XL) quoad rebus et fententiis ineft, maxim®

cadit, vti diximus, in epicheremata et exempl**

nam in ceteris fatis erit rationem breuiter reddi*

difié: cerniturquein copia quadam, ad perfpicui*

tatem et fuauitatem apta.

1 I n

e p ich ir em a te

igitur, exornatio maxink fit copiofa approbatione ve! propofitionis vel fumtionis, vel vtriufque: vnde facium efi, vt ve*

teres quidam, nominotim Cicero cum Ariftoteli' cis, perfetlam ratiocinationem ( f, epicherem*) quinquepartitam eflfe dicerent, vel ialtem qtiadr1' partitam: quinquepartitam, cum propoiitio et aflumtio fufe probarentur: quadripartitam, cuu*

vel propofitio tantum, vel afiumtio.

136» In vniuerfum quidem exornatio fit 111 Vtraque, rationibus aff erendis, quibus

veritas

eius planius intelligatur ( Wf

e c y p c c r M

>7

r .x T u ir K tv ^ t7ri^a>(Ttv

vocat Longinus); fed maxime oration®

a rebus lingularibus ad vniuerfum genus transf®' renda, iiue, vt loquuntur artis magifiri, ab hyp°' theii ad

t h e jin

,

e t locum com m unem

(

ro7ir\y»^i<*h v t

idem Longinus appellat): in hoc maxime c®*

pia et ornatus in argumentando cernitur. Cic' Or. 14. 5

6^.

137.

T h e jin

et

locum com m unem

difiinguiu11 Rhetores quidam, Cicero Ur. 36. Aphthoniu5»

alii. Jn illa dicunt eile quaefiionem infinitamet controuerfam, vt,

ducendane v x o r J i t , nec n e ? 1(1

6 8

Cap. XI. D i Argumentationum

qua tota faepe caufa, quae quidem temporibus certis ac perfonis adftri£taeft, nititur, faepe ipfum eft, inprimis hodie, argumentum orationis: in loco communi efle fententiam aliquam de hone- ftate vel turpitudine, vel alia tali re. Nobis, cum aliis, hac diftin£tione vti non placet. Verfantur quidem ambo in re vniuerí’a, et feiuncta a perfo­

nis, locis ac temporibus.

238, Huius generis cum alia exempla habe­

mus in Cicerone, tum praeclara in Kofciana et hlaniliana. In illa epicherema hoc eft;

S i etiam in leuibui p eccatis caufa maleficii requiritur ad cre­

d en d u m, m ulto m agis in maximis. A t q u i p a rr ici­

dium

, cuius

R o fc io crimen intend itur

,

efi longe m axi­

mum maleficium etc.

Propofitionem fine exornat tione dimifit, quae quidem fit ex hoc genere: tra- ilauit tamen alio modo, conuertens in argumen­

tationem a minori ad maius, et vim addens inter­

rogando. In afiumtione autem degreilus eft ad locum communem, de magnitudine maleficii in parricidio. Item in Manilianae parte vltima haec eft ratiocinatio:

in quo in fu n t omnes p e r fe c ti im peratoris v irtu tes, is efi deligendus m axim e. S u n t autem in P o m p e io

:

efi ergo deligendus.

In propo- fitione tranfit ad thefin, de virtutibus optimi im­

peratoris: aiiiimtionem alio modo exornat. Aliud exemplum eft pro Archia de ftudiis literarum.

1 3 9 . T r a £ la t u r a u te m thefis e t l o c u s c o m m u ­ nis, r a tio n ib u s variis c o m m e m o r a n d i s , c o m p a r a ­ t i o n e c u m c o n t r a r i o , m a iori e t m in o r i, fim ilibus- q u e e x e m p lis e t'a m a f fe r e n d is , d ic tis , inftitutis- q u e f a p i e n t u m ; c t in his ipfis a d h ib e n d i b r e u io

-(C 3) res

Exornatione et Amplificatione.

