Beszámolók, szemlék, referátumok
Tömör katalogizálási szabályzat készül az IFLA-nál
Az I F L A K a t a l o g i z á l á s i B i z o t t s á g a 1 9 9 2 . d e c e m b e r k ö z e p é n v i l á g s z e r t e k ö r ö z é s r e k ü l d t e s z é t a Concise Guidelines for Bibliographic Description of Mono- graphs ( T ö m ö r ú t m u t a t ó a k ö n y v e k b i b l i o g r á f i a i l e í r á s á r a ) c. t e r v e z e t e t , a r r a k é r v e a k ö n y v t á r a k a t , t e g y é k m e g a z a n y a g g a l k a p c s o l a t o s é s z r e v é t e l e i k e t , é s 1 9 9 3 . j ú n i u s 3 0 - i g k ü l d j é k m e g a z o k a t az I F L A - n a k , i l l e t v e s z e m é l y s z e r i n t John D. Byrum ú r n a k , a z ú t m u t a t ó ö s s z e á l l í t ó j á n a k .
A "Bibliográfiai leírás. Könyvek MSZ 3424/1"
m a g y a r s z a b v á n y r e v í z i ó s m u n k á l a t a i 1 9 9 3 - b a n k e z d ő d n e k . E n n e k s o r á n f e l t é t l e n ü l f i g y e l e m b e k í v á n j u k v e n n i a z ú t m u t a t ó t . A d d i g i s , a m í g é s z r e v é t e l e i n k e t m e g f o g a l m a z z u k , k ö z r e a d j u k a z ú t m u t a t ó v a l k a p c s o l a t o s h á t t é r a n y a g o t , a m e l y e t B y r u m ú r á l l í t o t t ö s s z e é s c s a t o l t a t e r v e z e t h e z .
Előzmények
A z é v e k ó t a t a r t ó , e g y r e n ö v e k v ő k ö l t s é g v e t é s i m e g s z o r í t á s o k k ö v e t k e z t é b e n a k ö n y v t á r a k v i l á g s z e r t e a r r a t ö r e k e d n e k , h o g y g y o r s a b b á t e g y é k a g y a r a p í t á s i a d m i n i s z t r á c i ó t , a b i b l i o g r á f i a i s z o l g á l t a t á s o k m i n é l e l ő b b i é s n a g y o b b m é r t é k ű f e l h a s z n á l á s á v a l , é s a l e h e t ő l e g g a z d a s á g o s a b b m ó d o n . M é g a n a g y k ö n y v t á r a k i s - b e l e é r t v e n é h á n y n e m z e t i b i b l i o g r á f i a i k ö z p o n t o t - a z t r e m é l i k , h o g y így g y o r s a b b a n é s o l c s ó b b a n t u d n a k m e g f e l e l ő k a t a l ó g u s t é t e l e k e t e l ő á l l í t a n i g y ű j t e m é n y ü k r ő l . A k i s e b b k ö n y v t á r a k n a k u g y a n e r r e v a n s z ü k s é g ü k , d e n á l u k m é g a z i s k ö z r e j á t s z i k , h o g y g y a k r a n n i n c s e n e k t a p a s z t a l t , m a g a s s z í n v o n a l o n k a t a l o g i z á l n i t u d ó m u n k a t á r s a i k . Ez az e g y r e k o m o l y a b b á v á l ó p r o b l é m a s t r a t é g i a i m e g o l d á s o k a t s ü r g e t . A z e g y i k s t r a t é g i a i m e g o l d á s a k ö n y v t á r i a n y a g o k b i b l i o g r á f i a i s z á m b a v é t e l é r e a l k a l m a z o t t k a t a l o g i z á l á s i s z a b á l y o k k ö z é p p o n t b a á l l í t á s a l e h e t . A z t i s m e g j e g y e z z ü k , h o g y a z I S B D - s z e r k e z e t e t b i z o n y o s t e k i n t e t b e n a z z a l a f e l t é t e l e z é s s e l f e j l e s z t e t t é k k i , h o g y a z a d a t o k s z á m í t ó g é p e s k e z e l é s e n a g y o b b m é r t é k ű l e s z , m i n t a h o g y a n a z b e k ö v e t k e z e t t : p é l d á n a k o k á é r t , e g y e t l e n á l t a t u n k i s m e r t r e n d s z e r s e m t ö r e k e d e t t a z I S B D ( M ) á l t a l e l ő i r t v a l a m e n n y i k ö z p o n t o z á s a i m e z ő s z i n t ű a l k a l m a z á s á r a .
