Nullus fere non solum ab aegris, imo a multis quo
que medicis herpete vilior aestimatur morbus. Illis prae
ter quod pruritu quietem, aut diuturnitate incuriam, aut fors loco, quem occupat, venustatem offendat (etsi ille ces
santibus morbi cuiusdam interni symptomatibus ominosis enatus sit), nullis stipatus m alis, insons esse autumatur.
Horum — , remediis externis, quae exsiccantia audiunt, in usum tractis, — omnis in id convertitur intentio, ut morbus,e cuti quo ocyus pellatur, quod dum factum est sanatio morbi perfecta esse contenditur.
Iam vero ipsa morbi bic vel illic comparitio nova non
* sanationem, ast potius recessum contigisse indigitat. Eo non obstante eiusmodi sanatio revertente herpete legitimo, denuo iisdem perficitur mediis. Si vero haec malo nunc opitulari recusent, ratiocinii locum admiratio et aliorum me
diorum tentamen supplere solet. F it nonnunquam, Ut ae
gri mentis sanioris morbi saepius revertentis pertaesi
phar-Nos huic multorum medicorum quotidianorum agendi modo observationes medicorum egregiorum omnis aevi op
ponimus.
LIV.
Ut principia, quibus herpetis et complicatarum cum eo dyscrasiarura sanationis rationem superstruimus, intel
lectu faciliora reddamus: theoriam sanationis morborum et universalium et specialium breviter exponere utile esse opinamur, hocque sic ordimur:
N a tu r a ip sa s u i m e d ic a tr ix morbos > e x c ita ta in organism o in res eiu s in te g r ita ti in fe s ta s reactione, sa n a re c o n su e v itft).
R e a c tio haec in exaltata aut singulorum organorum
— reactio p a r tia lis seu topica — , aut plurium simul systematum — reactio u n iv e rsa lis — vita radicatur.
R e a c tio et partialis et universalis, quae, ubi iniuriae integritati organismi infensae hunc adficiunt, tum exsur
git, nobis p r im a r ia vocatur; ubi vero illam detrimentum quoddam, quod iniuriis illis organismo illatum est, resar
ciendi ergo suscitat, secundaria audit.
R e a c tio. p a r tia lis p r im a r ia multorum quidem ma
lorum medicatrix reperitur, e. g. in vulneribus inflictis in
flammatio topica; aliorum tamen saepe nisum solum me
dendi constituit, e. g. inflammatio cutis seu area rubra ef- florescentiarum cutis chronicarum. — R e a c tio p a r tia lis secu n d a ria vel nil aliud, quam restitutionem deficientis
‘ ) M e d ic i, q u i h a n c n a tu ra e v irtu tem n e g a n t , illa m i n o p e
rib u s su is n u n q u a m o b serv a ru n t. M ed icu s c e r te n o n a lit e r , quam
addendo, demetido, regendo in n a tu r a e sa n a n d i m o rb o s c o n a m in e e i
d em c o n su le r e v a le t.
aequilibrii functionis organorum occeptam indigitat; vel de
trimento pactis cuiusdam organismi limites ultro extendenti obicem ponere conatur, e. g. rubor partis alicuius post con
solidata vulnera; rubor in plagis quondam congelatis an
nue revertens®). — Utraque reactionis diversitbs sensum coenaestheseos mutatum socium agnoscit.
R e a c tio u n iv e r s a lis p r im a r ia cx conamine universi organismi morbum tollendi ortum ducit, morbique sufferendi capax est, b. g. in febri várxolosa. R e a c tio u n iv e rsa lis secu n d a ria ultimum plerumque naturae medicatricis cum morbo conflictum, sed debilem insufficientemque efficit, e. g.
febris bectica pbtbisis pulmonum comes. — Uterque hic 'reactionis modus seinper febri fit manifestus.
