Junioris, Super funere ORATIO

Teljes szövegt

(1)ORATIO Super. funere. INLUSTRISSIMI. DOMINUDOMINI. S A M U E L I S COMITIS DE B E T L E N ,. Junioris, Ad Mufas Anniacas 20. Mártii 1 7 5 1. mortui. D I C T A. MICHAELE PHILOLOG.. Á. A.. AJTAI,. PROFESSORE.. Publióo in Templo. Magna in Solemnitate, 28. Mártii 1 7 5 1. quum Carae ejus reliquiae in fepulcrum conderentur, at ille memóriám fui relinqueret perennem.. C IN. I. B. I. N. I. /,. T Y P O G R A P H I A P U B L I C A , Per SAMUELEM SÁRDI. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(2) Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(3) Abulosis, aetas ut fercbat, temporibus,. Sapientum non minus, quam ore vulgi circum undique ferebatur, adverfa quamquam arictans fronté, at fenfimincrementadiverfis ex adfe&ionibus fumens, opinatio; quinvana potius quaeítio: Qusenam illae eflcnt delicise Elifiacae, tantis encomiis a vatibus, flammam curiofitatis in peftore mortalium oleo fuperftitionis foventibus, decantatae, at nunquam demonftratae, nunquam fatis depiótae? Quis eas fentiendi modus eflet inveniendus? Sollicitos, hominum, mire tunc curioforum, animos, feftive facetus, ut didicerat, quidam, a t , auri argentique vena ubertim perf u f u s , fafeinare & inludere v o l e n s , pulcerrimo ftratagemate excogit a t o , fcopum adtigit fuum. PeritiíTimorum enim artificum fatis magna adhibita manu, l o c u m , eumque omnibus aliis incognitum, medios inter decurrentium rivulorum alveos, elegantiflima murorum fplendentium ílruftura circumduci juflit, A r e a m , quae erat amoeniffima, interiorem, rariíTimis, alioque fub Coelo natis arborum fpeciebus, fvaveolentibus arbuftis, omnisque generis floribus inplantari raandato decrevit. Palatia eminentiffima, pifturis quaű virentibus, adornari voluit, u t quid-quid deliciarum mens capere poíTet humana, per omnes inveniret paílus. Inílruxit item cupediis & ferculis omnibus, qua; fenfus inritare poterant delicatos. Adultis jam ad elegantiam plantis, omnibusque ad exaftam rationem prseparatis, per eadem vulgi ora circum juflit ferri, fe invenifle hortum a vatibus decantatum, omnibus deliciis ubertim refertiflimum, viamque accedere Volentibus lubens monílraturum, nec quidquam celaturum.. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(4) Difperfcf celerrime hocce r u m o r e , magnaque continuo adfluente fuperítitioforum multitudine, fingulos ordine dcludere volens , Maria poít C o n v i v i a , potu foporifero , fenfum tollebat comm u n e m , moxque in l o c u m , q U e m avide dciiderabant v i d e r e , deduci jubebat. Sic deportatum, ad ícníttmque revocatum , paraíiti atrienfes, angelico pracinétí h a b i t u , generofiffimo excipiebant adf e f t u , verbisque fvavíflimis animum oculosque ad horti jucundiffidevocabant contcmplationem. M o x monftratis cupediis, illism a m que liberaliter oblatis , oftenfis etiam illis, qua; mira raritate fe fe commendabant, & fic pulcre recreatura obleftabant, & ad loci araorera pláne pertrahebant. Oculis adfeftibusque jucundiflime perpaítis, eodem iterum potu o b p r c f l u m , ad l o c u m , unde vencrat, reducebant. E u m tandem excitatum, quum videret ad priítinum fe revolutum efle ílatum, tantus animi moeror, tanta adfligebat maeílitia, ut totum fe diceret infelicem tantis deliciis vix deguftatis privatum. A t pulcre item infana ejus cupiditas eludebatur. Eum tantis deliciis dignum minimé f u i f s e , accepti enim Diis perpetuo manfuri f u n t , deliciisque illis fruituri. Sic ilulta hominum credulitas pulcra delufa e í l inventione. F a b u l o f a m , ut intelligitis, narrationem, fpeciofa Gymnafiorum m imagine vobis A . A . repraefentabo, reique veritatem declarabo. N o n facetiae, fed fapientise bonique publici amor , cura item partis nobiliflimae, mentis, artium liberalium erexere officinas, quas auri non minus argentique rigant v e n s e , alias exarituras; Pot u quafi foporifero , paternis videlicet blanditiis , bonorumque perfvafionibus eo perliciuntur adhuc r u d c s , indomiti, ut mox deliciis p a l l i , paradifiacam, exutis veteribus laciniis , induant naturam. A t dtverfum vei h i c , quemadmodum fabulofo in horto, obfervare licet temperamentum indolis. Magnus utique faepe multitudinis Confluxus. N o n exiguus adcurrentium numerus, at non omnes vcra Öymnafii membra. M u l t i , quibus Corpus quidem animae vagina , pulcre adolefcit, nitidé perpafcitur, at mens famelici inítar, pláne tabefcit, quin exarefcit. Tales, potu quafi foporifero , inebria t i , tandemque é Societate dimiffi, iummo Cordis d o l o r e , animique ma;rore r e v o c a n t , quantas defpuerint delicias , quot bonas per-. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(5) diderint horas, quin lacrumis per genas defluentibus repetunt, A h , fi antiquum recolere liceret ftatum! A h felices, quibus M i n e r v a ubera lambere piacúit! A h nos infelices, turpi deditos otio. Alii felicioribus progrefli aufpiciis, non tam contemplatores, quara ufucapiones, ad intiraa contendentes penetralia, venas aperiunt, hauftoque limpidiffimo f o n t é , ora mentesque inrigant, perfundunt, ingurgitant, & fic digniífíma evadunt membraHi deliciis Gymnafiorum pulcre perpafti, laurea, Mufarüm manibus p l e x a , c o r o n a t i , felices ü l o s , quibus labores exantlarunt fuos depraedicant d i e s , eam que contrahunt relationem, quam nunquam exuere poífunt. A t fuggerebam A . mentes moerore adfeótorum hoc fafcinio fuilTe elufas: Optimos tantum perpetuo in horto manfuros pulcre vei hoc obfervari in Gymnafiorum filiis poteíl illis, quibus meliori e luto finxit praecordia Titán. Bonorum utique adfeőtio , in Mufas enixe propénfa, nunquam inde avelli poteft. Jucunda femper inter pares vitae Scholafticse commemoratio. Jucunda aétorum recordat i o , quin faepé dulce folatium. Altius v e r o ad propofiti terminum adfcenderido, talem A . innuo A l u m n u m , talem ob oculos p o n o , quem ita haec ample&itur M a t e r , ut ab amplexibus, nifi ultimis exigentibus fatis, penitus non dimittat; quia tenerrimo eum profequitur amore : habét eum in deliciis : illó fe recreatam adferit, fine illo viduatam fe exiftimat, ufque quo cogatur e f s e , quum tandem nihil; niíi lacrumarum imbres, reliftum efle fentit.Illos verifíima Gymnaüi manere membranemo ivit iníicias. Quaeritis A . rei propolitas exemplum ? Annon videtis triftifÍímo , paffis crinibus , vultu in terram defixo , Mufas ipfas incedere & Gratias ? A n n o n auditis imo ex peőtore fingultus , gemitus ? A n n o n obfervatis profufas ubertim lacrumas ? Annon vultus flavo colore obduétos ? Lugent Mufas A n n i a c s . Luget o m n i s , quam pia Mater a l i t , jetas. Lugeo & vix me a lacrumis tempero. Quid vero fit rei, non longe petendum eft. A h mc miferum! A h me infelicem! Si dicendum fit, v e r e o r , nec inmerito,'ne dicenti vocem praecludat fletus. A t quia jafta eft alea, quia fors me Oratorem fccit, quid quid mihi compreflis ex vocibus accidat pudoris dicam, prodamabo, & vos ad conmiferationem provocabo. N o t u m A . imo habuiftis notiffimum S A M U E L E M COMITEM DE B E T H L E N ,. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(6) Tuniorem, Comitis Patris praeferentem nomen: Flofculum illum Gymnafii Betleniani; fpeculum omnium v i r t u t u m , admajora adfpirantem & non lentis pafllbus efccndere conantem. A h dulciflime S Á M U E L ! A h dimidium anims m e * ! A h mea deleftatio ! A h meum m triftioribus folatium! Is, inquam, cauíTa dolons, maeíhtiae, luótus, lacrumarum Ouum enim jucundiffime piae Matris in ulnis quotidie fe obleótaret " gratus illi, quam deperibat, eheu, fátum inevitabilc! acceifere crudeles Parcae filumque v i t s abrupere. Inter amplcxus carae ípfi Matris id, quod mortale eft, depofuit, vis inlata altrici, nutr.canti, quia extradus, quem ofculabatur gremio, raptus e confpeótu eft. Si locus redemtioni fuiiTet reliftus, viveret nofter S Á M U E L . A t decretü erat! Quia v e r o lacinias ejus fati fententia nobis reliquit reponend a s ; has inter lacrumas; folemni hac in C o n c i o n e , exfequi ftudemus. Hunc in fcopum médium me v o s inter conlocavi, ut extemporaneaí magis, quam elaboratse Orationis Comitatu in loculum conlocentur fuum, ufque quo folemnioriin Panegyri, patrios ínferanturm tumulós. A h me iterum exclamo, infeHcem! Quum enim me miferum, viribusque exhauftum faeviíTimse morborumvexarent tempeftates, hunc ego , natum velut Oratorem, delegeram, u t meo fuper funere parentalem diceret fermonem ; quin ultimae voluntatis tabulis me eum obligavifle, faepé ipfi repetebam. A t quid accidit! Mira rerum metamorphofis. Ecce palina v i r e n s , quin r e c e n s , exaruit, caducum oc pláne aridum jam lignum radicibus adhuc fulcitur fuis. Quibus ergo materiae flofculis fenfus excitem veílros. Quibus verborum lenociniis aures permulceam veftras, dubius fane hsreo.Delicatae mortalium funt aures, vereor, ne offendam. Date vemam roganti, date quaefo, A . & Noftri,,jam decerpti flofculi, vitae quamquam breviffimíe, delineabo curriculum. H i c q u o d miremini, & quod imitemini, lx lingva virtutes adfequi valeam, habebitis, o f t e n d a m vobis Adolefcentulum, quin adhuc puerum, at vere Paradifiacum, in ütens Pamafseum. Editus feliciffimo fub fidere mundi hanc in lucem e r a t , íummo quidem Parentum gaudio. A n n o 1736. d i e I O V e t e r i b u s S e x t i l i s , P a t r e INLUSTRISSIMO DOM- DOMINO.. SAMULLT. C O M I T E P E B E T H L E N viro antiquiffimae profapiae, ob merita haud minima, T a b u l s Judiciariae in Dacia Noftra AdfeíTore eximio. M a t r e v e r o INL. D O M . DOMINA, A G N E T A. JÓSIKA,. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely. BARONISSA,.

(7) quam Veneres & G r a t i * pulcre pinxerant, Canffima Parenübus f o b o l ^ í dulce conjugalis amoris p i g n u s , v i v a oculorum obleőtatio, blandiifimos inter amplexus f o t a , fpem erigebat futuram. A t quum inter offenfantis lingvae fragmina articulatos edere inciperet íonosy Matre gratiffima, vix adhuc agnita, mox e vivis pramatura morteslubiata, lpes omnis educationis videbatur efle decoUata, patnbus haud ita ad puerorum educationem naturae difpofitione aptis. A t quid faftum ! Spes illa prae metu vacillans, n o n c o n c i d i t , quin ereftahaud mediocriter eft. Sortis enim q u s , qua eft adfeftione, magna illa Debora Dacica, INL. COMES C A T H A R 1 N A B L T H L E N propense miferita, eum in Tutelam recepit fuam, & quafi fetum u t e n fui educavit, gratiofeque f o v i t , nihil intentatum rehnqucns, quod bre ejus efle exiftimabat, mature ergo moderandum illis conmifit Curatoribus , a quibus femina virtutum animo inplantarentur ejus. Hunc , in q u a m , S A M U E L E M. COMITEM DE B E T H L E N , p u e r u m , ad u s q u e. v e n u f t a t e m á n a t u r a p i f t u m , corporis in proportione pulcre gracil e m , fed membris eleganter cohserentibus decorum, ad ivavitatem , hilaritatem, alacritatem moderate difpofitum, capillis non nihil ranoribus, tamen fatis ornatum. Naturae faventions fpecimen. Sic non tam f o r o r e , ut e r a t , quam altéra, cura haud detenori, aceepta bonis, ut ajunt, avibus, matre gratiofiflima, vires in cues adquirebat firmiores, ingeniumque literarum elementis acuere ma p i e b a t , naturalisque fuse fagacitatis fpecimina vei in hmine, eaeDat, pulcerrima. Altius adfurgere fponte adnitentem, Scholaíticse jjuciplinae fubjeftum, piiflima T u t r i x volebat, nulla interpofita longi temporis m o r a , privato eum conmifit Prsceptori, Juveni eleganti, moribus fcientiaque pulcre exculto, qui tenellam ejus atatem , & ftudia cum ratione moderaretur. Q u o s fub ejus moderata difciphna progreflus fecerit, mox fuis depingam coloribus. A t quantum dolons fátum cariflimi difcipuli ipfi adtulerit, p r s f e n s teftatur. H u m e r i s j a m , state connitente, redditis firmionbus, altius contendendum erat. Mufarumque limen intrare oportebat. Ergo miflus in Gymnafium hocce Bethlenianum e f t , ut juga Parnaili efcendens fruftus inde decerperet dulciflimos, & ex fonté Aganippeo fitim tandem reftingveret fuam. Factum hoc erat Amo 1744. die 25. Menjis Novmbris, q u i i n f a f t i s C A T I I A R I N y E dicatus eft. Tanta. