Lxviir
1 tianae cuiufdani meminit, cuius aqceííionesc) quafi
• qrdine
I N T E R M I T T E N T - I E V S .
erdine inuerfo ferebantur. Exordiebantur fiqui- , dem a fudore, quem rigor, dein.de calor
fubfeque-batur. Monet praeterea CL SWIETENIVS d), tria iftà ftadia (§. LXXm. LXXIV. LXXV.) cuiufuis
m-termittentium acceffionis, fi cum teraporibus fe- , • brium continuarum comparentur, niagnam habere
ctnniis affin ita tem; pri mum videlicet ftadium, fiue frigoris refpondere incremento aliarum, alteram vigor!, tertium vero earumdem remiffioni, iii qua' mfis, et folutio morbi fit. Quod-ft non vna ac-ceiïïo,. fed omnes cuiufque febris intermittentis funul fumtae confiderentur, tunc eius.fe.bris incre-tnentum adejfe, quamdiuparoxyfinus ' duratione, et im-tuiero et vehementia fymptomatum proxime praec'eden-tem excedjt, remiffionem vero, cum poft coftionis' figna, quae Veteres in huiufmodi etiam febribus.
(iurene, anperperam, non dixerim) exfpe&abant, morbus fe fe remitteret.
a) ETTMVLLER. Oper. omit. T. 2. P. T. PrciB. Brnx.fpc-cim. I. X, felt, 1 5 . cap. 2. in oftàn. », 9. BORRTCHIVS .Aft., Medic, hafnictif. Vol. III. obferv. 37. b) FRID. CASIMIR.
MEDICVS Samml. von Beobachtung. 1. Baud. 27. C) Lib.
VI p. 8(7- d) L. r. 749-750- - ,
• ' §. L x x v i r .
lam vero de cauffîs harutn febrium aliquid dica- DeCaußs, mus, oportet. Et prîinum, vt ab earuni cauffaef flf proxima initium fiat, obfcuriffimam, et prope i.in-^.
penetrabilem liane nobis videri, fate mur. Quid de ea GALENICI fenferint, iam fupra ( L V I I I . ) explicauimus. WILLISI vs earn pofuit in peculiari fanguinis fermentatione, quae fuccuni nutritmm, fiue chylum ab ingeftis deductum, et non fatis afil-milatum , tamquam keterôgsneum quoddam, et non exa&e congener vel fubiuget, vel foras a) emandet;
SYLuivs in fucco pancreatico ob fagnationem
cici-K 5 diore• •
Ï 5 4 D ï F E B R I B V S
diore recldito, delatoque ad inteftinum duodenum cum bile plus minus acri vitiofe elferuefcente é);
ETTM VLIERVS in fermenta praeternaturali falinae et quidem acidcte profapiae, ventriculo, et pr'jmis viisingenito ex vitio digeftionis, fiue haec a 'fer-menta digeftiua, fiue ab alimento affumto depràùa-ta c) fit. Ab Iiis non valde difcrcpant quorurndam aliorum hypothefes, BORELLII videlicet, JONESH-et BESANZONII, putantium, vel fuccum neruevini üb impeditum per neruos, glandulafque tranfitiim, ftagnare, fermeiitefcere, et refluere, vel crudas, acidafque fanguinis partkutas in fuperficie corporis haerere, et fïbras ibi velticare, vel aciditatem fanguù mis fiiccum neruafum iriflcere d). Verum omnes lia©
opiniones in tanta hddierna Phyfïologiae luce, vt iure animaduertit Cl. HOMIVSÎ), vix vllös patro-nos inuenmnt ; imo, quia prorfus fi&itiae, etfun-damentis deilitutae per fc iam corruerunt- Sed dum H O M i v s aliorum reiicit opiniones, vtinam ea, quam ipfe fubilituit de fibrarum laxitate, atque inde imminuta tranjpiratione **) tamquam cauffct harum febrium proxima, firmiori niteretur pede.
*) I i o c ipfum videtur Cl. GORTERIO. Vid, eins Fr ax.