^{6 9}

res exornationum modi, deqtiibus mox. In hoc igitur genere diligenter veterum more (v. Cic- Or.

1

. c.) Rhetor exercebit tirones. Ceterum parce hoc genere exornationis vtendum erit, vt omnibus,luculentam pulchritudinem habentibus, ne fatietatem afferant.

140. Si loco communi vel thefi non vtemur, fed breuius defungi volemus; vtemur vna et item altera parte thefeos traílandae, fed maxime

jjteps"

fXM,

h. e. totius in partes, et generis in fpecie9 diftributione, definitione, vtCicero, cum aQaCa*' faris fublata ab Antonio Phil.

1

,7. diceret, compara­

tione, et oppolitione, exemplis, fimilibusque.

141. Sed diligenter videndum eft, ex quo

ge'

nere

f it

altera epicherematis pars, affumtio. Nam li vniuerfalis eft, communem habet cum propoli' tione exornationem. Sed vbi v. g. ad certam per' fonam pertinet, non agenda res eft vniuerfalibus, fed facfis: veluti Cicero fecit in Maniliana, cum demonftfnret, in Pompeio effe omnia, quae elfe deberent in perfeilo imperatore. Bene Cicero Or.

II, 8 5 .

erit explicandum in laude iuflitiae

;

quii tum fide

■,

quid cum aequabilitate

,

quid cum eiusmodt aliquo officio ii, qui laudabitur

,

fecerit: itemque i»

ceteris res geflae ad cuiufque virtutis genus

et

vim

e t

nomen accommodabuntur.

142. Exempli exornatio cernitur primo, in) co­

pia idonea delectorum failoium, confuetudinum, legum, diflorum: deindein exemplisiftis, ceteris- que, fententiarum adiunclione iuuandis et vrgen- dis: quod fit, ratione reddenda e natura rerum, cur ita fiat, fa&umque iit, vel e praeceptis mo­

rum

*]o Cap. XI. De Argumentationum

ru m , cur ita fieri debeat, aut debuerit, vel potuerit, H o c p leru m q u e n e g lig itu r a d ic e n tib u s : fed in e o eft et

ornatus;

et vis maxima in a rgu m e n tan ­ do. A tq u e id etiam ad om n e s exorn atio n es per­

tin e t, in quibus faftis, dictis, fim ilibusque vtim u r.

Exempla h aec f u n t o : Cic. pr. Q u in t. 16. docet, n o n ftatim ad praetorem cu rrere, et p oife fiio nem b o n o r u m Q u in tii p etere debuiife N a e u i u m : vti- tu r in eo m o re b o n o ru m v ir o r u m in tali r e , led c u m ex o rn a tio n e tali, qualem d ix im u s : V ir i boni cu m palam frau dan tu r, cum e x p e riu n d i poteitas n o n e i t , tim ide tam en e t p ed e te n tim iftuc defeen- d u n t etc. C o n fid era n t e n im , q u id et q u a ntu m J it , bona a lte r iu s p r o fe r ib e r e . I u g u la r e cin e m n e iu-re q u id e m qu ifq u am b o n u s v u lt : m auult enim com- m em o ra re, f e , cum p ojjfe t p e r d e r e , p ep e r ciffe , quam , cum p a r c e r e p o t u e r i t , p e r d id iJ e . Haec in h o m i­

n e s a lie n ifiim o s , denique in im icifiim os viri b o n i f a c iu n t , et h om in u m e x ijlim a tio n is , et com m unis h u ­ m a n ita tis c a u fa : v t , cum ip ft a lte r i n ih il f c i e n t es in

-

co m m od a rin t

,

n ih il i p f s tu re incom m odi cadere p o jfit.

M i lo n . 4. Pudicitiam c u m e rip e re t militi trib u ­ n u s militaris in e x e rc itu C. M arii, p ro p in q u u s eius im p e ra to ris in terfe c tu s eit ab e o , cu i vim affere­

b a t : F a c e r e enim a d o lefcen s p e r ic u lo f e

,

quam p e r ­ p e t i tu r p ite r v o lu it. E le g a n t e r etiam e x e m p la ,

p rae fe rtim vbi p lura c o m m e m o r a ta fu n t, ad vm - v e r la m t h e ii n re fe ru n tu r, v t f i t v. c. p r o .A r c h . 1 1 .