R e a ctio u n iv e rsa lis p r im a r ia p a r tia li iu n c ta ideam naturae medicatricis pulcherrime ob oculos-sistens morbis perfecte mederi solet. R e a c tio u n iv e rsa lis secu n d a ria p a r tia li iu n cta vis naturae medicatricis aeque effectus sa
nationi rarius opitulatur, creberrime perniciem potius or
ganismo infert.
Dignitas reactionis universalis prae partiali longe ma
ior est.
'JLY. '
Ita q u e u t m orbi sa n e n tu r reactio■ in organism o illis sa n a n d is p a r e x c ite tu r necesse, est. Haec tamen in salutem eius haud semper evigilat, quod a natura in- iuriarum organismum adficientium pendet. E serie harum aliquae sunt, quae vi specifica gaudentes organismo farni-' liares fiunt, intimeque ei universo iunctae natura sua re
actionem solum partialem excitant; hinc morbos chronicos specificos generant, quibus sanandis reactio tum primaria *)
*) H u c re fe r r i d eb en t o m n e s inflammationes -sic d icta e pns~
siuae. ’
Exempli c a u s a :. Scabies ubi primum suscipitur in orga
nismum, morbos topicus est, ast tum nullum eius praesens est vestigium. Dum pustulae cum pruritu enascuntur, tum iam morbi universus particeps est organismus, qui reactio
nis universalis in morbum tollendum suscitandae impar esse deprehenditur. Sic aliae dyscrasiae.
Arte ergo his malis succurendum est. Unde sequitur:
omne medici in sanandis his morbis o p u sjn suscitatione reactionis'organism i universális, morbo tollendo paris, esse positum. Hoc itaque opus non tantum reactionis eiusmodi suscitationem, ast simul materiae quoque specificae morbum sustentantis extinctionem exigit.
L V I .
E morbis universalibus reactione partiali comitatis re
spectu therapeutico maxime noti sunt: Scabies et syphi
lis. Quum phaenomena sub cura horum obvenientia veri
tatem superius dictorum comprobent, exempli causa his uten
dum duxi.
In genere scabies contagio suscepta remediis topicis, quorum effectus ad cutim solum restrictus manet, sanari nusquam valet; imo serius aut ocyus sub formis anomalis vel in cute comparet, vel desorganisationibus partium in
ternarum mortem infert praematuram. Item de syphilide notandum est. In utruifique morbum remedia possidemus specifica, et quidem in priorem sulphur, in posteriorem fiy- drargyrum. Utrumque remedium rite exhibitum reactionem specificam topicam et universalem excitat, materiam morbi- ficam extinguit, .ideo morbo perfecte medetur.
In specie scabies sub usu sulphuris initio laetior ef
florescit, maiorem humoris morbidi copiam excernit,
pru-riiu diuturniori molestus iit, rea ctio n is p a r t i a l i s signo.
ü su eiusdem pharmaci' diutius protracto cutis fit siccior, pustulae sensim exarescunt, sensibilitas cutis erga atmo- sphaeram augetur, appetitus hallucinationes cum pulsu pleno frequenti, languore musculari, horripilationum hinc inde, praesertim vesperi intercurrentium, nec non punctionum cu
tis crebrarum sensu comparent. Perspicabile cutaneum odo
rem sulphureum spargit. H u iu s re a c tio n is u n iv e rsa lis iuxta recoptivitatem individualem aegri a languore simplici usque febrim validam diversa est intensitas. ' E t quemad
modum sub vaccinae inoculatione extinctionem receptivita- tis in variolam naturalem, ita etiam sub usu sulphuris scabiei sa n a tio n em p e rfe c ta m rea ctio n is g r a d u s in
dicat. ■ #
In syphilide primaria actio hydrargyri initio ulceris rubore maiori, sensibilitate, dolore, fundi eius elatione, pcripheriae illius dilatatione — ; serius cutis sensibilitate, vasorum et glandularum lymphaticarum functione exaltata, defatigatione facili, nec non pulsu irritato fit manifesta.