I l y e n e l ő z m é n y e k f é n y é b e n f o g a l m a z ó d o t t m e g az a m e g á l l a p í t á s , h o g y a k a t a l o g i z á l ó k á l t a l j e l e n l e g k ö v e t e t t s z a b á l y o k a t é s a k a p c s o l ó d ó e l ő í r á s o k a t - l e g a l á b b i s n é h á n y o r s z á g e s e t é b e n - e g y , a k ö l t s é g v e t é s i k o r l á t o z á s o k s z e m p o n t j á b ó l k e v é s b é n e h é z i d ő s z a k b a n f o g a l m a z t á k m e g . K ö v e t k e z é s k é p p e n ú j r a m e g k e l l v i z s g á l n i a s z a b á l y o k f o n t o s s á g á t a t ú l s á g o s a n r é s z l e t e z e t t b i b l i o g r á f i a i l e í r á s o k e l ő á l l í t á s á b a n . A z t i s f i g y e l e m b e k e l l v e n n i , h o g y a s z á m í t ó g é p e s r e n d s z e r e k e t m e n n y i r e k é s z í t e t t é k , i l l e t v e n e m k é s z í t e t t é k f e l a l e í r á s b a n s z e r e p l ő a d a t o k k e z e l é s é r e . A v i z s g á l a t a l a p j á u l é s s z e r ű e n a z I S B D ( M ) s z o l g á l h a t , m i n t h o g y a n e m z e t i s z a b v á n y o k t ö b b s é g e e z t v e t t e f i g y e l e m b e , v a l a m i n t a z é r t i s , m e r t
a k i a d v á n y t í p u s o k k ö z ü l a k ö n y v e k i g é n y l i k f o l y a m a t o s a n a l e g t ö b b k a t a l o g i z á l á s i e r ő f o r r á s t . A K a t a l o g i z á l á s i B i z o t t s á g v é l e m é n y e s z e r i n t a f e l ü l v i z s g á l a t n a k m e g k e l l ő r i z n i e a l e g j o b b é s a l e g s z é l e s e b b k ö r b e n a l k a l m a z o t t , a z I S B D ( M ) s z e r i n t k i a l a k í t o t t g y a k o r l a t o t . E l ő t e r j e s z t é s ü n k s z á m o s o l y a n ú t m u t a t ó a l a p j á n k é s z ü l t , a m e l y n e k c é l j a :
a) a r ö v i d é s n y e l v i l e g e g y s z e r ű , a k ö n n y e b b m e g é r t é s t s e g í t ő m e g f o g a l m a z á s , k ü l ö n ö s e n a g y a k o r l a t l a n f e l h a s z n á l ó k s z á m á r a ; é s
b) a g y o r s a b b é s k ö n n y e b b a l k a l m a z á s t s e g í t ő m e g f o g a l m a z á s .
Endmónyak
A f e n t i e k b e n v á z o l t c é l k i t ű z é s e l é r é s e é r d e k é b e n a z I S B D ( M ) e l ő í r á s a i n a k a l a p o s v i z s g á l a t a a l a p j á n a r r a a k ö v e t k e z t e t é s r e j u t o t t u n k , h o g y : ( 1 ) a z I S B D ( M ) n é h á n y s z a b á l y p o n t j a t ú l z o t t r é s z l e t e s s é g g e l f o g l a l k o z i k a n e m m a i k i a d v á n y o k k a l : ( 2 ) n é h á n y e l ő í r á s b e t a r t á s a - a h a s z n á l a t u k h o z v i s z o n y í t v a - j e l e n t ő s t ö b b l e t m u n k á t i g é n y e l az a d a t e l e m e k m e g á l l a p í t á s a s o r á n ( p l . a z a d o t t k i a d á s s z e r z ő s é g i a d a t a i a k i a d á s a d a t c s o p o r t b a n , v a l a m i n t a t á b l á k l a p s z á m á n a k / o l d a l s z á m á n a k m e g a d á s a ) : (3) n é h á n y e l ő í r t a d a t e l e m a l e g t ö b b f e l h a s z n á l ó m i n d e n n a p i g y a k o r l a t á b a n n e m l é n y e g e s .