1 4 3 , Sed in a r g u m e n ta tio n u m t r a ő a t i o n e n o n

modo

c o p ia adhib eri d e b e t, e t ornatus, fed etiam Varietas, q u ae e t fim ilitudinis fatietati o c c u r r it, et fu a u ita te m affert, c u m p e r fe, tu m , quia o c c u lta t

(E 4 ) a r te m ,

Exornatione et slmpUJicatione.

^{7 1}

a r te m , quam v t m agis c o g n o f c i t , qui a u d it, ita ftiagis c o n te m n it.

1 4 4 . V a rie ta s illa d u p lex e ft: altera ineft in o r d in e et m o d o e x p lic a n d o ru m argum entorum , c u m m o x p ro p o n a s, quid afferas, e t caulis afferen­

dis c o n fir m e s , m o x in u e rfo o rd in e progrediare, m o x n o n p r o p o n a s , fed ra tio n e fo la com m em o- ran d a, q u id p ro p o n e n d u m fu erit, in d ice s, modo»

ra tio n ib u s ad e x e m p la , m o d o ab his ad illas pro­

g r e d ia r e : altera in iisd em fe n te n tiis argumentis*

q u e va rie co n fo rm a n d is, v t tan to facilius intelli- g a n tu r, et altiu s d e fc e n d a n t: q u o d fit partim ea­

d e m fe n te n tia variis a rg u m e n ta tio n u m modis c o m p le fte n d a , p a rtim fig u ris , de q u ib u s alio lo*

c o d ice tu r.

1 4 5 . N o n eft au tem d ifficile ad intelligendum , q u a re e x o rn a tio , it a , v t d efcrip fim u s, fafta, non m o d o ad in te llig e n d u m , q u o d p e r fe p a te t, fe^

etiam ad dele&tandum valeat p lu rim u m , Nam p rim u m , ita natura co m p ara tu s eft anim us huma­

n u s, v t c o p ia et varietate re ru m cap iatu r, vix con-' te n tu s fit fi nih il habeat, n ifiq u o d neceffitati fuf*

fic ia t, n ed u m v t eo d e le cte tu r. D e in d e vero, vt p ra e c la r e vid it A riflo te le s R h e t. II, 1 i .e d . Sturffl»

an im u s h u m an u s d electa tu r iis, q u ae vniuerfalitef p ro n u n c ia n tu r, p ra e fe rtim fi fin teo n fen tan eafu i»

o p in io n ib u s, e t in g e n e r e m o ru m .

1 4 6 . A m p lifica tio eft g r a u io r e t fo r tio r rei pro*

p o fita e a ffir m a tio : h ab e tq u e duas partes, CtvjrpcW etdWwotnr tilia eft in augendo, h a e c in exaggerando- A u g e r e nih il aliud eit, quam p erfp icu a m acprop®

fe n fib ile m fa c e re re i c u iu fq u e m agn itu d in em , l p ' tüt

7

*

Cap. XI. De Argumentationum

73

t u r tota ilis x v fy ia is d u c itu r e locis m agnitudinis, de qu ib us fatis

atlumeftfupra,

v t nihil h ic n ecefie fit addere. R eftat, v t de e x a gg e ratio n e dicam us.