Med. fyfient. n. 19 f.
a) De febrib, cap. 3. pag. mik 34. b) Prax. Med. h, cap. 30. a. §, 58, ad 129. c) Oper. T. 2. /. 1. Colleg. praEik.
c- fett. 15. cap, 2. 'pag. ,303. d) Keferente FRANC. HOME
Princip. Medicin. F, 2. fett. V. e) Ibid.
*") Nutat, vacillatque huinfmodi fipin'io, i ) quia haec fibrarum' laxitas faepe commentitia eft, et plerumque a febribus intermittentibus abeft; 2) quia frequentius la-xitas, fiue atonia fibrarum febre m iubfequitur, quam antecedit, atque ideo potius eftedus, quam cairfia Vide-tur ; 3) quia cacliedici, leucophlegmatici, anafarcici, in quibus et fibrarum laxitas, et tranfpirationis imminutio manifefta eft, non magis obnoxii lmiufmodi febribus exi-ftunt, quam alii; 4) quia roborantia, et adftringentia febre m certius fugarent, quam cortex peruuianus, qui
longe
Jonpe minus adftringit, et roborat; et fi viiquam earn fu-sant, id n o n fine "o x a plei'umque praeitapt; nec fatis patet, an iïbras roborando, num veto alia facilitate, et ra-tione febrem tollant; 5) quia cortex peruuianus, Teme-dium antifebrile. omnium certiilimum , et efficaciffimum
e(t, quamuis leuiffime adftringat, nec vaille perfpiratio-nem moneat; 6) quia fudorifera reliquis in abigenda febre praeftarent ; 7) quia cortex peruuianus, qua facilita-te reuerà febres edomet,1 adhuc, 111 controuerlia efl:, et indefinitum ( l ) ; -g) quia polka ifdufmodi canfla, multa febrium phaendmena nec intelligi, nec inde explicari pof-fent; 9) quia validae, et roborantes frifftones, omnem in»
termittentem depellerent etc.J » . (1) Imo Cl. HAENivs cum multis aliis fatetur pluries,
i'eeiüs agendi, modum plane iguorare. Vid. Rat. medendi JP. j. cap. 4., p- 1 7 1 . et lib. cod. cap. 3. p. 136, et feq. vbi étiam appofite offendit, cortice dato tarn hominibus ßfiäißlmi temperamenti, quam laxißimi, v'trifque ex aequo
redire falutem ; concludkque, -fi tantummodo adftriugendo, hxpfque neruos roborando cortex ageret, vehementer 110- : citurum potius, quam profuturum rigido corpori, etc.
§. LXXVIII,
His igitur opinionibus, tamquam inanibus, fu- Conîetfurae tilibufque vix delibatis , non committam nunc, vt alù>rum-/iil*
alioruin quorumdam doftiiïïmorum virorum con- ^0' ieûuirae, quas hac fuper ro (§. LXXyiI.)'cum ali-, qup. veri fpecie in medium protukruntali-,
defideren-tiir. Itaque primum fuufe eorum complures, qui verifimillimum exiftimant, materiaiem liarum fc-brium cauflam elfe aliquid, quod fauguini ftatis , temporibus, et per interualla affimditur, eamquo ,
excitât commotionem, cui no men febris inditum eft. Si enim id1 fauguini [iam ante infidere quis ., opináretur, hune profeclo a vero longifiime aber-rare, fatis fidenter credunt, quia vix fieri poífe rentur, vt tamdiu fine perturbatione in illo confi-fiatj et quiefeafc, qùamdiu aeger a febre liber ad in-terualla románét. Sin vero luiiufmodi extranea ttiateries, vbi in fanguinem inftifa eil,; tan tum effi-.