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(8) quidem Janimi alacritate alium quafi confpeóturus efiet mundum, acceffit, ut iter iollicite feftinaret f u u m , concepto potiturus defiderio, neque fpes eum delufifle vifa e f t , amore enim loci continuo captus, fortém fuam prsedicabat felicem, ftatum nulli fecundum; T u n c iimul conmenfalem eum, ita difponentc Patrona munificentiífima, Comite C A T H A R I N A B E T H L E N , adfcivi. Tanta ílli innata fvavitas, u t vei cibum mihiredderet fapidiorem. Mufeum tamenex domicilüs pu« blicis intramaenia accepit Collegii privatum, in finu quafi Matris dies no&efque ut recumberet, & mollius foveretur. ín limine adhuc ftudiorum haerens, repetitis folummodo N o minum & Verborum paradigmatibus , neque illis ad praxin artis revocatis, ad infimum collocatus gradum, primse dicatus eft claíli, & veluti floículus implantatus. Acceptus Praceptori, gratiflimus conmilitonibus proque ornamento habitus. A d m o t o laboribus hocce fabro, mox tanta diligentiae & alacritatis edidit fpecimina; ut omnes longis paffibus anteiret confodales, fpatio enim fex Lunarum curfum abfolventium, non folum prsecepta evolvit regularia, v e r u m i n u f u m q u o que convertere fermonis pulcre addidicit, copiam v o c u m ex Cellarii primitivis adquirendo, quas fine pláne moleftiae fenfu memóriái imprimere ftudebat. Illis adquifitis fubfidiis adPhaedrum,fabular.moralium,at nitidiífimi ftili auélorem, quem tunc illa premebat claffis, legendum tutiífime transferebatur, ut praevie tales adquireret loquendi formulas, quse dedifcendae minimé efient. Hunc prima, in clafie, altéra, privátim in M u f e o , tertia vice ad menfam legendo inter animi recreationes fumma jucunditate a b f o l v i t , repetitis interea non femel ejus phrafibus felectim excerptis , quas in Diarium retulerat fuum. At majoris erat laboris, loquutiones v e r n a c u l e , diverfis variationibus formatas Latio reddere f e r m o n e , & quidem illis, quibus Phaedrus ufus e f t , expreflionibus, quia faepe phrafes fuperabant bolos ori injeélos numero , verum, quod fingularis erat in eo induftriae, quanto pluribus feriebatur phrafibus, eo plus adhibebat diligentiae, n e a f u i s vinceretur antagoniftis. A b f o l u t o quam feliciffime c u r f u , one Phaedri, quo laboré nihil utilius, & fi qui prima Latinitatis difcunt rudimenta, in maticam ? blandiffime item acceptus fűit.. conpofita fuo Marté verfinegle&us, efle poteft illis, Clafiem promotus eft GramHic gradus calcar ipfi ad-. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(9) didit, quo incitatus, tam fedulam navavit operám, ut vei vetercs artis colonos íupcraret, Regulis enim Grammatic® conílruclionis celerrima alacritate perceptis, illisque exaólam ad praxin, ut moris erat, revocatis, ludere phrafibus jam incipiebat, illis quidem, quas degeneres haud e í f e , ex longa variationum ferie pulcre perceperat. Hoc edoftus myfterium, Eutropii breviárium Hiftoriae Román® iisdem in locis, quibus Phaedrum, tot perlegit vicibus, feleőtasque ejus phrafes memoriae in penum repofuit adfervandas, & depromendas. Rem vero cum v e r b i s , natura etiam jubente, conjungere v o l e n s , auftor ipfi fueram, ut Eutropii Hiftoriam perlefkam, nativo nobis fermone, eodem mihi redderet, ordine, fecit promtiffime, idque e í t , confequutus, ut Román se Reip. fata & viciffitudines, vei tantula in astate pulcre perceperit, infigneque ceperit incrementum. His in exercitiis fex Lunarum fub revolutione detentus, faciliorem reddidit Latino in fermone formando lingvam. A t necdum latiné loquendi inpofueram, ut infulse multi f v a d e n t , neceffitatem, ne phrafibus nondum fatis inftructus vitium ex loquendi confvetudine inbibat barbarismi, foloecifini, & maximé Idiotifmi, ufu enim & experientia didiceram, plus ex more latiné eífutiendi cogitata, damni in bona ingenia redundaffe, quam boni. Quid quid mollibus illis puerorum cerebris inhaeret fermonis v i t i i , rariffime corrigi p o t e f t , apud nos praecipue, ubi puritas Latini fermonis pláne non c u r a t u r , elegantia ejus non quaeritur, boni A u f t o r e s , unde hauriri p ö f f e n t , v e i negliguntur, vei ignorantur, quod május eft, a multis exterminantur. Felicibus jam auspiciis in Claffem promotus Synta&icam, nerv o s qu oque ingenii, & induftriae magis intendere vifus e f t , exiftimans , omnia ibi ignota üli fore. M o x elegantem & concinnam v o cum & fententiarum in Oratione difpofitionem callide percipiens, ad praxinque, út debebat tunc temporis, r e v o c a n s , ftilum pulcerrime concinnabat, variationibusque realibus calamum & mentem acuebat fermonisque formám perpoliebat. Május vero cepit incrementum , quum jucundiflimum Cornelium N e p o t e m , pulcerrimi ftili A u f t o r e m tribus perlegit v i c i b u s , phrafesque ejus feleftiffimas proprias fecit in Diarium relatas. Hac in aréna femeftri fub fpatio verfatus haud cre« dendam Latini fermonis adquifivit facultatem. His praefidiis fatis, ut rebar muaitumj tentamini, quid valeant. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(10) humeri, quidque ferre r e c u f e n t , experturus, fubjiciebam p r a & i c o , cui vei ipfe plus, a quo meliora didiceram tribuere femper folebam , etfi inveterata apud nos opinio contrarium fuggerat. Quid factum? Quis rei eventus, quem multi avide exfpectabant? Succeffit haud infeliciter, contra eorum, qui rationem docendi minus experti f u n t , ípem & dubitationem : Sacris enim Hiíloriis vernacule leétis, eas tam promte, tam pulcre, tam eleganter, admiranda u t i q u e , fine haefitat i o n e , jucunditate exprimebat L a t i n é , ut animum pláne raperet in admirationem cum fumma deleólatione c o n j u n & a m , ulterius progreff u s , alio exercitii genere vires tentabam expertas. Utrum Corneliura N e p o t e m l e f t u m , fervatis ejus charaóteribus, valeret reddere? Nihil facilius. T a n t a fane pulccrrimum auftorem perorabat facundia, ac fi praepoíitum fibi eum legeret, & , quod mirandum erat, extemporanea quafi perleótione. H o c ex recreationis fonté bibit noller eam, quam adquifiverat dicendi facilitatem, Orationisque fvavitatem. Hinc j a m , & non ex auditis, leótioneque tantum auótorum Litterariorum, difcebam, percipiebam , confvetudine loquendi, non adqiiri elegantem latini fermonis facultatem; fed lectione meliorum auftorum & non intermiíTa exercitatione, prout omnes fvadent methodiftec, ü ita exprimere illos fas fit, qui dici v o l u n t Literatores, c o n t r a , ac noftra praepoftere imbibit natio, omnibus politioribus ridenda. Synta&ica hac in palaeftra pulcre femeftri fub fpatio exercitat u s , pedem, palma infignitus, ad ipfam tranílulit R h e t o r i c a m , amiciffimo cum ipfa Syntaxi nexu conjunétam, iratisque fatis jam divulfam, prima ipfi incumbebat c u r a , ut repetitis T r o p i s & Figuris ornatce O r a t i o n i s , celerrime ad exercitationes fe conferat Rhetoricas , unice ad ftilum perpoliendum utiles, & fi jam negle&as, expulfas. Magna ergo induílria colere ltatim artem ílili coarftandi, amplificandi, ornandi, variandi, auctores imitandi, periodologiamque pulcre perdidicit. T o t a ejus occupatio in ítilo exomando verfabatur, tantumque p r o f e c i t , ut omnes omnino fuperaret condifcipulos. N e v e r o materiae deefset feges, Juílini Hiftoriam Philippicam fumma cum jucunditate perlegit, eumque tribus hoc in curriculo vicibus. Quia vero promte dicendi facultatem quovis poliebat die, ut unum neceifarium, easdem Hiftorias , fervato femper ordine, perorabat, hocque exercitationis genere, & H i f t o r i a m , ejus temporis univerfalem perdifcebat. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(11) & lingvam reddebat longe promtiorem. Hinc tantam ornate dicendi adquifivit facultatem, ut quidquid cogitaret, id elegantiffime ediíTerere valeret. Ardor jam virtutis ad altiora eum propellebat, generofumque excitabat inpetum, proinde expreílionibus, phrafiumque variationibus jucundiflime, obfervato ubique Latinse fingva; n a t i v o , ut didicerat, genio & characlere, ludebat. H i n c , femeftre poft fpatium , ad Mufas progreflus ParnaíTeas ligatae orationis artibus excolendis animum dedicavit fuum. Nulla mora. M o x regulis quantitatum exfpettatione citius repetitis, Carmina fingere tentabat, folutamque Orationem, moris, ut tunc erat temporis, in verfus coarótare p e r g e b a t , eumque opinione celerius adquifivit habitum, ut fponte verfus fluere viderentur, non coaóti, fed pulcre cohaerentes, floribus Rhetoricis adfperfi. Parcius tamenauftores légit Poeticos, ad quorum amorem non tantopere rapiebatur. N e v e r o fabulof® Poetarum narrationis prorfus deílitueretur cognitio n e ; fumto Pomeji Pantheo M y t h i c o , opus hocce curatiffime l é g i t , lcctumque fervato o r d i n e , horis fubfecivis, jucunde p e r o r a v i t , & fic fabulofam D e o r u m Hiftoriam e x c o l u i t , facultatemque Latiné loquendi haud modice auxit. Sex menfium fpatio Mufis Heliccneis addi&us, tandem corona redimitus, Oratoriam incepit frequentare Claflem, cui fane diutius, nifi fatalis interveniflet metamorphofis, fe addixiflet, majoribus erudiendum in ftudiis. Neceflaria tamen Logicae praecepta inbib i t , ad praxinque adplicuit, quibus m a j o r a , crefcente jam j u d i c i o , fi fata fiviflent, addidifíet. Quia vero unicum eruditionis adquirendas médium leétio eft bonorum auőtorum: fumfit Minutium Felicem , Chriftianum auftorem politiflimum, eumque legendo non femel abfolvit. Ardentiífime pulcerrimas ejus phrafes, elegantiífimos charafteres deperibat, quin ofculabatur, ita quidem, u t dulcedine eorum fatiari haud poterat. M o x igitur horis fingulariter ad id deftinatis , jucundum auftorem ita perlegit, ut promta ex memória peroraret, fervatis, quibus utitur, phrafibus. Dolebat fortém hujus auétoris, jam neglecli & rejefti, ex quo tantas ille conlegiflet gemmas, auro longe cariores, & pretiofiores. A t dolori leniendo medica haud adhibita eft manus.. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(12) Hifce in palceftris , ut confvetum erat docere, tantos in Geographiae íludio fecerat progreflus, ut loca ab auótoribus notata fcienter in Mappis demonftrare potuerit, quam tandem artempoíl Clafles abfolutas ad pulcram, comparatis optimis Geographis , deduxit perfectionem. Prima Geometriae lineamenta ducere quidem didicerat, a t , majoribus firmiori reliftis setati, fato jam filum abrump e n t e , perficere haud potuit. Claves Muficae, ad Pfalmos pulcre modulandos inventas tam diligenter per omnes obfervaverat grad u s , u t alios inílruere potuerit. Arithmeticam ea didicit adcuratione, ut tandem in omnibus perfecerit partibus, quas manualis íubpeditabat auőtor. In exercitiis Claíflcis elaborandis f e l i x , in quibus parem habebat neminem. In declamationibus cum publicis, tum privatis p r o m t u s , omni fine haefitatione, clarus, eloquens, difertus, facund u s , & quafi a natura ad dicendum formatus. In v o c u m pulcerrima & ad normám conpofita pronunciatione pláne fvavis & jucundus, ut aureo latinitatis feculo natum & Romee educatum dixifles. Excuflis tandem in limine Anni 1 7 4 8 . Claflicis, quos inter jucundiífime vitám agebat fuam, Pulveribus, proprio, quafi laborabat i n p e t u , quia frenare eum minimé v o l u i t , ita quidem, ut ne morborum quidem leniores adfeétiones librum manibus