1 4 7 . Eft autem vald e c o n iu n fta cum

q u a e certe genus quoddam , ac p ro p e dicam , p ra e c i­

p u u m eit Setvoúoeúűc: q u ip p e ipfa rei m agn itu d o m axim e m o u e t adm irationem , laetitiam , am o rem , g ratiam , e t his co n tra rio s a f fe t lu s : ceteru m fu n t etiam g e n e ra alia. In p rim isq u e v a le n t p lu rim u m d efin itio n es c o n d e n la ta e , e n th y m e m a tu m , h. e.

c o n fe q u e n tiu m e t co n tra rio ru m , diiTim ilium que, d e n iq u e e x e m p lo ru m , fim ilitu d in u m q u e fre q u e n ­ tatio , a rg u m e n ta tio n e s a m in o ri ad m aius, et c o n ­ tra. N a m cu m p e r fe h ab en t vim ad m o u en - duin , tu m v e ro illa ipfa c o n g lo b a tio et d en fitas c o n tu r b a t m a g n itu d in is m u ltitu d in isq u e fp e c ie an im o s, v. C ic. P artit, c . 16 .

1 4 8 . Itaq u e r e ft e p ra e cip iu n t, qui in o m n i ex*

a g g e r a tio n e , p ra e fe rtim a rgu m e n tatio n u m , breui- ta te v te n d u m , n ih ilq u e n im is en u c le a n d u m cen - fe n t. N a m b re u ia natura fua fe riu n t fo rtiu s : e t ef- ficaciiTim a q u ae q u e v e r b o r u m m u ltitu d in e , e t dili­

g e n tia e n u c le a n d i, v e lu t aqua affufa v in u m , di­

lu u n tu r et fra n g u n tu r. C o p ia ad p e rfp ic u ita te m et d e le c la tio n e m p e rtin e n t, ad m o u e n d u m breuitas.

C A P .' X I I . D e S e n t e n t i i s ,

1 4 9 .

Q

u o n iam ad a rg u m e n ta tio n a s et co n c lu d e n d a s, e t e x o rn a n d a s vtim u r v n iu e r fe p r o n u n c ia tis

(E

5

) et

Exornatione et Amplificatione.

7 4

e t fe n te n tiis: de h is feparatim a g en d u m videtur, v t et fo n te s et g e n e ra , v irtu te s e t vitia, vfus deni­

q u e fe n te n tia ru m , c o g n o lc a n tu r p lan iu s.

15 0 . E ft ig itu r fententia, quae m axim e proprie d ic itu r, p ro n u n c ia tu m de re in fin ita, fiuevniuerfo q u o d am re ru m g e n e re, q u o d q u id em p ertin eat »d v ita m a c lio n e sq u e h u m a n a s, au t faltem fit cum h u m a n is reb u s aliq u o m o d o c o n iu n c tu m : nam in h is reb u s verfari e lo q u e n tia f o le t ; velu ti ex priori g e n e r e , credula res amor ejl: quem timent, oderunt:

quem oderunt, periiJJ,'e expetunt: ex p o fte r io r i: gra­

tiores D iis f a n t, qui bonam mentem, quam qui medi­

tatum carmen templis intulerint. Sed iu n t e t alia g e n e r a fe n te n tia ru m (F ra n c i v o ca n t penfies), qua*

G r a e c i raitretfd ic u n t, L atini jenfus faepius,

quam

fe n te n tia s, G r . y v a ep a s: fed iis O r a to r cum Poetis p o tiu s v titu r ad o rn an d am o ra tio n e m vniueriani, q u a m a rgu m en ta firm anda.

1 .5 1 . D iu ld u n tu r autem v a r ie , p rim u m fic, vt v e l in ab ftra clo , v tP h ilo fo p h i noftri lo q u u n tu r,fiu e in fin ite d ica n tu r, vel in c o n c r e to , h o c e ft, finite, et nd p erfon as, te m p o ra , lo ca tr a n s la te : illu d genus G r a e c iyvccutiv vo ca n t, e iu sq u e fu n t exem p la,quae p o fu im u s, h o c -i'érifÁu: v e lu ti: N ihil habet, Caefttf, nec fortuna tua maius, quam vt poffis: nec natura tua tnch us, quam vt velis feritare plurimos. S u n tq u e ve»j- piccTX m elio ra yv^ u e w fjla rg iu sq u e vtu rp a ri poliunt, q u ia n o n h ab e n t ip é c íe m p raecip ien tis. D iftingui etiam p o liu n t f ic , v t aliae d ic a n t, qu id f it , aliae, q u ale fit. E x p rio ri g e n e re e ft: nemo ab omni patté beatus e j i : ex p o fte r io r i: res ejl folliciti ple­

na timoris amor.