. Ï50* B E F F B R I.B V S •
cifc turbarum, k m neceffe omnino eflé, fî quies, et integritás fubféqui debet, vt ea vel corrigatur, vel , ita, quod verifimilius eft, immutetur, vt facile
fe-cerni, atque extra corpus emitti poffît. Sic enitt\
fanguinem vel amiffa nocendi poteftate, vel praua, noxíaque febrili materié excreta ad priftinam-bonita, tem, tranq'uillitatemque redire, quae tamdiu per-feuerat, perduratque, donec noua priori fiirnlis Explkätiocum eo commitnicetur. Pro varia autem eiufdeni ffccejjionum. 1Tiateriei copia, prauitate, craffîtudine, aut vi, et
pro fanguinis ipfîus diuerfa temperie, aegrotantif.
que natura, aetate, et robore tardius, aut citing
* id •vitiuin emendari, aut expelli, ideoque quam.
îibcù acceiïïonem loilgiori, aut breuiori temporis • interuallo finiri.
§. LXXIX.
Qupmodoht Quod fî vel materiae huius culpa, Vel viriutn commuas, naturae defefftu fiat, vt difficilior, et tardior eins Crantes abc-c 111 e 11 datio, aut expulfio contingat; tune alter-'
«nt. , vfcrum futurum eiïc: nimirum'vel vni acce/îîoni longius protra&ae alteram fuperuenire, antequam prior illa décédât, vel tantam impurae materiae vim in fanguine cunqulari, quae febri continuandae par fit. Prioré, modo , antequam vna acceifio deli»
nat, alteram, fubintrare, earn que tum, febrem nafci, Periodont m cpiaxxi'fubintrantem dicunt. ' Pofteriore vfero, ex in-' iratta. termittente in continuum tranfire. Similiter
perio-dicam extranei fomitis in fanguinem migrationem citiijs, vel tardius fieri pro varia eius copia, mobi-litate, et natura, aut loci, e quo erumpit, rationed
Copiam enim inaiorem, aut promtiorem ad fliien-dum, aut infigniorem acritudincm efficere minora integritatis infeerualla: contrarias conditiones,
lon-giora. Cumque modo maius, modo minus tern-paris fpatuim ad fomitera colligendum,
praeparan-d u m q i i e
dumque requiri videatur, non mirum effe, fi ac-ceffiones modo fingulis, modo alternis diebus, mo-do quarto quouis tan tum, momo-do iongiori inter-valle» reuertantur,
§. LXXX.
Praeterea loca, in quibus fomes ifte febrilis tem- Varùtas pore integritatis colligitur, varia elfe poîle c o n - ' tenduíit. Haec autem vel citra fanguinem ftatuiTmuftktlis.
et concipi, vel vitra. Citra fanguinem ventriculus, inteftina, glandulae mefentericae, du£tus chyliferi, Hepar, pancreas, aliaque fi qua funt ad id apta, eflecreduntur. Vitra fanguinem locantur, autlo-càtae diciuitur glandulae omnes conglobatae in am-bitu corporis, aut in vifceribus fitae, e quibus ve-nae lymphaticae prodeunt. Verum, in bis poftre-tnis fufpicatur T o a r i y s corigeri materiam febri-bus mitioris indolis gignendis magis idoneam, quae nempe cum frigore, et rigore quidem,'vt aliae in-termittentes, fed fine vllo alio grauiore fymptoma-te inuadant, et denique fudore ex vniuerfo corpo-re erumpente foluantur. Febcorpo-res vero illae fupe-riores, quae in infimo ventre ferociora fymptomata : excitant, vti naufeam, vomitum, cardialgiamj alui
fluxum, tormina, borborygmos, infarfitus vifce-rum, aut h or ro res, rigorefque dorfum et lumbos in primis excruciantes, vel a praua virius ratione originem ducunt, illae inquam febres fomitem in ea regione, in qua haec accidunt, habere eidem videntur. At confiderandum fane eft, febrilem fo-mitem aliquo in loco collegium fola neruorum,- et fibrarum irritatione poffe febrim mouere, quin irt fanguinem influât,' quemädrnodum alicuius partis dolor vehemens, aut inflauimatio facit; e loco vero, iu quo infidet, dimoueri, et periodice extra corpus efferri per febrilem jpotum quidem, fed ab
. : ' ante-.