A c s a t o l t d o k u m e n t u m ( a z a z a " T ö m ö r ú t m u t a t ó a k ö n y v e k b i b l i o g r á f i a i l e í r á s á h o z " ) n e m e g y s z e r ű s í t e t t ( m i n i m á l i s s z i n t ű ) I S B D - l e í r á s o k e l k é s z í t é s é h e z k é s z ü l t , b á r a j á n l á s a i n a k b e v e z e t é s é v e l a l e í r á s o k a z i S B D ( M ) - h e z k é p e s t v a l a m i v e l k e v é s b é l e s z n e k t e l j e s e k . A " T ö m ö r ú t m u t a t ó " e g y e t l e n a d a t (a t á b l á k l a p s z á m a / o l d a l s z á m a ) k i v é t e l é v e l a z I S B D ( M ) v a l a m e n n y i a d a t c s o p o r t j á t é s a d a t e l e m é t m e g t a r t j a .
A "Tömör útmutató''sajátosságai
B e f e j e z é s ü l a z a l á b b i a k b a n ö s s z e f o g l a l j u k a
" T ö m ö r ú t m u t a t ó " f ő b b j e l l e m z ő i t :
1. K ö n n y e b b e n é r t h e t ő s z a b á l y o k a t n y ú j t , a s z o k a t l a n e s e t e k e t i n k á b b p é l d á k k a l i l l u s z t r á l j a a z a z o k m e g o l d á s á r a v o n a t k o z ó a l a p e l v e k r é s z l e t e z é s e h e l y e t t , h o g y a k e v e s e b b g y a k o r l a t t a l r e n d e l k e z ő m u n k a t á r s a k i s k é p e s e k l e g y e n e k a l k a l m a z á s u k r a .
2 . E l ő s e g í t i a z a d a t o k n a k a f o r r á s b a n s z e r e p l ő f o r m á b a n t ö r t é n ő l e í r á s á t , a m i á l t a l s z ü k s é g t e l e n n é v á l i k k ü l ö n f i g y e l m e t s z e n t e l n i a z e l h a g y á s o k r a , k i e g é s z í t é s e k r e v a g y a z a d a t o k á t c s o p o r t o s í t á s á r a . F e l t e h e t ő , h o g y e n n e k k ö v e t k e z t é b e n h o s s z a b b l e í r á s o k k é s z ü l n e k , d e e z a z o n l i n e k a t a l ó g u s o k b a n a k u l c s s z a v a k s z e r i n t i k e r e s é s n é l o l y a n e l ő n y ö k k e l j á r , a m e l y e k e l l e n s ú l y o z z á k a b e f e k t e t e t t m u n k á t . E z l e g n y i l v á n v a l ó b b a n t a l á n a Kiadás a d a t c s o p o r t b a t a r t o z ó , a z a d o t t k i a d á s r a v o n a t k o z ó t o v á b b i s z e r z ő s é g i k ö z l é s e k l e í r á s á r a j a v a s o l t m e g o l d á s n á l m u t a t k o z i k m e g , a h o l j ó v a l k e v e s e b b m u n k á t k e l l f o r d í t a n i
190
T M T 4 0 . évi. 1 9 9 3 . 4 - 5. &z
az a d a t o k c s o p o r t o s í t á s á r a é s k ü l ö n k ö z p o n t o z á s s a l t ö r t é n ő r é s z l e t e z é s ü k r e .
3 . V a l a m e l y e s t c s ö k k e n t e t t a d a t t a r t a l m ú l e í r á s o k a t l e h e t k é s z í t e n i , k ü l ö n ö s e n a Megjelenés é s a Fizi
kaijellemzők a d a t c s o p o r t j á t t e k i n t v e .
4 . E l ő t é r b e h e l y e z i a m a i k i a d v á n y o k b i b l i o g r á f i a i s a j á t o s s á g a i t , é s a z I S B D ( M ) - r e b í z z a a b o n y o l u l t a b b e s e t e k s z a b á l y o z á s á t .