15

i-Cap. X II. De Sententiis.

\ q i ; S u n t p o rro fcn ten tia e v e i fm p lie e r v e i tom po/itae: fm p lic e s, quae p ro p te r p erfp icu ita te tn e t c o n u e n ie n tia m c u m o p in io n ib u s vu lgarib u s h o ­ m in u m p e r fe p ro b an tu r, eam q u e ob caufam (im­

p lic ite r p ro fe ru n tu r, v t fu p e n o re s illae: Cofnpojn ta n , in Quibus, eft aliqua ration is a d ic t t io : quae defideratnr, cum

aduerfantur vulgaribus

o p in io n i­

bus,

au t v id e n tu r

aliquid

h a b e re v e l o b fcu n ta tis, v e l d u b itation is. F a lfu m e / , ne quid nrnsr. nam improbos nimis odiffe oportet. I n omni certamine qui opulentior e / , etia m / accipit tniu rw m , tamfft quia plu s pote/ , fa cere videtur. N em o f a t is liber i f i : nam aut volu pta ti fe r u it, aut pecun ia e, a u t g lo - riae M eliu s e / accipere in iu r ia s, quam in ferre:

nam qui in fe r t,

haud

dubie im probus, qui accipit, p robu s effe, vel videri f o l e t : fiu e j nam inferentem

o d e r u n t', accipientis miferentur.

Sed tam en in te r d u m , nulla tali neceifita- te p oftu lan te, addere lic e t ration em , p ro p te r fua- vitatem E te n im fap ien tiae fpecie b la n d itu r t o ­ tu m h o c , ration em reddere et c o g n o fc e re . Ita ­ q u e , v t q u ifq u e -p u e llu s m e lio ri eft m g e m p , ita cre b riu s ration es d iflo r u m , fid o r u m q u e req u i­

rit. Sed illud in h o c g e n e re vid en d u m e it, v t ratio iit apta, noua, in o p in ata, exquih ta, aut alia tali d o te co m m e n d e tu r: quod cu m e(l, ' a e le fta tu r auditor, vel p ro p ter acum en, vel p«>pter iiie \ fp e £ la tu m : fin m inus, frigida eft fententia. i a- lia fu n t: N o n decet homines immortales tras exer­

cere, quia mortales ipf, fu n t. P lu s r i g d a /emper, nec fomno d ditus f / o : nam diuturna quies vi iis

alimenta m im /ra t. : -£‘ .

tá p . X I I De Sententiis'.

^{7 f}

7 6

1 5 4 . H u ic p o rro c o m p o íito g e n e r i plurim um v iriu m et fuauitatis a c c e d it e form a et quali ftru- itu ra . N a m c u m fe n te n tia cu m ra tio n e lit en th y­

m em a, tam en a fp e cie e n th y m e m a tis au o cari potcft c o llo c a tio n e , cu m ita in te x itu r fe n te n tia e ratio, vt ab e iu s veluti c o r p o r e v ix d iltin g u a tu r . S ic p r o illo:

non decet homines immortales irat exercere: riain mortales ip fifm t. e le g a n tiu s dices, ve l fio : mori alet non decet immortales inimicitias exercere, vel fiet N on decet, mortalis cum Jis, vel mortalis qui fit, im­

mortales inimicitias exercere. S im ile eft illu d fupe- rius, in omni certamine, qui opulentior eft etc.