ï 5 8 D E E E B R I B V S
antecedent! neruorum irritatione, et fpaftica fibra-rum afïeftione genitnm. Praeterea non défunt quibus non abfurdum videtur, fomitem iftum in ipí'o etiam fanguine oriri, atque in eo con filiere, et per vices augeri, et decrefcere fie, 'vt febrilis acceffio, et deceffio eonfequatur, quin aliunde in fanguinem deriuetur.
§. LXXXI.
Qjlid obiki Sed demus, largiamurqne, fomitem illtim bis pofit, aliqua,parte, earum, quas enumerauimus, in
fan-guinem ftatis circuitibus transduci. Quis tamen certo definiat, quaenam prima fit eius origo, qui-que , locus eum recondat, efc colligat? . Nam fi lo-cum iftum ponas elfe ventriculi, aut duodeni ca-vum, aut bilis receptacula, aut quamcunque alia®
inteftinoruin partem; copiofae, iterataeque vo-mitiones, deieftionefqpe, quas non ,modo ipfa na-tura, verum etiam artis folertia vel.fub acceifioni-buss vel ante eas molitur, nonne omnem febrilem fomitem educerent, exhaurirentque? ' At, ficutí
TORTIVS ipfe, et cum eo SÏDENHAxirvs, alii-que quam piurimi a) teftantur, id minime expe-rientiae con fen tan eum eft,, et, fi quando profpe-re faclaim illud narrant aliqui, ita rarum plane fieri fatean tur, neceffe eft, vt in eorum lententiae confirmationem adduci non debeat. Imo com-pertum non fennel contra eft, febres eiufmodi euacuationibus ne hilutn quidem minui, faepius vero exafperari, aut e fimplieibus duplices fieri:
ne quid dicam de ctióteritis, dyßmt er ick, atrctbikr'h bus, aliifque, quarum periculum, aut exitium eo propius, grauiufque arceflitur, quo largiores oiufnnodi euacuationes fuerint
/ a) Yid. infra §. nj. etfeq, .. . . ?
.. m 7 ' g. Lxxxn,
\ . §, Lxxxir.
Ad haec fi febrilis fomes In ifKufmodi locis Obiemonh LXXX. LXXXI.) reapfe infideret, colligeretur- ar'ae
-ve, qriis non videat, vtilius, fatiufque fore, chinam eh in.i m quatuor', aut quinque horis ante febris ad-ventum dare, eo quippe tempore, quo tota febris cauffa a remedio occupari, abforberi, irretiri, emendari, c.ogi, aut quocunque alio modo effica-citer affici, (fi tamen in eam proxime agere creda-tur) quam tempore ab Ventura acceffîone magis aiffito ? Et tamen vfus contrarium omnino euicit.
Non enim certum, plenumque remedii effetlm«
affequimur, nifi quatuor fupra viginti fere horis, antequam febris accefiura fit, dari coeptum fuerit;
nequidquam contra fentiente a) WEKLHOÏIO.
Quae etfi febrilem materiam in ventriculo, biliferis duÖibus, aut intellinis, vicinifque partibus non cumul'ari, nec refidere fatis demonftrant, talia ta-rnen eile videntur, vt non ibi falum haerere, aut eo deriuari, fed etiam altiori e loco prorumpere, aut profundius latere, aut aliud vitium fubeffe,. a quo febris gignatur, cuique china china medeutura fufpicari debeamus.
«) L. c. fett. 4. §, 7. not. z.
§. L x x x n r .
Quod fi in glandulis conglobatis, venisque lym- Alîaeobîe-phaticis, aut in neruis, aut in exteriőre corporis tlhnes ambitu, aut in fanguine ipfo (§. L X X V I I . et LXXX.) ' cauffa omnium febrium intermittentium quaeratur, cur, quaefo, aperientibus, fudoriferis, acorem emendantibus, et lignonun, vt vocaiit, decoftis non illae curantur? [Cur e perhiciofis, quae .Dia-phoretica (§. LXX.) a x o r t i o appellator, nihil fu-doreiuuante, adeo celeritsr properat ad exitium?
