. CSIPKÉS KOMÁROMI;

C*) Bibi. Hung. C. Fr. Széchenyi. Tóm. I.

Part. I. p#g. 240. ~

5o

(51)

locofloca 5*

S Z E N T B I B L I A , f Váradon 1660.

Editio Helueticae Confessioni ad- dictis probatissima, quam iám olim LAMPE (a ) annunciauit, nunc verő Pestini priuilegiatus Typographus M ATHIAS TRATTN ER nouam pro­

priis impensis adornat ab exemplari, quod ei commodauit Magnificus D.

FRANCISCVS D ARVAS de Nagy.

Réth, Eques Auratus, S. O. R. et A . M. ad Excel. Consil. Reg. Lo- cumten. Hungaric. Consiliarius, et Cancellariae Director. In Bibliothe­

ca Collegii reformati Debrecintnsis nitidum spectaui exemplum, optime tamen conseruatum videre licet

ro

s- V ásárhelyini in neo*erecta pu­

blica Bibliotheca Excell. ac

111

. D.

SAM VEL S. R. I. Comitis TELEKI de Szék S. C. R. et A. M. Consil.

act. int. Stat. Aulici Cancellarii Trans- silvanici, et Supremi Comitis Biho- riensis.

^b) tíiti. M.cci.re/orni, m tiung. et Irantil.

PaS- 721*

(52)

5*

Bibliornm istorum editio postre- mumerat specimen, quo ABRAHáM VS KERTÉSZ SZENCZI Artis suae exer­

citium Magno - Varadini coronauit. Ap­

pellationem Szenczi fertur a natiuitatis loco adoptasse. Iste praeclaris suis cona­

tibus largiter restituit defectum, quem Res litteraria per abitum, vel mortem HOFFHALTERI Magno - Varadini ali­

quamdiu tu lit, (o) adiutus libe$aliter aere quorundam Regni Procerum. Nam­

que ADOLPHVS LA M P E, aut potius, qui sub hoc nomine latet, PA V LV S EM BER , (£) Bibliorum istorum histo­

riam enarraturus, a it: „ Pii Dei gloriae

„ Zelotae suo haud defuere officio, ,, radinisiquidem , florentissima ista aeta-

Qa) Confirmat idipsam FRANCISCVS PÁ- RIZ PÁPAI iu Erdélyi sequenti versi­

culo :

Várad Városidba hat a e' jó ,

K i eddig e'jótól üres vala , ’s pufztdn , De bezzeg é'hibát k i pót óla ofztdn , A ’ híres S Z E N T Z l A B R A H A M oda

j

(53)

lO KXIO IIO t

„ t e reformatae religionis sede, Heroes

„n on n u lli, illustrissimus cumprimis Co-

„ mes STEPHANVS BETHLEN de Iktdr,

„fra te r gloriosae memoriae Principis

„ GABRIELIS BETHLENII insuper Tr

pographia erecta, excitatis etiam , et

„bono numero ad id delectis Viris eru-

„ ditis nostratibus, Hebraicae, et Grae- ,, cae linguarum peritissimis, omni cona- ,, tu annisi sunt, quo Sacra quam

„ nitidissime cum variis, et eruditis no-

„ tis marginalibus ( ad instar Bibliorum

„ Belgicorum iuxta Decretum Synodi

„Nationalis Dodrechtanae editorum)

„ vberrime locorum paralleliorum adie-

„ ctione sphalmatum item , quae in prae­

c e d e n te s Editiones, tam quoad versio-

„ nem , quam quoad impressionem irre-

„ pserunt, curiosa emendatione , dies in

„ luminis aures prodirent. Certatim do-

„n a tiu a , et patrocinia sua pro sancto,

„ et ingenti isthoc molimine conferebant ,, Viri principes praeterea Comes STE-

„ PHANVS BETH LEN , GEORGIVS item RÁKÓCZI II. FRANCISC VS RHÉDEY,

D 3

53

(54)

)Ö)©9C(IOS

„A C H Á T IV S B A R T S A Y , Transsika-

„ niae Principes, FRANCISCVS GYV- ,, L A I , Capitaneus Varadinensis , et non*

„ nullae celebriores Ecclesiae. Insigni ,, igitu r, et peritissimi Artis suae Typo-

„grapho , ABRAHAMO KERTÉSZ it tsien si, manum operi admouente, ob­

stetrican tib u s viris eruditis, editio cir-

„ ca an. »657. inchoata, sed proh dolor!

„ o b occasum, et res infeliciter gestas ,, Principis sat strenue alias bellicosi,

„ GEORGII RÁKÓCZI II.