excutere, finebat. A c e p t o itaque falubri, a quo totus pendebat, confilio, mox perleőtos in claflibus refumit auftores, Phaedrum u t p o t e , E u t r o p i u m , Cornelium Nepotem, Juftmum, Minutium Felicem, quos ita légit, u t pjene repetiverit, declamaverit, & fic in fuccum quafi & fangvinem converterit, quorum jucundiflimis diftionibus f e f t i v e , ut occafio fuggerebat, hilari animo ludebat, alios recreabat, faspe admiratores promtitudinis ad ftuporem rapiebat. Sic jam revera fe illos intelligere auftores percipiebat. Pofito firmiflimo hocce fundamento altius virtuti enitendum erat incitatee, pennae ergo alis addendae fuere. Obfervabat quidem , cautus ille Leélor voces diverfa apud auftores venire poteftate, at módúm derivationis haud percepit. Accepto igitur, ut par erat imperio, f u m f i t , quem pretiofiflimum femper habuit, Bafilii Fabri Eruditionis Scholaílicce Thefaurum, vere aureum, legendum, unde quantum homuncio profecerit dici haud poteíl. N o n illi fatis e r a t , eum quum in leftione auftorum fe fentiret o í f e n f u m , r e v o l v e r e , imo difficilio-. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(13) res repetebat memória v o c e s , poftulantique, adjeftis exemplis, reddebat. Sic viam übi ad ardua quaevis fubeunda & fuperanda, üne moleftiae fenfu munivit. Interea v e r o temporis, & rebus intentus ipfis. Aurelium V i f t o r e m perlegendum fibi delegit, neque deílitit, quo legendo abfolverit. Hic jam oppido videbat Fabriani Thefauri non tantum utilitatem, fed neceffitatem, maximé in parte de Caefaribus, & moribus Imperatorum ob concifum & limatum ftilum, unde amor illius Thefauri haud mediocriter, in peftore radices ágens, crevit, UnicUs adhuc, ne pcdem offenderet, removendus erat fcopulus, falubri non nifi conlilio evitandus. Quia meliores, qui volvendi funt auótores, prifca morum ex confvetudine loquendi defumere foleant formulas, illasque nifi Romanarum Antiquitatum adquifiverit cognitionem, adfequi poffit nemo , ergo danda erit opera, ut viam ftudeamus ílernere. His intelleais , nihil magis in votis hab u i t , quam ut huic fatisfaciat defiderio, in animo ejus accenfo. Nihil ergo cunélatus , monftratum accipit, de Ritibus Romanis. Nieup o r t i u m , eumque quafi repetitum concinno ordine mox ad calcem peroravit. Succeffit feliciter, faepeque teftatus e f t , multum fe inde profeciíTe , eruditionique adjeciífe fuae. Nihil jam non cedebat! tutiffime graviores premebat ad quos feftinabat, auc'tores. Sumfit itaque Q . Curtium volvendum. Hujus dulcedine, ob laudatiffimas defcribtiones, nec non charaderes & encomia, pláne rapiebatur. Imo hanc, fupra alios anteale&os, obfervans in Curtio felicitatem prae gaudio exfiliebat. Hinc intelligebam , fvaviffimum illum Curtium genio ejus adtemperatum e f l e , ideoque tanto in eumferri a m o í e & f a n e ejus legendi defiderio ita raptus erat, u t ne tcítia quidem Leftione fatiari potuerit. Privatis adfvetus exercitiis Curtium promtiflima ex memória fcite declamavit. Altius quia adfurgendum f ű i t , Svetonium graviflimum Hiftorix Auguftas fcribtorem, quin repertorem premere incepit, conftantiflime , adtentiffime légit, leftum ubique, prsfidiis jam munitus, intellexit, unde maximum eruditioni fuae pondus adjecit, Latinitatemque inde perpolivit. Quia v e r o varietas animum delectare f o l e a t , ad patentiorem. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(14) deducere volens campum. Valerium Maximum legendum imperabam. Sumto e o , tanta incubuit diligentia, ut exfpeólatione citius legendo abfolverit, eo quod nec ílili jam granditas, nec res ipfae eum morarentur. In Orationibus confcribendis magnó hunc auctorcm ipfi auxilio fuilTe, gloriabundus faepifiime retulit publice. Hinc Florum ílatim adjecit, Romanae Hiíloriae Epitomatorem, altiori incedentem coturno. Hujus phrafes Poeticas, concifasque rerum expreffiones fummopere amplexabatur, imitandoque exprimere connitebatur. A d Hiíloriarum, quas funt teíles temporum, magiílrae vitae, nuntise vetuílatis, amorem, quia concitato pláne ferebatur fpir i t u , horis quafi clam furatis, u t ílatum popularium fuorum perfpiceret v e t e r e m , Bonfinium de rebus Hungaricis non femel perlegit, & fane haud contemnendum eruditioni adjecit incrementum. A t primitív tantum f u e r e , diligentifime namque eam Hiíloriae p a r t é m , 11 fata fiviflcnt, excolendam fibi fumferat, maximé nobilibus necefariam Jam Tacitum, fummum illum tunc temporis Politicum, manibus dies noclesque incepit v o l v e r e , temporibus ita partitis, ut locum aliis quoque daret exercitiis. Hunc non tam l e g e b a t , quam capaci memoriae alvo inplantabat, quin, horis f u b f e c i v i s , generofae ambitionis inpetu facillime, aliud quafi agendo, peroravit. Di6lu haud facile, quantopere virtutem, hoc ex genere exercitationis accenderit fuam, quantopere imitandas ejus propofuerit regulás. Dixerim, yirtutum ipfi fuifie praecepta. Interea diebus forte obvenientibus, univerfali operám dabat Hiíloriee, eamque profeffam publice quoque audiebat, fumfit vero legendum M i c r e l i u m , in rebus digerendis fatis adcuratum. Hunc fumma cum adtentione l e f t u m , horis deílinatis , pulcerrimo ílili ambitu declamavit, at non t o t u m , fati enim impérium filum abrupit laboris, omnesque ejus fuílravit conatus. Sacros utriusque Teílamenti L i b r o s , primo ab ingreíTu per omnes du£tuscarceres,praemanibus legendos habuit, primis auípiciis nat i v o quidem & légit & dixit fermone. A t pofito in latinitate fundament o , légit vernacule, verum eruditorum declamavit lingva. Hac autem methodo aliquot abfolvit vicibus. Modum fane piiffimü omnibus imperandum claflibus, quse nefcio vsecordia tardavit, quin evertit, quum tame nihil magis effet neceflarium, quam bonos ab o v o formare Clu-iftianos.. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(15) vero Latiné loquendi facultatem, nihil m a g i s , quam ipfa juSrat declamatio , Orationibus elaborandis mature operám dare incepit, illisque publice, privátim,) domi forifque, prout temporum aperiebant opportunitates, recitatis, eum fibi adquifivit dicendi habit u m , ut extemporaneus quafi evaferit O r a t o r , cujus facultatis non unicum exílat fpecimen, teftibus illis, quos hoc dicendi genere deleőtabat, Repertae in fcrinio ejus duae fiipra viginti, primitiis earum aliquot deperditis, elegantes p r o f c & o , nitidilfimo & faepe luxuriante concinnatae ílilo. Fatalis illa erat, quam haud ita pridem, octo ante menfes, virtutis ejus experiundae gratia, favor COMITIS C A T H A R I N i E B E T H L E N , matris potius quam Sororis, ipfi dicendam, vivae quidem, quae Dei eft bonitas, at quafi mortuae, de fummo b o n o , imperaverat. Quam triftis, nihil tamen reluctans, eam fufceperit fpartam, ipfe perfpiciebam. Eventus docuit, Cygneum fibi prxcinuife c a r m e n , prasfagium futurae & fi praecocis, inmaturae, dolendae certe omnibus mortis. Haud facile credendos, auditis, ex Catechifationibus, Sacrorumque Librorum leótionibus, in rebus quoque ad fidem & pietatem pertinentibus fecerat progreíTus. Promtiffime fane gravioribus quoque relligionis in capitibus propofitas ad quseftiones refpondebat, quin objeótiones pulcre retundebat, cujus rei non unicum apud nos exftat exemplum, vita v e r o , quam ducebatpiam, pulcre huic refpondebat profeílioni. Eam tamen fcicntiam, fi fatis ita placuifíet, longe folidius addifcere, fanőtum ejus fűit propofitum. Jam cadeftium in choro Thcologiam colit, vifionis. Nolite v e r o A . A . exiftimare, Libris ab aliis emendicatis eum curfum direxifle fuum. A b f i t ! Nactus fane erat infigni quidem numero , libros ut revera f u n t , elegantiffimos, feleőtiflimos, Juridic o s , Hiftoricos, T h e o l o g i c o s , Geographicos, Moraliftas, Claíficos, Litterarios, quorum copiam in dies faciebat majorem. Hos concinno ordine, quemdam veluti thefaurum chartaceum , in armarium difp o f i t o s , pro deliciis, u t loqui f o l e b a t , femper h a b u i t , his fe armis viam fibi ad majora inter Patricios munia aperturum confidens. Neque fpes , fi diu fupervixiflet eum fefellifíet. fiduitas,. Talis hunc in locum hodie pofita eft alacritas, diligentia, adinfatiabilis ad maxima enitendi virtus, rariflimum utiqe fedu-. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(16) litatis exemplum, avis certe Phaenix Dacica, in quo ad oculos , nifi hebetes fuiflent, velo opinionis obduéli, demonílratum eft, quid diligens valeat exercitatio, qua fine fruftraneus in ftudiis l a b o r , difcitur in fpem tantum futurae oblivionis, una alteri opem ferre nequit Claflis. Mirandum fane, faluberrimum hocce genus, gentem noftram rejicere, deteftari, illisque tenellorum fatigare ingenia, qua; nullis fe commendant rationibus. In moribus, quibus a natura pláne ornatus e r a t , nulla utique reprehenfio. Adfabilis, jucundus, & quod pulcerrimum, mitis, obedicns, nulli litem m o v e n s , altercationes, etiam v e r b o r u m , f u g i e n s , maiam converfationem fummopere deteftans, omnes condignis excipiens honoribus. His morum virtutibus effecit, ut omnium omnin o , vei ad primum confpeőtum, amores fibi conciliaret, memoriamque fui commendaret. Noviflimis maximé tribus vitae menfibus fenilem pláne prae fe ferebat gravitatem, prudentiam, exaótam modeftiam, eam quidem, ut vei me in admirationem faepe raperet. Futurae hoc mortis praefagium, haud á paucis obfervatum efle, poft ejus occafum didici. Quin fub hoc exigui intervallo temporis, talia üli exciderunt v e r b a , quae inminens nuntiare videbatur fátum certiflime veeturum. Unde quaefo ille teftamentariae difpofitionis in peftore ejus a r d o r , quem celare nequibat. Pulcerrimum heroicce generofitatis emblema. Infignis omniüm virtutum imago. Decus omnino & deliciae mese, in adverfis folatium. Patris Comitis, totiusque familiae, maximé Sororis gratiflimae dulcis obleclatio. Societatis Anniacae fingulare pláne ornament u m , quum tantam nominis naótus jam famam, Annos XIV. Menfes VII. Dies X. tam laudabiliter v i x i f l e t , graviífimum incidens in m o r b u m , ejusque fpiculis 15. dierum f p a t i o , nullis interpofitis induciis, fatigatus, tandem 20. M a r t y , hora 5- matutina in aréna fubcub u i t , animamque creatori reddidit, Placidiflimus, gravi quafi fomno obprefllis fuiflet, ejus erat exitus, indicio certe pietatis , devotionis quam in peftore fupra aetatem habebat reconditam, haud u l t i m o , calidiflimis in agone precibus, figno demonftratam, faftisque antea faepe teftatam. Hunc M u f e ,. ut infigne Litterarum decus, lugent Anniacae.. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(17) Hunc lacrumis, á quibus vixaliquis erat, qui fibi temperare potuifet, omnis profequitur aetas. Memória ejus perennis manebit apud nos benedióla. Vale jam dixit ultimum in gremio , utinam videre non contigifíet, mortuus noílro. Gratias v o b i s , Clarifíimi ProfeíTores, agit, meritis veílris dignas, quod eum íufceptum f o v e r i t i s , viam eunti monílraveritis, ne aberret, columnis Mercurialibus direxeritis, amore eum complexi fueritis fingulari. D E U S v o b i s , rebusque veílris fit propitius. Gratias, easque condignas, refert, Praeceptoribus, imprimis, privatiífimo, ipfi gratiífimo, amantiffimo, pro curis inpení i s , pro adfeótu teílatiflimo. Semper honos nomenque veílrum laudefque perennent. Gratias toti, quam amabat, rependit Societati, pubi Anniacas , inmortales, cui felicitatem, florentiflimumque adprecatur llatum, quem nulla temerare pofiit injuria. S u a m t i b i , o c a r a i p f i , dum v i v e r e t ! Societas, commendat memóriám apud te duraturam. Gratias Senatui populoque E n y e d e n f i , pro amore fiepe c o n t e í l a t o , pro hac exuviis ejus in Amphitheatro non tantum concefia, fed fponte oblata