1 5 5 . D iftrib u u n tu r etiam a n o n n u llis fenten­

tia e e m odo, e t quali fo rm a f u a : cu m alias dicunt fieri p e r in te r r o g a tio n e m , alias p e r com p aratio­

n em lim ilitu d in e m etc. Sed h aec diftrib u tio ne- ce lla ria non eft, n e q u e a b fo lu te fieri p oteft, quip­

p e n e m o facile d ic a t, q u o t m odis fen ten tia e vel fieri, v e l p ro n u n c ia ri p o liin t, C ic e ro quidem di»

cit, D e m o fth e n e m n u llam fe a te n tia in lin e aliqua c o n fo r m a tio n e p o n e re .

1 56. O m n iu m au tem m axim e p ro b a tu r et de- le f t a t g e n u s illu d fe n te n tia ru m , q u o d fit econtra- riis, aut faltem diner fis. Illiu s g e n e r is fu n t: Aua- ro deejt tam quod habet, nuam quod non habet. Fa­

cere adolefcens probus periculo/e, quam perpeti turpi­

ter, maluit, ex h o c : Jllors mifera non ejl, aditus ad mortem mijer ejl.

1 5 7 . E x g e n e r e c o n tra r io r u m illu d e ft, quod e n th y m e m a vo can t y.oct ej-oyrjv, v t A rifto telem p h ilo fo p h u m , H o m e ru m p o e ta m , C iceron em o r a t o r e m , q u ia p ra e fta n tiliim u m g en u s. N am

p ro p rie

Cap. X n . De Sententiis.

77

p ro p r ie o m n is fen ten tia e n th y m e m a : fed g e n u s h o c p u lch e rrim u m .q u o d eft e co n trariis cum inter»

ro g a tio n e . H u iu s g en eris h aec exem p la fu n t:

C u r o p ta s, quod habes ? C u r, quem dam nas, p r o ­ bas t quem proba ss a ccu fa s? Seruare p o t u i, perdere an p o fim r o g a s: Q u id tuta times P

15 8 . O m n in o fe n te n tia e fortiu s fe riu n t in te r­

r o g a tio n e co n fo rm a tae . hiona fen ten tia e ft: no»

e f f e r u u s, qui mortem contem nit: led m aiorem vim h ab e t fic p ro n u n d a r n , v t apud E u rip id e m : r l s e f i $£aoc , t5 Sctvetv u tpqcvris ; item illu d S e n e c a e : non pote/l c o g i, qui poteft m o ri:

fo rtiu s fe rie t in o ra tio n e fic : qui m o ri porefl. quo­

modo cogi p o t e r it ? ite m , vfq u e adeone mori mife- rum eft ?

15 6 . H a e c de g e n e rib u s fe n te n h a r u m : fcq u i- tu r de v irtu tibu s et v itiis. A c virtutes qu idem fe ­ r e ex d iö is in tellig u n tu r, fed fu n t tam en quaedam addenda. S en ten tiaru m ig itu r virtus prim a c\\ve­

r it a s : n ih il enim in d icen d o probari p oteft, quam ­ vis acu tu m videatu r, c u ifa lfa fe n te n tia fu b fit:e iq u e co n tra riu m vitiu m eft cu m fa lfa e fe n te n tia e funt.

16o . A lte ra virtu s eft honejlos, eaque eft jn his, quae n e c pietatem in D e u m , h o m in e sq u e , n e c vllam p artem m orum b o n o ru m laedun t. N a m q u ae c o n tra f u n t , et fidem dicenti d e tra h u n t, e t vel o ffe n d u n t, vel c o rru m p u n t audientes A c u ­ tu m eft e t fu b lim e fp e c ie : D tC lr ix coufa D iis p ia* c u it ,f e d v iB a C a to n i: fed im p iu m , nu lloque m o­

do p ro b an d u m . S im ile illud T a c iti, tem ere qui*

bufdam la u d a tu m : fecu ri aduerfus homines, f e t u r i aduerfus D e o s, rem difficillimam a jjecuti f u n t, v t iis ne

Cap. X II. De Sententiu.