Cur febres, quae e lymphae vitiis orifi vniuerfim
iudicuu-T> E Ï E B R I B V S
iudicahtur, vti catarrhalesrheumaticae, fcorbutj.'
, {' ' 'C'aè,' venereae, arthriticae, ftrumofae vulgo diftáe, - 'quando - intermiiïïone alternantur, cortici
peru-viano, vtreliquae intermittentes, non obediunt et
•ipfae ? At quemadmodum loco, in quo febrilis fomes haereat, decernendo pares îxequaquam vide-mur, iïc neque humori, qui potiflïmum peccet, diuinartdo valemus. Quicunque tamen is fuerit, obfcuriffîmum plane putamus, quo vitii genere la-borét, depraueturqne, conieftura affequi. Potéft, jnquiunt viri do&ifïïmi, acefcere, alkalefcere, cûr-, rumpi, putrefcere, infpiifari, copia excedere, aut deficere, acrimoniam multiplicem arripere, aut àlia qűacunque ratione a naturali temperie, motu, circuitu defcifcere, vt febrilem commotionem cleat; imo fie eum deprauari poflearbitrantur non nulli, vt modo veneni corrodentis naturam jnà&us voraitum, alui fluxum, ventriculi, inteftinorum-.'"'que acerbos cruciatus pariafj'aut acerrimus faftus
totam fanguinis mixtionem, compagemque diiîol-vat, et liquet; modo aciditatecoritracla fanguinem coagulet, et igneum elementum, vel plilogiftou ita déprimât, aut irretiat, vt intenfiffimum algo-rem proereet; modo narcotica vi foppalgo-rem afFerat, : • aliaque pro varia fui degeneratione phaenomena
- praeftet, quibus febres intermittentes, praelërtim malignae, i\v\e per niciofae, terrere confuerunt.
LXXXIV.
Quid pro- Quare, cum tot, tamque varus vitiari módis
^dentur '"'"pkFe b111"1101"65 appareat", et probabile admodûra fit, modo ab hoc, modo ab illo vitii, aut vitiati humoris genevè febrem moueri; confequens eft, ni fallor, non vnicam, fed plures febrium intermit*, téntium 'caúfias effe oportere, et pro varia harum ratione febres ipfas natura, et effeftis non paium cliicrepare,
f
I I N T E R M I T T E N T I.B V S. l 6 l difcrepare, . prout fupra expofitum eft. Atqui, fi ita reuepa concludendum fit, qui fieri tarnen pot-: eftp vt |fuis, idem que cortex peruuiaiius omnes, I ííngulafque earum fpecies, a tot, tamque differen-I "tibus cauffis pendentes cohibeat, aut fiu?et? Non?
j ne-rationî magis confonuin idcirco videatur ab vna
; folum eau fia proxima eas omnes proficifei, quoniam i viio, eodemque medicamento fubiugantur? Verum haec quidem aut mentis pene noftrae aciem ex-fuperat, aut denfiffimis inuoluta adhuc tenebris la-tét; nam omnes illi, qni cum fuperioribus, veteri-bufque de indaganda, afïïgnandaque tam materiali cauffa, quam eiufdem fede, que m ad m o d u m r e f;u 1 i, difputant; .profeÊtp cauiFas remotas quaefifle videa-tur, non pro.xi.mam, et continentem, in quam alio-quin detegcndain plurimum interfuiilet ineumbere.
Non enimuero vnum, eumdemque luunorem , fed aliuin, atque alium deprauari pro cauflarum proca-tarfticarum, febriumque varietateprobabili fermons oftendifte videatur.
§. L X X X V .