Solemnitate, D E U S vobis ex altis benedicat, potentiffimo Mufarum domicilium finnét brachio fedemque faciat perennem. Vale omnis aetas ! Valete Mufse & Gratias! Valete fodales, amici dilcfti. Erratis ignofcite ejus. A d t e j a m INLUSTRISSIME COMES S Á M U E L. B E T H L E N ,. Páter defun&i cariífime, nunc maeíliílime! mea divertit Oratio, cui laceras, gratiífimi dum viveret difcipuli, refignamus e x u v i a s , quin lacinias tantum, nobiliori ejus parte in coelum, u n d e v e n e r a t , eveéta, nobis , & tibi erepta. Reddimus ergo maftiffime Páter, quod noílro eíl in arbitrio, corpus exanime, umbram COMITIS S A M U E L I S B E T H L E N , Filii tui unice dile&i, obedientiífimi, qui fpem de eo conceptam in dies augebat t u a m , jam conlapfam. Luges , haud inm e r i t o , quia omnem praeter exfpeftationem amiffiíli S A M U E L E M , filium ad magna natum, educatum, cui fi longa vitae conceífa fuifiet u f u r a , adolevifiet certe in fpem patriae, glóriám Familiae, gaudium omnium b o n o r u m , futurus í l a t o r , & columna Reipublicse. A t faftumeíl, D E O aliter, fed fapientiífime difpenfante. R e c o l i t , maeíliíTime Genitor, tamen in eum pietatem vere paternam, jam Patrem veneratur coeleílem, tibi gratam fui reliquit memóriám haud intermon t u r a m , D E U S tibi Paternis pro c u r i s , amoribus, digna rependat. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(18) prcemia. Ignofce vero puerili ejus aetati, quin votis eum profequere juílis , & lacinias ejus patrium in monimentum ad quietem repone. Satis tibi, o triftiffimum caput! efto confolationum, quod paratiffimum D E O tradiderimus, quod a mundi inquinamentis fanóte cuftodiverimus. Diis quoque puriffimae obferebantur v i f t i m s , rejeótis macula infeótis. Hunc talem qualem fanfta exigit relligio, quafi VOta, dedimus. Sangvine proxime c o n j u n f t i , F R A N C I S C E & J O H A N N E S COMXTES B E T H L E N 1 I , Fratres fumme ipfi dflefti. COMES S U S A N N A B E T H L E N , Soror amantiífima. Ubi S Á M U E L vefter ? Ubi Frát e r ? u b i d e c u s ? ubi ornamentum? Ecce filét, j a c e t , riget. A h fortém vobis inimicam! A t quis cum omnipotente, cujus eequa in omnes poteftas , contendere poíTet. Gratias v o b i s , pro fraterno , quo in eum d u & i e f t i s , dignas agit, amore, precatur eam, quae tutiffiina e f t , felicitatem, domum florentifíimam. D E U S veftram propaget familiam, & reddat pacatiffimam. Valete incolumes & ad longum profperi aevum. INLUSTRISSIMA n a t a COMES C A T H A R I N A. B E T H L E N ,. S o r o r , Mater, Proteftrix, jam vita defun&i, piiílima, gratiofifiima, ob praematurum hocce f á t u m , nunc maeftiflima. E c c e , quem amabas ! E c c e , qui blandiffima Converfatione te fibi devinxerat! E c c e , pro cujus ftudiis magnas faciebas inpenías. Jam fumus & umbra, Adcufare Inlüftriflima Comes nos noltramque Societatem forfan repetundarum pofles. T u nobis tradideras v i v u m , v e g e t u m , nos reddimus mortuum. T u nobis commendaveras t o t u m , integrum i m o , u t n o t u m e f t , quadratum, ecce nos reftituimus partém tantum', eamque ignobiliorem. A t quia partém nobifiorem, ut opimum fpolium, is nobis eripuít, qui in jus vocari haud poteft , actionem tuam Lege Potentiffimi infringimus, cseleftique Senatuj confulto declinamus. Saucium hocce fato cor tuum redditum efle probe pervideo. Adflidam animam tuam nemo ít inhcias. Non tam fratrem, quam filium amififti, fumme tibi dileftum. A t quia fepe manum éxperta es D e i , expertae t u s conmitto fapientia;, quid hoc ín cafu loquendum faciendumque tibi e re fit. Didicilti invenire m o d u m , quin alios confolari nofti. Ea ergo te fulciat grat i a , femper quam fenfifti efficaciflimam, q u s fummos etiam lenit. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(19) dolores. Q u i d , tibi pro cura, pro gratia, pro inpenfis, pro amore p l u s q u a m materno, rependat? Dico, Rependit, vivus adhuc íblvit. Adfero haud timide, neque cenfuram metuo : Si ex tuo in luc'em prodiiíTet u t e r o , numquam pias tot exfudiíTet ore grates; numquam tantis te extuliffet laudibus, numquam majoré te profequutus íuiflet amore. Accepit ergo beneficium, fed reddidit gratiíTimum animum. Vale ergo Soror! defunóti piifiima. Fratri, f e r v u l o , clienti, adoptato ignofee. Sis D E O cara femper, vitamque, mundi hac i n p a l s í l r a , longiffime age feliciffimam. INLUSTRISSIMA COMITUM BETHLENIORUM FAMÍLIA! F r a t r e s !. Sorores! q u i b u s addiftus erat, omnes. Amiüftis S A M U E L E M , COMITEM DE B E T H L E N , Fratrem jucundiflimum, fpem certe & decus Família: florentiílimae, Lu&us vobis indiétus eft publicus, Lugete virtutem, diligentiam, fagacitatem, jucundfcatem, probitatem, eruditionem fupra aetatem. Lugete crefcentem, fed jam marcidam familife glóriám. Valete felices, terque quaterque valete, & aevum veftrum jucundiffime agite. Florentiflima J O S I K A D U M , T E L E K I O R U M ,. BANFIORUM,. C O M I T U M , & BARONUM FAMILIÍÉ, quas materna in linea proxime tangebat, Fratres, Sororca, quorum glória haud mediocriter exultabat. Decerptus Familiarum veftrarum ramus, qui fruőtus mox fercbat| jucundiffimos, odoré turgidos, pulcre adolefeens. A t fic fatis piacúit. Divina non fivit adfeftio, ut pulcerrima gemma mundi inter fordes haereret diutius, reponenda ccelefte in palatium, ubi nitidius poliretur. Diu felices valete , sevumque fine meerore ducite. Memóriám ejus, dignam certe, quia gratiffima, confervate perennem. Pulcra exefequialis Panegyris, omnis fortis, conditionis , aetatis, dignitatis, A . A . gratiflimi, qui extremum S A M U F . L I COMITI DE B E T H L E N Juniori, reddidiftis honorem, hac fane folemni veftra frequentia dolorem quadamtenus vos lenivilfe Patris, conjicere poteftis. * Gratias ejus nomine ago , pro e a , quam fuftinuiftis, patientia, adprecans omnem, quas perennis eft, felicitatem, noviílime, placidiífimum e vita hac aerumnis plena exitum, ut ca;leftia confeendatis tefta.. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(20) A d u m , conclamatum eft! Ilicet! Mitto te jam cariffime dum v i v e r e s , difcipule, meis ab amplexibus. Dimitto á menfa, l f a c i e , á converfationc. Mitto te jucundam mei oble&ationem meum defiderium. A h d u l c e , folatium! A h fpem meam decolla* tam! S A M i U E L ! S Á M U E L ! dulciffime COMES! animula blandula! quo nunc abis ? quo deferis Mufas fato ? A b i v i f t i , deferuifti > defolatos nos reliquifti. Quia tamen fataliter pláne mihi ereptus e s , fola jam reliőta adquiefcentia , digitis labia premam mea. I, ergo in D o m i n o , & in caelis vitám age beatilfimam. I, & lauream accipe Virtutibus dignam. I , & nos te c u n é l i , fatis jubentibus, prdine fequemur.. D. I. X L. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(21) M E n n y e i Udvarnak ez Sententziája,. Mellynek nem mond ellent Halandónak fzája,. Mert vádló bizonyság Paraditsom' Fája. Ember P o r , Porrá lefzfz, ha meg-jö órája. E' Menybéli mrnak érzette erejét Minden emberi fors, ki-vette elméjét A' Bölts Teremtőtől: mert hagyta velejét A' Pornak» 's ott lelte minden Tagja heljét. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(22) E' vox? keménysége élőket illeti, Következendőket a' porba téteti, Egy - is ettől magát fzóval nem mentheti; Mert köz parantsolat rontás eméfzteti, En B E T L E N S Á M U E L érzem e* nagy romlást, Gyenge Teftem fzólja a' porrá változást, Miheljt elmém teíltöl tapafztalt el-válást, Tagom Koporsóban nyert magának fzállást. E z én gyenge Teftem kéfzült vólt e' foríra, Mikor a' fényes Nap érkezett a' Kofra, Terméfzet rendében a' fiivek Tavafzra Indultak. En értem boltra homáljoíra Romlott edény vagyok fzámat nem nyithatom, A' Nagy Tanáts ellen nem zugolódhatom, Így tetzett ISTENNEK, bátran meg-nyughatom E' fzent végezésben. Tsendefen alhatom. Lelkem' nyugadalma tsak diktálja nékem: Teftem porrá légyen; mert Királlyi Székem Égben lefzfz, 's Világi életi Kerekem Nyugízik, hol ISTENröl bövséges értekem.. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(23) Ömöljék bomoljék hát Teftem' Sátora, Légyen Feléim közt halálomnak T o r a : Mégyek a' JESUSban nyugodt fzívvel Jóra, En Lelkem, 's porotskám érkezik uj hóra. Jóllehet kéntelen légyen minden erre; Jufson firalommal halálos méregre, Nékem-is kelleték vitetnem e' végre; Mindazáltal tekint könyvel efetemre. Atyám 's Kedvefeim könyveztek e' forfon, D e gondoljátok-meg; hogy vagytok mint orsón, Gyorfan mentek által ti-is változáfon; Mert egy Teremtett-is nints örök álláfon. Azért Szerelmefim! kérlek botsáfsatok, Könyvezö fzemekkel ne tartóztaífatok; Mert kéfz vagyok menni ne mulatozzatok, Kisded SAMUELtöl végső fzót haljatok. Atyám édes Atyám G R Ó F B E T L E N S Á M U E L ! Kitől kedves F I A D S Á M U E L moft mult-EL, T e fzeretetedért áldjon-meg bövséggel A z I S T E N , 's Mennyei kívánt Ditsöfséggel.. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(24) E z UR N E M E S K L A R A T hív Tárfad' őrizze, En Teílvéreimmel együtt védelmezze, GRÓF FERENTZET, JáNOST Mindenható Keze, Néném' SU'sáNNával meg-ne rontsa Tegze. Kedves édes Bátyám B E T L E N I M R E végyed Hozzád való fzómat: Gyíimöltseit fzedjed UR fzeretetének 's hív Tárfaddal égyed, K L á R A éllj. M á R i A ! ne légyen mirigyed. Edes Anyám heljett való kedves Néném BETLEN KATA! rólad hogy-hogy felejt(^kezném; Mert mikor nyomorult árvaságra efném T e vettél kezedre, hogy fel-nevekedném. A' Felséges URnak lakozzék áldáfa T e rajtad, a' Jónak légyen maradáfa Dajkálkodáfodért láfsék áradáfa Annak. Szereteted Vétkem meg-botsáfsa. G R Ó F GENERáL F A R K A S ! G Á B O R ! C néktek,. fzóllok. A D A M , MIKLÓS! ISTEN' kegyelme veletek. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(25) Egéfz éltetekben áldásban légyetek, Fényes Ditsöfségben Koronát vegyetek. Idvezült B E T L E N G Y Ö R G Y élö kedvefei, Kiket öfzve tettek a' Vér' kötéfei, GYÖRGY, MIKLÓS, és KATA! kelemetefei, Légyetek JESUSNAK, 'S Jóknak réfzefei. Erdély Orfzágának fényes Ofzlopjai. GRÓF B E T L E N E K ! I S T E N Házának Tagjai! Fénljenek rajtatok áldáfnak napjai, EL-ne borítsanak Halálnak bajai. Kedves Anyám után vólt kötelcfségem A' JÓSIKA H á z h o z , mig én Ditsöfségem E z életben tarta, vala reménségem : Rokonimmal lenne várt efmeretségem. De I S T E N. állatá életem' kerekét. Keferves bajaim nem hagyának békét El enyéfzém. Azért Bóldogságnak Székét Kívánom, nem Halál' hafogató ékét. Felséges Királyi Udvar' Tanátsofsa Erdély Orfzágának igaz Pátromifcd. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(26) BáRÓ BANFI 'SIGMOND Ur hogy ne halhafsa Vég fzómat, nem lehet; mert erre van jufsa. Mennyei Felségnek drága ízeretete E' Pátronufomon légyen böv jó-téte Egéíz kedves Házán kegyes jelen léte Láttafsék. Mert a' Hólt (zeretetét vette. Nem halgathatom-el hívséges voltodat GRÓF T E L E K I L A S Z L O Atyafiságodat, ISTEN ízerint való fris Jámborságodat Tiízta Kegyefséggel tündöklő Házadat. Téged Orfzág' Fényét , az URnak ajániak, R A D A I ESTERrel oltalomnak hagylak Jó Bátyám PáL, Ötsém JÓ'SEF már nem látlak, Éljetek EsTERrel. UR nevében áldlak. Tifzteletes Atyák! kedves PROFESSORIM, Kik elmével nagyra vittétek dolgaim, Légyen UR jobb karja rajtatok, PApjaim, Mert URban vóltatok fzerelmes Atyáim, jNcmes Oskolában tapafztalt Barátim, UR légyen veletek hív 's kéíz Oktatóim, Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(27) Mind meg-botsáfsatok, kérlek efméröim, Mert itt foha rátok nem nyilnak fzemeim. En S Á M U E L , a' ki eddig UR' Házában Laktam, nevekedtem Eli Papságában, Vagyok Lelkem fzerint már Paraditsomban, Mondjátok: Teftem-is légyen e' Hazában. V. E. G. E. .. Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(28) Haáz Rezső Múzeum Tudományos Könyvtára Székelyudvarhely.

(29)