5 . A l e g k e v é s b é s z o k á s o s e s e t e k e t / k i a d v á n y o k a t ( c í m o l d a l n é l k ü l i e k , p á r h u z a m o s n y e l v ű e k ) f ü g g e l é k
b e n t á r g y a l j a , l é n y e g e s e n e g y s z e r ű s í t e t t e n , e z á l t a l n e m t e r h e l i m a g á t az a l a p s z ö v e g e t
B. A Megjegyzések a d a t c s o p o r t b a n m e g t a r t o t t a az e l ő í r t k ö z p o n t o z á s t o t t , a h o l v á l a s z t á s i l e h e t ő s é g v o l t . N e m t a r t o t t a m e g v i s z o n t a z I S B D ( M ) v á l a s z t h a t ó e l ő í r á s á t s e m a t e r j e s z t ő f u n k c i ó j á r a , s e m a k í s é r ő a n y a g o k l e í r á s á r a v o n a t k o z ó a n .
B e r k e B a r n a b á s n é ( O r s z á g o s S z é c h é n y i K ö n y v t á r ]
Előkészületek az MSZ 3424-1 Bibliográfiai leírás. Könyvek c.
szabvány revíziós munkálataira
A M a g y a r K ö n y v t á r i é s D o k u m e n t á c i ó s S z a b v á n y o s í t á s i M ű s z a k i B i z o t t s á g n a k a z 1 9 9 3 . f e b r u á r 9 - é n , a M a g y a r S z a b v á n y ü g y i H i v a t a l b a n m e g t a r t o t t ü l é s é n e l f o g a d o t t d ö n t é s a l a p j á n 1 9 9 3 - b a n m e g k e z d ő d n e k a z M S Z 3 4 2 4 - 1 s z a b v á n y k o r s z e r ű s í t é s é n e k m u n k á l a t a i .
A n n a k é r d e k é b e n , h o g y a k o r s z e r ű s í t é s s o r á n a s z a b v á n y j a v a s l a t e l ő t e r j e s z t ő j e é s a s z a k é r t ő k f i g y e l e m b e t u d j á k v e n n i a s z a b v á n y a l k a l m a z á s a s o r á n e d d i g f e l h a l m o z ó d o t t t a p a s z t a l a t o k a t , é s a z e g y e s e l ő í r á s o k k a l k a p c s o l a t o s é s z r e v é t e l e k e t , j a v a s l a t o k a t - h i s z e n a z k ö z t u d o t t , h o g y a s z a b v á n y t e l j e s e n új e l v e k e t , új g y a k o r l a t o t v e z e t e t t b e 1 9 7 8 - b a n - , a k ö v e t k e z ő felhívással f o r d u l u n k a m a g y a r k ö n y v t á r i k ö z ö s s é g h e z
M á s f é l é v t i z e d d e l e z e l ő t t j e l e n t m e g az M S Z 3 4 2 4 - 1 " B i b l i o g r á f i a i l e í r á s . K ö n y v e k " c. s z a b v á n y . Az a z ó t a e t t e l t i d ő s z a k b a n a s z a b v á n y g y a k o r l a t i a l k a l m a z á s á v a l k a p c s o l a t o s a n s o k t a p a s z t a l a t h a l m o z ó d o t t f e l . A s z á m i t ó g é p e s t e c h n i k a k a t a l ó g u s - , i l l e t v e b i b l i o g r á f i a i c é l ú f e l h a s z n á l á s a , a l e í r á s o k k ö n y v t á r a k k ö z ö t t i c s e r é j e , i d e g e n m ű h e l y e k b e n k é s z ü l t f e l d o l g o z á s o k á t v é t e l e u t ó p i á b ó l n a p i v a l ó s á g g á v á l t . V é g ü l : a z I F L A k e r e t é b e n e l k é s z ü l t a h a z a i s z a b á l y o z á s a l a p j á u l s z o l g á l ó ( S B D ( M ) j a v í t o t t üj v á l t o z a t a . I g y a k t u á l i s s á v á l t a m a g y a r s z a b v á n y á t d o l g o z á s a , m e g ú j í t á s a i s . E r e v í z i ó k e r e t é b e n - a s z a b v á n y l é n y e g i r e n d e l k e z é s e i n e k é r i n t e t l e n ü l h a g y á s a m e l l e t t — c é l u n k a r é s z r e n d e l k e z é s e k p o n t o s í t á s a , s z ü k s é g s z e r i n t i k i e g é s z í t é s e , a s z a b á l y z a t á t t e k i n t h e t ő s é g é n e k j a v í t á s a , a z ö n i s m é t l ő r é s z e k e l h a g y á s a .