In syphilide secundaria universali phaenomena usum in
unctionis unguenti hydrargyri cinerei comitantia, iam sat trita, adeoque a nobis silentio praetereunda sunt. E a mo
dum reactionis organismi remedio specifico excitatae in mor
bum per se reactione sufficienti carentem pulcherrime ob oculos sistunt. Methodi aliae exhibendi hydrargyrum in syphilidem tam eminenti reactione nunquam stipantur.
L Y I I .
Morbis h is, quatenus vegetativi sunt, quoad multa phaenomena herpes analogus esse observatur, qui tamen essentia sua, quemadmodum priores inter se, ad eundem modum a singulo differt; Itaque nec remedia in illis speci
fica huic quidquam essentialiter, id est materiam eius ex- tinguendo, conferunt.
»
• L V Ü L
In herpetem, qua morbum vcgetativum, omnia reme
dia, quae vegetationem organismi sive directe sive indi
recte adiiciunt, efficacia non destituuntur; etenim omnis morbus specificus* *), etsi natura sua proprius, universali
bus naturae legibus semper subest; ast actione remediorum virtutem suam iuxta leges illas universales exserentium par
tim solum temperatur. Quod cum verum sit, mirum non est, cur plurima in bunc morbum pbarmaca hucusque pro
posita gint, et hodiedum proponantur •*).
° ) N eces.se e s t m orb os s p e c if ic o s , ad sa n a tio n em s u i m ed ia sp ec ifica e x ig e n t e s a d m itte r e , sc r u ta r i. N u n c sc h o la m ed ica n o v a H a lm e m a n n i xar' ix&Qctv, se d v e r e , p so r ic a d icta om nes m orb os sp e c ific o s e s s e , o m n e sq u e sp ecificu m rem ed iu m p o sc e r e fa lso co n te n d it. M ed ici r a tio n a le s am bitu m m orb oru m sp ec ifico ru m in sto m a g is restrinxerunt; r em ed iis sp ec ificis v ix u llis u tu n tu r . O p tan d u m ita q u e e s t , u t n o tio m o rb o ru m n o ta m sp ecificam a rg u en tiu m ad c u lm e n illu d re la tiv u m e x p e r ie n tia e h u m a n a e , quo m o rb o ru m g e n e r a li n o ta p ra ed ito ru m n o tio d ev ecta e s t , d e d u ca tu r, e t rem e
d ia illis sa n a n d is tam certa e t e x a c ta , p r o u t ea m o rb o ru m u n iv er
s a liu m s u n t , d e sig n e n tu r .
• ) C o m m en d a ta u tilia q u e i n h erp etis sa n a tio n e rep erta su n t in te r n e a d b ib e n d a : su lp h u r (sc r ip t. n o s o g r .) ; su lp liu retu m k a li,—
ac so d a e h y d ro su lp h u ra tu m (C lia u s s ie r ), A n tim o n iu in cru d u m p le ru m q u e su lp h u ri iu n c tu m (sc r ip t. n o s o g r .) ; ca lx a n tim o n ii su lp h u r a ta ( H u f e la n d ) ; ta rta r u s em e tic u s ( F a g e s ) ; su lp h u r au ratu m a n t im o n ii. M erc u r iu s in g e n e r e ( V o g e l ) ; a e th io p s m in e r a lis d o si p e -d e te n tim a u cta ( D z o n -d i, K o p p ) ; m ercu riu s p r a ecip ita tu s ru b er cu m a e th io p e a n tim o n ia li; m ercu riu s a ceta tu s ( H u f e la n d ) ; tu r p e th u m m in e r a le ( A l i b e r t ) ; n itr a s h y d ra rg y ri ( G o d a r d ). A n r u m ; m u rias a u ri n a tr o n a tu s ( E b e r le , R a y e r ) . L iq u o r cupri a m m o n ia t o -m u ria ticu s ( K o c h l i n ) . P r a e p a r a ta fe r r i ( R a y e r ) . O x y m u ria s k a li ( C liis lio lm ). A lu m e n in d eco cto sa r sa p a rilla e ( H u f e la n d ). G r a - p h ite s (A V einhold).