At poftremis hifee temporibus vidimus Cl. VAL- AN MILS 'CAÏUEN GUT V M ci), qui. vnum dumtaxat luunorem,
bilem nimirùm, argueret, et quodammodo in iu- Jium j ' dicium vocaret, tamquam veram, certarnque
febri-lium accelfîonum cauifam his prope permotus ra-tionum momentis: i) Quod line febres faepius ae-ftiuo, et autumnali tempore dominantur, dum bi-lis videlicet abundantior acriorque eft, aut plus fo-lito efferuefeit ; hieme vero rarius, et tum Folutn, cum autumuales, vel aeftiuae febres eo vfque pro-trahuutur. a) Quod euacuatronibus vt plurimum biliofis tutius, frequentiufque folut eaedem folent, ' yti.vri.nae, et fudores cum odore, tum colore bilem exuberantem oftendeates documente funt. 3) Quod
Vol l. P.l L " raro
D E F E B R I B V S
raro fenes, faepius iuuenes, et cholericos maxime homines adoriuntur, etgrauius affligur* 4) Quod morbis hepatis perfaepe fuccedere vifae font, aut
J eos poft fe relinquunt. 5) Quod plei: qL c earuni iymptomata vel a copia bilis, vel a nimio eius fer-vore, vel, vt y0cant, alcaUfcentia, putridaqué co'r-ruptione, vel iiinili ália eiiifdem-deprauatione pro-fluunt, vti confiât ex bilis porraceae, vitellitiae, aeruginofae excretiombus, quae in ipfarum decurfu rnaximo cum leuamine tarn per fuperiora, quam in., feriora contingunt. 6) Quod linguae flauus color, oris amarities, molefta circa ventriculum, biliferof-que canales tenfio, etanxietas, aliabiliferof-que huiufmodi eas comitantur, bilis efFeruefcentis praeter morem, atque hue illuc diffufae 11011 dubia argumenta.
a) De praccip.febrib. §. XXVII. p. I80.
§. LXXXVI.
Argumenta Haec, atque alia nonabfimilia AVALCARENGHTO, diluumur. omnjhufque fIiis *), qui cum eo bilem accufant, próferuntur tanta veri fpecie, vt magnani partem medicorum in fuam fententiam traxerint. Et qui-dem, fi quid iudico, non négauerim, adduftis ar-gumeptis pro bari, bilem, et vafa bilifera in huiuf-modi febribus faepe afiïei; non tamen concedam, fatis demonftniri, vtrum bilis ipfa primario peceet, febrintque ipfa efficiat, num vero potius fecunda-rio bilis, et bilaria vafa a febris ipfius feruore, mo-tu, aut fomite eiufdem, quicunque demum is fjfc#*), patiantur? nam lpafmi, qui circa imum ventrein febrem comitantur, tremor, horrorque bilem ex hepate, cyftique fellea exprimunt, excutiunt, in duodenum, imo in ventriculum vrgent, propel-lullt, et per vomitum, aut deieftionem eiicitmt.
Deinde nequaquam verum eil, femper bilis eua-cuationes in huiufmodi febribus contingefe, neque
femper, vt pràedicant, aegros áb his fubîeuari, auf:
ctifari;. quod mulfcorumexperientiaeui&um eft; et fi quandoque illud euenit, tum folum euenit. cum I 'febris cum laburra biliofa primarum viarum , vfc
! .faepe fit, complicatur, coniungiturque. Groceus
! porro vrinarum color, lingua flaua, os amarùm)
; ventriculi morfus, aliaque eiufmodi quando incir i dunt, non illico id vnum fignificant ; febrim nimi-I rum a bile fiue exuberante, fine excandefcente, fiue
coBTUpta, fiue ftagnante ortum ducere ; cum om-ùia'febris effefta elfe poflînt,, et non raro a fpafmis, ventriculi, duodeni, choledochique, a quibus bilis in fanguinem re finer e cogitur, pendeant, et pro-1 jnde manifeftiftîmum fit, bilem aliéna culpa, non
propria faepiftime a naturali indole, motu, curlii
• defléftere. Id ita elfe, multa***) comprobant, fed in primis vulnera, èfc contufiones capitis, 2) vehe-nientiora animi pathemata, 3 ) hypochondriaca, ëfc fcorbutica affe&io, 4 ) hydrops, 5 ) inueteratae
; vifcerum obftruftiones, 6) cachexiae, 7) demum morbi acuti omnes febriles, ne inflammationibus quidem ipfis exceptis. Qu'ts enim ignoret, in lmiufmodi cafibus faepe bilem repente aut depra-vari multiplici ratione, aufc vberiuâ excerni, eftun-dique, licet paullo ante nullo vitio peccaret, nec copia vlla exeederet? Quis nefciat, vrinas crebro rubefeere, croceo interdum, aut faturatiore etiam colore infici, os amarefeere, epigaftricam regionom multiniodis conuelli, bilem furlum, deorfumqu©
educi, quin tamen bilis primario laborét, aut pro-xiina horum fymptomatum cauffa dici pofiit? Quod fi vrgeant bilis accufatores, a fymptomatibus circa m bilis reeeptacula animaduerfis perfpicuum fieri, 1 earn febrium intermittentium fomitem, cauffam-I que effe ; pari iure in foporofis, letbargicis, aliif-que varias corporis partes peculiariter afficientibus
L a
febri-1 6 4 D E E B B E . I B V S
• febribus affirm an dum effet, c a u f f a m carum prqxb mam in capite, cerebro, pectore, alibique, qu0.