M u n k á n k b a n az I S B D ( M ) új k i a d á s a m e l l e t t f ő k é p p a h a z a i k ö n y v t á r a k g y a k o r l a t i t a p a s z t a l a t a i r a , a h á z i s z a b á l y z a t o k b a n m e g f o g a l m a z o t t m ó d o s í t á s o k r a s z e r e l n é n k t á m a s z k o d n i .
E h h e z k é r j ü k a s z a k m a a k t í v t á m o g a t á s á t , e l s ő s o r b a n a z a l á b b i k é r d é s e k r e v o n a t k o z ó a n :
t . A k ü l ö n b ö z ő d o k u m e n t u m t í p u s o k b i b l i o g r á f i a i l e í r á s á r a v o n a t k o z ó s z a b v á n y o k k ö z ö t t i e l l e n t m o n d á s o k , i l l e t v e a s z a b á l y o z á s h é z a g a i n a k m e g s z ü n t e t é s e .
2. R u g a l m a s a b b a l k a l m a z k o d á s a s z á m í t ó g é p e s t e c h n i k a k ö v e t e l m é n y e i h e z , b e h a t á r o l t l e h e t ő s é g e i h e z
3 . Az e l m o s ó d ó h a t á l y ú é s e z é r t az a l k a l m a z á s b a n b i z o n y t a l a n s á g o t j e l e n t ő s z a b á l y o k p o n t o s í t á s a . 4 . A t e l j e s , e g y s z e r ű s í t e t t , i l l e t v e b ő v í t e t t a d a t t a r
t a l m ú l e í r á s v á l t o z a t o k m e g ő r z é s e m e l l e t t a v a g y l a g o s r é s z s z a b á l y o k m e g s z ü n t e t é s e , d ö n t é s a j o b b a n b e v á l t , i l l e t v e e l t e r j e d t e b b v á l t o z a t j a v á r a . 5. A s z a b á l y z a t l e h e t ő s é g s z e r i n t i t ö m ö r í t é s e
( p é l d á u l a z I S B D / G s z e r k e z e t é n e k á t v é t e l e ) . 6 . A p é l d a a n y a g k i e g é s z í t é s e , f e l f r i s s í t é s e .
M e g g y ő z ő d é s ü n k , h o g y a r e v í z i ó a k k o r l e s z e r e d m é n y e s , a k k o r l e s z m i n d e n k ö n y v t á r s z á m á r a h a s z n o s , h a h o n o s í t a n i t u d j a a k ö n y v t á r a k k a t a l o g i z á l ó m u n k á j á b a n f e l h a l m o z ó d o t t s z e l l e m i t ö k é t .
K é r j ü k , t e k i n t s é k k ö z ü g y n e k e z t a v á l l a l k o z á s t , é s é s z r e v é t e l e i k k e l t á m o g a s s á k m u n k á n k a t .
K é r j ü k , h o g y é s z r e v é t e l e i k e t , j a v a s l a t a i k a t í r á s b a n j u t t a s s á k el 1993. június 30-iga k ö v e t k e z ő c í m r e :
K u r u c I m r é n é M a g y a r S z a b v á n y ü g y i H i v a t a l 1 0 9 1 B u d a p e s t , Ü l l ő i út 2 5 .
The C D - R O M directory on disc
C D - R O M g y ű j t e m é n y ü n k g y a r a p í t á s á b a n é v e k ó t a a l a p v e t ő s e g é d e s z k ö z ü n k a TFPL k i a d á s á b a n f é l é v e n t e m e g j e l e n ő The CD-ROM direclory [1) ( b e c e n e v é n : " a T F P L " ) . A p i a c i f o r g a l o m b a n l é v ő C D - R O M
é s m u l t i m é d i a k i a d v á n y o k e k a t a l ó g u s á n a k k i l e n c e d i k , 1 9 9 3 . j a n u á r i k i a d á s á t a z O M K C D - R O M - v á l t o ¬ z a t b a n i s m e g v e t t e . ( E n n e k t e l j e s c í m e : The CD-ROM direclory witfi multimédia CD's on disc.)