A cid u m m u r ia ticu m ( J u g l e r , E v e r s ) . A cid u m su lp h u ricu m ( H o m e ) . A ciilu m n itr ie n m ( C h is h o lm , J . F r a n k ) . A cid u m m a li
d o n ( M e llin ) . A q u a e m in e ra les .s u l p h u r e a e ,— sa lin a e . C arbonum ' d eco ctu m ( B n s c h ) .
Antequam remedium a nobis iuventum describamus, illa, quibus iu herpetem experimenta instituimus praemittenda, et observationes respectu eorum factas generatim comme
morandas censemus.
B e ila d o n n a e fo lio r u m p u lv is ( T h e d e n , S c h a c lt). E x tr a c tu m cic u ta e ( V a l e n t i n ) ; p u lsa tilla e n ig r ic a n tis ( A . G . R i c h t e r ) ; stip i
tu m d u lc a m a r a e ; r h o is to x ic o d e n d r i (D u fr e s n o y ) , h u iu s q u e in fu su m ( E l t z ) . D a p lm a e sp e c ie s ( L o is e le u r D e s lo n g c h a m p s ) . S o -ta n u m n ig ru m (A lib e r t, E b e r le ). R a d ix m adar. E u p a to r ii p e r fo li- ati su m m ita tes (B a r t o n ). In u la e h e le n ii r a d ix . V io la e trico lo ris' herb a, sc a b io sa eq u e a r v e n sis. O ro b a n ch e v ir g in ia n a ; iu n ip e r i co m m u n is ra d ix . H e rb a tr ifo lii f ib r in i, :— fu r n a r ia e , — sa p o n a ria e o f fic in a lis, p h y llid is a m arae ( K r a n ic h f e ld ) , U lm i ca m p estris c o r te x .
C antharidum tin c tu r a .
E x te r n e a d h ib e n d a ; S o lu tio b a ry tis m u r ia tic a e ( A r n e m a n n ) ; — m e rcu rii su b lim a ti c o r r o siv i ( S c h ö p f , B a u r ) ; — a e r u g in is c u p r i;
r - s u l p h u r e t i k a li; — calcis e tc . S o lu tio b o r a c is ( O a llis e n ) ; — ch lo r a tis c a lc is ; — ■ sa p o n is ( C la r k é ) , A q u a ca lcis ( B a t e m a n , B la r ie ). . A q u a frig id a (R a y e r ) .
B aln eu m e s o lu t io n e m ercu rii su b lim a ti c o r r o siv i c u m sale;
am m oniaco ( B a u r ) ; — m u ria tis so d a e . B a ln e u m m a ritim u m ( L a n -z o n i) .
A rsen icu m album cu m tartara e m e tic o (E m m e r s ). M a n g a n u m n ig ru m .
S u ccu s citri v S ch in d ie r, I lo d s c h ie d ), A cetu m (J, F r a n k ) ,.
A cidum h y d ro cy a n icu m a lco h o lo d ilu tu m ( S c h n e id e r ), S a p o e x o le i c o c o s n n ciferae e t so d a paratus ( A b ic h ) ; — e x aqua ca lcis ,cu m o le o am ygd alaru m d u lciu m ; 1— e x o x y m u r ia te calcis cu m o le o o liv a ru m (K o p p ).
U n g u en tu m e x acid o o x y m u r ia tico e t su c c o ca rd u i b e n e d ic ti ( M e llin ) ; — . e x acid p m u ria tico e t o le o ( N e u m a n n ) ; — e x acid o n itr ic o ( L e s c h e n ); .— e floribu s z i n c i ; — su lp h u r e ; — g r a p h ite ;
h y d r a r g y r o ; — tartaro e m e t ic q ; — i o d i o ; — tin c tu r a ca n tharidum .