•niant circa il las partes- fymptpmata g r a u i o r a cer-mintur, confiftere, et contineri.
\ *; Non liic de illa bile, quam fanguinis calidiorem, acrioremque partem veteres Medici putabant, quamque HESTAVRÀNDVS omnium ipene febrium, nedum intermit, tentium (Hippocr. -de vfu Ckin. Chin. cap. 4.) canffam effe voluit; fed de bile vera, quae in hepate fecemitur, fermo eft. Ante VAT.CARISNGHIVM etiam ZENDRIÎSVS (1iella China China) ab bac bile intermittentes febres der!
- vauit. Ncc ab eorurn-fentenria valde abfuit MKADIVS.
qui in Monit. et Pr accept. Medic, cap. i.feEí. y. pag. m, 22, non dnbitauit haec verba feripto tradere : Hune ,enim htmio, rém (bilem' nempe) in intermittentibits maxime peccari mihi minime êkibhim videtur.
**) -SENAqivs febrilem canffam per totum corpus dif-fnfain efle, fed,praecipne hepar, bilariaque Organa ab ea affici, pluribus avgumentis (Derecoud, febr. interm, et remin-nat. l. i. cap. 6-) oftendere enitituf,
' ***) CI. HAENIVS (Rai. Med. Continuât. T. 3. pag.'jfff, Ï97.) haec in rem noftrani habet : Caput pcrcuffi, contiifl vulnerati, fuccc/flne bilem varia colore vomunt -fliimm,- pot-raceam, aeruginojam. Qui aduerfo corpore curru vehuntur, id iiifucti : qui prima vice mare conjeendnnt, hand rar obi-km per varias hos coloris gracilis euomunt. Bilem vero effe, quae viiriis his coloribns prodeat, amarore fuffiiknter perci-pliait. I'robabile etiam cenfet, quod bilis ab atiione vciiem in ventriciilo et mtcflinis mot a has fubire colores, et varia
colore tingere vrinas pojjit. '
§. LXXXVII.
Sequhnr Neque concedendum eft, fola aeftate, aut fob confm,itio. auiiirnno, cum faepiffime verno, aut hiemali tenu.
pore caput efterant; aut in aetate iuuenili foluin,.
et bilioia temperie; cum infantes, et pneros aeque, ac quocumque praeditos temperamento inuadant, hafce febres inlurgere, et increbrefcer'e tantum.
Teftes appello quotquot medicinám in frequentiffi-mis ciuitatibus non negligenter exercuerunt.