„anno 1660. i3tia Julii ab innumera ,♦ Turearum colluuie sub ductu ALI BAS-

„ SAE obsessum, et tandem 27* Augu-

„ sti indigitantibus in nos fatis expugna-

„ tum , interrupta est. Deo tamen pro-

„ uidente, id factum e st, quod praema­

t u r e ante obsidionem, non solum su- ,, pellectilis Typographicae , sed maior

„ etiam exemplarium iam plus, quam ,, in dimidietate impressorum pars in

„Transsiluaniam Claudiopolim transposi­

t a fuerit (N B . pars, inquam,

n tiu m : vitra enim quatuor millia inibi 34

(55)

JCXIOflOIIOt

55

„m ansisse, et deperiisse a fide digno

„ olim teste audiui; apparatus enim pa- ,, pyri pro exemplaribus Biblicis ex mu-

„ nificentia Principum , et Ecclesiarum

„extendebat se ad numerum decem miU

lium, eodem teste referente)

„In ib i igitur in exilio industrius supra- fatus Tfpographus ABRAHAMVS

tsiensis Colophonem operi anno 1661.

„ imposuit, et Patriam ob amissum in-

„sig n e Fortalitium cumque

„ eo magna Hungáriáé, et Transsiuaniae

„ p a r t e , sub iugum Ottomannicum pro-

„ ie c t a , lugentem spirituali isto, et sa*

„lu tifero donatiuo recreauit.

Quod Sacer iste Codex, qui sub Nagy-Vdradi Biblia ab Helueticae Con­

fessioni addictis celebratur, nullis, iudi- cio Reformatorum, scateat sphalmatis, praecipue industriae, et dexteritati con­

cedendum est Professorum Varadinen- sium, quorum nomina cum breui ipsius Typographiae notitia ad posteros trans­

misit STEPH. WESZPRÉMIVS. («) Ele- (a) Bkgraph. Medie. Hung. Cent. II. pag. j6.

D 4

(56)

Joootjotto*

gantiam typorum, et curam in excuden­

dis operibus ABRAHAMI SZENCZI, ar­

tem suam in Hollandia egregie d o cti, merito collaudat BO D IV S, (a) et vtilis- simos eum impressisse Libros, non vane coniectauit BEN K Ö , (£) inquiens cum

( a ) PETRVS BÜD in suis Animaduersioni- bus ad F R A N . F . P A P A I E r d é ly i F en iks pag.

33. haec habet: ,, Nevezetei Müheljét állitá-

fel V á ra d on SZENTZI KERTÉSZ ABRÁHÁM.

„ B e t ű i m inden f é l é k igen f t é p e k v o ltá n a k. A *

r%m e lly T ypografia l é f z u l t f o k k ö l t s é g g e l , és

„ J ó k Fejedelmi Embernek , ’s népes Ekklesiák-

„ nak adakozásokból tztlozván az egéfz Bi­

b liá n a k nagy formában, és böv magyavázat- tál való ki-nyomtatására. Az alatt sok apró­

s á g ta n ú id G y e rm e k e k fz á r n c k r a való köny-

39 v etsk ék et botsátott világra. Mikor ofztán

nagy" kéfzülettel nyomtatná a* Bibliát, 1660-

y. dik efztendöben a* Török meg-véve Váradot.

,, Onnan elsőben ugyan K olosvárba , de azu- , f tán S ze b e n b e költözik S ze n tz i A b rá h ú m , ho-

„ lőtt egy ideig nyomtatgatott; de ofztán , ,1670-dik efztendöb-tájban meg holt. E/tnek

„ a z E m bernek k e ze a ló l k i-k ö lt K öny vek f z é- ,, p é k, és kevés h ib á v a l va lók.

(£) T r a n s s iL Tóm. II. Lib. IV. Cap. XIX.

$. %bZ.

56

Hivatkozások

Outline

KAPCSOLÓDÓ DOKUMENTUMOK

Explicatum est mysterium composi- tionis hujus thymiamatis a sanctis P,atribus; quod reliquum in hoc capite est, etiamsi ob decentiam solummodo cultus institutum fuisse dicerem, fors

Ja die in ihrem glauben fortschreiten, und andere zum bestandt anmahnen, nach Gottes und Christi befehl, so bestattig auch deine Brüder (wie der Herr zu Petro

Sollicito vulgi dux pectore verba volutans Ingemit, atque altum celat sub corde dolorem, Quam sit nulla fides Tureis bene norat habenda, Fallere Christicolas pietas quibus

Da mihi Domine lacrpnas, ut defleam haec, quae dico sentio enim, quod necdum satis doleam.. bonitas iufinita de peccatis vitae meae elapsae, de quibus adjuvante gratia tua eunctis

Ego autem opportunis applicatis verbis dixi mihi nomine cęsaree vestre catholice maiestatis serenissimique 175 principis tale responsum gratissimum et acceptissimum fuisse et

storoéia vo frantiskánskych knizniciach - Opera impressa saeculi XVI quae in bibliothecis Ordinis Franciscanorum asservantur, Martin, Slovenská národná kniznica, 2014 (Zvara

Quod semel a Sacratissima Maiestate Vestra mihi pro sua bonitate et munificen- tia clementer collatum integre et peculiariter iuxta morem antea solitum, nimirum quod se extendit

Quod dignant homines nullo tua carmina honore, Delectus facit hoc, non, Faberine, tumor ; Namque ii non laudant, nisi quae sunt digna Marone,.. Pauca licet fuerint, et sine