78

ne voto quidnn opus frt. T a le s m u ltae apud Eu­

rip id e m e t n o u itio s E p ic u r e o s , V o k a riu m etalios.

l 6 i . T e r t ia virtu s acumene lt : q u o d exiitit par­

tim e m ateria, p artim e fo rm a fen ten tiae. E ma*

te r ia elt, cu m fe n fu m h ab et re c o n d itu m e t exquw iitu m , interiorem < ]ue re ru m naturam explicat, aut re p u g n a n tia e v e l e rro ris fp e cie m h a b e t : e forma, c u m eit e diuerfis vel c o n tra riis. In c o g en ere, cu­

iu s e m ateria acu m en e x iltit, vitan d a eit obfcuri- t a s e t lu b tilitas niinia, fu p era n sq u e cap tu m popu­

la rem , q u o nih il e lt vitio iiu s. E xem p la vtriufque g e n e r is fupra p o lita re p e rie n tu r. O b lcu rita tis ex­

e m p lu m in illo P lin ia n o e lt : nam quidam elianI ' morbus ejl, per fapientiam mori. E t ille n o n pau­

ca h uius g e n e ris h ab et.

l á z . A c u tis co n tra ria e fu n t vulgares, omnibus o b u ia e. Q u a m q u a m h ae n o n fe m p e r fu n t in vitio, fed vbi alien o lo c o , et ad o lle n ta tio n e m inculcan­

tu r. Si vtiles fin t, et ap ta e lo c o ; recd ep u n en tu r, h a b e b u n tq u e d e le cta tio n e m p r o p e p arem acutis, v b i c o m m o d e verb is e x p r im e n tu r : le d de h o c itt lo c o de e lo cu tio n e .

16 3 . L au d a tu r p o rro in fe n te n tiis nouitas, cu­

iu s m agna eit in o m n ib u s reb u s gratia. In hoc g e n e r e autem etiam a cu m e n in d icat, et habet ali­

q u id in o p in a ti, q u o e t i p f o fu a u ite r m o u e n tu ra n i­

m i. N o n p ro b a n tu r co n tra nim is tritae vfu , quam ­ v is alioq u i acu ta e, q u ae h o c ip fo , q u o d acu tae funt, cu m fr e q u e n ta n tu r, fatietatem aiF eru n t: nam et faciliu s o b fe ru a n tu r et n o ta n tu r. Itaq u e his abiti- n e n d u m , nili v fu rp e s lo c o , au t (int e iu s m o d i, vt p ro u e r b ii vira h ab ere p o llin t. P o liu n t autem fen­

tentiae

Cap. X II. D e Sententiis.

te n tia e tritp e e lo q u e n d o n o u ae fieri. N am omni*»

n o n o n tam res n o u ae funt, quam aut co n c ip ie n d i rem q u a m q u e , aut verbis exp rim en d i m o d u s.

S altem ita e il p le ru m q u e , * *

164.

Q u ia p ro u e rb io ru m m en tio in ie fla efi^

etiam h a e c fe n te n tia ru m n u m ero funt, poiTunfque v fu rp a ri co m m o d e , fed h a s le g e , v t fint b en e dele»

ö a , h o c eiV, aliquid acu m in is h ab entia, nec nim is v fu trita, v tq u e n o n nim is freq u en ten tu r. C ice ro q u id em v titu r p r o u e r b iis , fed valde raro, m agis- q u e in ep ifto lis, q u ae im itan tu r q u otid ian u m fer- m o n e m , a tq u e d ialogis, qu am in oratio n ib u s. I ta ­ q u e non b en e m agillri di cipulis c o n ju lu o t, q u i a d fu e faciu n t, vu lgatiliim is p ro u e rb iis, veluti g e m ­ m ulis, o ra tio n is o m n e gen u s d d tiu gu ere.

165.

D e n iq u e virtu s eft fe n te n tia ru m , fi fu n t integrae e t /ine f u c o e t pigm ento p u e r ili; nam h o c q u o q u e in fen ten tiis C ralii laudat C icero O r a t,

II, 45.