Ne-• que
qüe éö quod iiíuenes) biliofofque homines crebrius,'.
at'ró'ciufque diuexant, fi tamen hbéverë affîrmar'e- 1
tur; continue licet inferre, eas a bile permanáre;
cum 'exploration, perípefhmique fit, quemcurn-que alium mörbnm in eo aetatis ilote, atquemcurn-que in eo temperamenti genere frequentius, atrociuiqiie fae*
vire, atque homines in eo ftatu conftitutos vt ro-bufliores, fie ex quaúis caufia grauiores morbos in-currere. Neque perpetuum eft, hepatis obftru-' ffiones praeire, aut fubíequi febres iftiufmodi -, ne-que, fi id detur, hepar folum huie malo fubie£hun eft; cum alia quoque vifeera, et praefertim lietpm éamdem labein, fortaffe etiam frequentius, incidant.
§. LXXXVIII.
Praetereo demum, id quod fupra (§'. LXXXI-) , Qnncdtm iaminnui, emeticis, et catharticis'plus nos
fefturos eile, fi febres iftae bilis exceífui, aut de-fUr. prauationi originein fuam deberent. Praetereo iteni quaerere, cur,.fi bilis aut copia, aut vitiata natura intermittentium.fons vere eilet, in iis mor-bis, in quibus altefutro, aut vtroque modo illa péccát, vt in cholora, in colica, et dyfenteria bi-liofa, in iftero chronico, aliifque fiiliilibus illae
ra-riTime, aut 'tiunquam obferuentur? Illáid tarnen Argumea•
riohpraetermittendum eft, homines vel faniífimos,m" m"m' etfiene valentes cuiufque aetatis, et tëmperamenti,
in'a'ére, et loco a febribus intermittentibus quam maxime liberó degentes, fi in regionem, in qua . èpidemicae aut endemicae- ipfae exiftant, fe repen-te transférant, aërique praefertim vefpertino, nein-' pe noxiis halitibus referto corpus temerc obiicianè, citiffîme -in eafdem incid'ere; quemadmodum id pluries nobis experientia innotùit- N u m , amubo, prnbabile eft , bilem tam breui, aut augeri, aut de-prauari, aut corrumpi ita polie, vt febrim confeilim
j L s
pro-B E Ï pro-B pro-B R I pro-B V 8
p r o c r e e t ? N u m loca paluftria, et fréquentés .íny bres, aut aquarum inrindationes, q u a r u m ' i n .firm intermittentes febres quafi propria in fede aluntur,.
et fouentur, bilem vberiorem g i g n u n t , aut dépra-vant? An vero potius aliquod miafma putridum, aut tetram nefcio quam mephitim exhalant, qua
çito inficiamur, aut ita corpus n o f t r u m male affi.
ciunt, vt peculiare quoddatn vitii genus in hunion-bus e u o l u a t u r , febri exçitandae accommodatum?
*) Fid. infra §. 98. not. *.
' LXXXIX.
fíoffmanni Itaque mirum non eft, ft FIUDKRTC vs HOFF-opinio. m a n n V s aliorum nequaquam acquiefcens
hypo-thefibus, cauffam harum febrium, vt ipfe vocat, fundamentalem ponendam duxerit in fpaftica vni-verfi generis neruofi, et fibrolî afte£tione, qijae fpeciatim a fpinali medulla incipiat, atque ab ex-terioribus ad interiora paullatim progrediatur. Id enim docuit pluribus verbis in.,.diiTertationo de vera motuum febrilium indole, et fede. Ibioftendere tentauit, banc fuam opinionem confirmari egregie ab omnibus inuadentis febris phaenomenis, dolore ' nimirum dorfi, et lumborum, horroré, rigore,/.et frigore extremarum praefertim partium, liuore vn-guiuln, vaforum omnium manus,.et pedes per-re ptantium exilitate, atque ocçultatione, cutis ari-ditate, et corrugatione, pallore quodam tetro ,. II-vidoque faciei, ofcitatione, crebra membrorum ex-tenfione, tremula cordis palpitatione, praecordio-rum anxietato, difticili reipiratione, inquietudine, corporis iactatio.ne, pulfu contracte, paruo, et de-bili, naufea, vomitione, nlui.,. et perfpirationis fuppreftione cum vrina tenui, etaquofa, fenfuque ebullientis veluti fanguinis ad interiora. Atque ex his vt fpafticaniafFetlionernluculeiitiftime apparere,