O leu m n u cu m iu g la n d u m r e c e n te r p r e ssu m ( H u f e la n d ).
O leu m a n im a le D ip p e lii ( A lib e r t).
C era tu m ca la m in a e ; — n ic o tia n a e ta b a c i ( V o g e l) .
D e c o c tu m u lm i ca m p estris ( C o ste e t W i l l e m e t ) ; — c a s sia e sp ec ieru m ( F r e e r ) ; •— corticu m n u c u m iu g la n d is v ir id iu m .
In fu su m sa ssa fr a s ( S a c h s e ) ; — le d i p a lu str is ( S c h ö p f ) .
. * ■ L I X .
i Sulphnr.
Sulphuris actio primitiva generatim ad systema vaso
rum haematophororam, speciatim capillarium e t venae por
tae, sjstem&te vasorum lymphaticorum maximam partem neglecto, restricta est. Radicatur haec actio in expansione massae Sanguinis, unde calor fugax orgasmusque, nec non perspirabitis cutanei auctio, et cuiuscunque morbi cutanei chronici efflorescentia vividior oriuntur. Orgasmus saepe in haemoptysin augetur. Excitata systematis cutanei ex
terni vita, quod vel iu incremento pilorum laetiori obser
vatur, per antagonismi leges illam interni minus sollicitat;
hinc obstructionibus alvi favet, errorem dein ipsum corri
git. In massam humorum digestione mediante facile; in
flictione vero, forma pulveris iu partes vasis absorbentibus abundantes facilius suscipitur; quam facultatem et'aliis cor
poribus metallicis, utpote assimilationem per se recusanti
bus communicat. Propter lias qualitates in herpetis tracta- mine usus non exigui deprehenditur.
Herpetem quidem, quum materiam herpeticam extin- guere non possit, nunquam sanat; ast anomalum ad cutim
P u lp a , e x h er b a a ch ille a e m ille fo lii.
C a ta p la sm a e x treb a japan (H u fe la m l, L ö w e n s t e in ) .
I n s p e r sio e p u lv e r e ca r b o n u m ; — c ic u t a e , h y o s c y a m i, so la n i n ig r i etc.
’ F o n t ic u li. E x s tir p a tio .
F u m ig a t io cu m cin n ab ari a r tific ia li (p le b is lm n g a r ic a e ).. A c c e d it d ia e ta m a x im e r e s tr ic ta , s c ilic e t e d eco cto p ru n o ru m e t p a n e s in e fe r m e n to p a ra to c o n sta n s.
D ia e t e t ic a : E s u s iu so u lo ru m la c e r ta r u m .
R e m e d ia h a e c in te r n a e t e x t e r n a sim p lic ia v a r ie in te r se iu n - g n n t u r , u n d e p lu rim a e fo rm u la e m e d ic in a le s in h e r p e te m in u su s u n t , h aru m ta m e n e n u m e r a tio n i s u p e r s e d e m u s.
derivando legitimum— , cum scabie complicatum, hac prae- vie sanata, simplicem reddit. Herpes itaque scabidus sul
phure curatus partim solum, quatenus complicatione sua orbatur, sanari potest.
Sub usu illius herpetis plagae extensione augentur;
magis rubent, pruriunt, materiae morbosae pius secernunt;
serius pristinis plagis novae maiori copia accedunt, ast brevi solum tempore florent, mox evanescunt; ubi hoc fa
ctum est et plagae pristinae pallescere minusque secernere cernuntur, denique reapse disparent; ast sulphure e cor
pore eliso ad aliquem locum denuo revertuntur.
Hoc remedium in scabie exhibitum excitata reactione universali ac topica scabiei sanandae p a ri,, illam perfecte sanando, eius specificum merito habetur.