F u cu s autem et puerile pigmentum e i f , fi acu ­ m en fe n te n tia e non d u c itu r ab vera et in terio ri re ru m natu ra, n e q u e p e rlp ic u u m , b o n u m , verum , re iq u e a p tu m fen fum h ab en t iplae, led iun t in ve r­

b o ru m lu fu inani, et ten u ib u s in u en tiu n cu lis, inge­

nii fp e c ie b la n d icn tib u s, qu ib us excu d is nullus co m m o d u s f e n lus relin q u itu r, fed p otiu s rifus co n - fe q u itu r: qu ales m u ltae S enecae, de recen tio rib u s Y u n g ia n a e,H eru e a n a e ,a Iio ru m q u e B rita n n o ru m e t

Francorum,

q u os te m e re adm irantur et im itan tu r im p e riti. Sed in h o c g e n u s vitii facillim e in cid u n t, qui, n e q u e ab in g e n io , n eq u e ab le tlio n e b o n o ru m fe rip to ru m , vfu q u e in firu cli, nonas et acutas fen- te n tia s , p ra e fe rtim fa e p e , p ro ferre c o n a n tu r;

quam*

Cap. X ll. De Sententiií.

^{y j j}

8 o

q u am q u a m etiam b o n is in g e n iis a ccid it, vtT im aeo, q u em L o n g in u s d ic it: v ir e d u r o s

r

5 R ivate vctfaetf etet w vétv, T tzJk otvjs }tt7^{r i}7S T en etg T o y ru tix ^ io o S h o t- Tov. v. Q u in tii. V i l i , j . e t L o n g i n u s d e S u b l.S .I V .

V.

v b i fát e x e m p lo ru m rep erias. V elu ti .♦ A le x ­ a n d er p a u c io r ib u s a n n is J u b e g it A f ia m

,

quam pane­

g y r ic a m o ra tion em de b ello a d u e r fu s P e r f a s gerendo f e r i p j i t I fo c r a te s .

16 6 . N e q u e v e r o co m m itten d u m , v t fententiaí a lic u iu s a cu m in e et iu au itate c a p ti nim is etinhae*

ream u s, e t re p e te n d o in cu lce m u s. In quogeners aetas illa ve tu s ie n te n tiaru m Ih id iofa faep e pecca*

v it. A rg u m e n tis g rau ib u s im m o ran d u m eft, nőtt fé n te n tio lis lin g u lis acu tis, d e le cta tio n e m magis»

q u am vim h ab en tib u s. D u lc ia g u ftan d a funt, non la r g e co m e d e n d a , li fuauia eife v e lim u s. f

1Ó 7 . Illa q u o q u e ca u tio eft, ne fententiis(yva>*

picus) v ta n tu r faep e, qui non fi.it aetate proueftiO' re s, aut vfurn h ab ere vid e a n tu r ea ru m rerum , q u ib u s v tu n tu r fe n te n tiis. N e q u e enim decet p u e ro s grau itas fen ten tia ru m , p raefertim earuifl»

q u ib u s le n io ru m vira m o resq u e r e g a n t u r : et int' m o d e ltu m eft, fen ten tia s d ice re de reb u s, quarunl vfurn n u llu m h ab em u s.

1 6 S . L ucu lentiiT im u s vfu s eft in e x e m p lis , di*

Ö is , m o rib u s a d iu u an d is, de q u o fupra, item, in ra tio n ib u s , q u ib u s a rg u m e n ti cap ita fulciuntur- V e lu ti in h o c p ro M ilo n e : N o n c j l cred ibile

,

M ilo ­ nem tum v o lu i (fe C lo d iu m in te r jic e r e, confirm ando v titu r O r a to r hac r a tio n e , q u o d com itioru m dies,

et

h o n o r is a m p liffim i c o n ten tio f u b e jf e t . H uius ra*

tio n e m fic re d d it: Q iio quidem tem p ore

. . .

fa e p t f a jlid iu n f ■

Cap. XII. De Sententiis.

In document Initia rhetorica (Pldal 68-84)