• Nem Talált Eredményt

Nullus fere non solum ab aegris, imo a multis quo­

que medicis herpete vilior aestimatur morbus. Illis prae­

ter quod pruritu quietem, aut diuturnitate incuriam, aut fors loco, quem occupat, venustatem offendat (etsi ille ces­

santibus morbi cuiusdam interni symptomatibus ominosis enatus sit), nullis stipatus m alis, insons esse autumatur.

Horum — , remediis externis, quae exsiccantia audiunt, in usum tractis, — omnis in id convertitur intentio, ut morbus,e cuti quo ocyus pellatur, quod dum factum est sanatio morbi perfecta esse contenditur.

Iam vero ipsa morbi bic vel illic comparitio nova non

* sanationem, ast potius recessum contigisse indigitat. Eo non obstante eiusmodi sanatio revertente herpete legitimo, denuo iisdem perficitur mediis. Si vero haec malo nunc opitulari recusent, ratiocinii locum admiratio et aliorum me­

diorum tentamen supplere solet. F it nonnunquam, Ut ae­

gri mentis sanioris morbi saepius revertentis pertaesi

phar-Nos huic multorum medicorum quotidianorum agendi modo observationes medicorum egregiorum omnis aevi op­

ponimus.

LIV.

Ut principia, quibus herpetis et complicatarum cum eo dyscrasiarura sanationis rationem superstruimus, intel­

lectu faciliora reddamus: theoriam sanationis morborum et universalium et specialium breviter exponere utile esse opinamur, hocque sic ordimur:

N a tu r a ip sa s u i m e d ic a tr ix morbos > e x c ita ta in organism o in res eiu s in te g r ita ti in fe s ta s reactione, sa n a re c o n su e v itft).

R e a c tio haec in exaltata aut singulorum organorum

reactio p a r tia lis seu topica — , aut plurium simul systematum — reactio u n iv e rsa lis — vita radicatur.

R e a c tio et partialis et universalis, quae, ubi iniuriae integritati organismi infensae hunc adficiunt, tum exsur­

git, nobis p r im a r ia vocatur; ubi vero illam detrimentum quoddam, quod iniuriis illis organismo illatum est, resar­

ciendi ergo suscitat, secundaria audit.

R e a c tio. p a r tia lis p r im a r ia multorum quidem ma­

lorum medicatrix reperitur, e. g. in vulneribus inflictis in­

flammatio topica; aliorum tamen saepe nisum solum me­

dendi constituit, e. g. inflammatio cutis seu area rubra ef- florescentiarum cutis chronicarum. — R e a c tio p a r tia lis secu n d a ria vel nil aliud, quam restitutionem deficientis

‘ ) M e d ic i, q u i h a n c n a tu ra e v irtu tem n e g a n t , illa m i n o p e­

rib u s su is n u n q u a m o b serv a ru n t. M ed icu s c e r te n o n a lit e r , quam

addendo, demetido, regendo in n a tu r a e sa n a n d i m o rb o s c o n a m in e e i­

d em c o n su le r e v a le t.

aequilibrii functionis organorum occeptam indigitat; vel de­

trimento pactis cuiusdam organismi limites ultro extendenti obicem ponere conatur, e. g. rubor partis alicuius post con­

solidata vulnera; rubor in plagis quondam congelatis an­

nue revertens®). — Utraque reactionis diversitbs sensum coenaestheseos mutatum socium agnoscit.

R e a c tio u n iv e r s a lis p r im a r ia cx conamine universi organismi morbum tollendi ortum ducit, morbique sufferendi capax est, b. g. in febri várxolosa. R e a c tio u n iv e rsa lis secu n d a ria ultimum plerumque naturae medicatricis cum morbo conflictum, sed debilem insufficientemque efficit, e. g.

febris bectica pbtbisis pulmonum comes. — Uterque hic 'reactionis modus seinper febri fit manifestus.

R e a ctio u n iv e rsa lis p r im a r ia p a r tia li iu n c ta ideam naturae medicatricis pulcherrime ob oculos-sistens morbis perfecte mederi solet. R e a c tio u n iv e rsa lis secu n d a ria p a r tia li iu n cta vis naturae medicatricis aeque effectus sa­

nationi rarius opitulatur, creberrime perniciem potius or­

ganismo infert.

Dignitas reactionis universalis prae partiali longe ma­

ior est.

'JLY. '

Ita q u e u t m orbi sa n e n tu r reactio■ in organism o illis sa n a n d is p a r e x c ite tu r necesse, est. Haec tamen in salutem eius haud semper evigilat, quod a natura in- iuriarum organismum adficientium pendet. E serie harum aliquae sunt, quae vi specifica gaudentes organismo farni-' liares fiunt, intimeque ei universo iunctae natura sua re­

actionem solum partialem excitant; hinc morbos chronicos specificos generant, quibus sanandis reactio tum primaria *)

*) H u c re fe r r i d eb en t o m n e s inflammationes -sic d icta e pns~

siuae.

Exempli c a u s a :. Scabies ubi primum suscipitur in orga­

nismum, morbos topicus est, ast tum nullum eius praesens est vestigium. Dum pustulae cum pruritu enascuntur, tum iam morbi universus particeps est organismus, qui reactio­

nis universalis in morbum tollendum suscitandae impar esse deprehenditur. Sic aliae dyscrasiae.

Arte ergo his malis succurendum est. Unde sequitur:

omne medici in sanandis his morbis o p u sjn suscitatione reactionis'organism i universális, morbo tollendo paris, esse positum. Hoc itaque opus non tantum reactionis eiusmodi suscitationem, ast simul materiae quoque specificae morbum sustentantis extinctionem exigit.

L V I .

E morbis universalibus reactione partiali comitatis re­

spectu therapeutico maxime noti sunt: Scabies et syphi­

lis. Quum phaenomena sub cura horum obvenientia veri­

tatem superius dictorum comprobent, exempli causa his uten­

dum duxi.

In genere scabies contagio suscepta remediis topicis, quorum effectus ad cutim solum restrictus manet, sanari nusquam valet; imo serius aut ocyus sub formis anomalis vel in cute comparet, vel desorganisationibus partium in­

ternarum mortem infert praematuram. Item de syphilide notandum est. In utruifique morbum remedia possidemus specifica, et quidem in priorem sulphur, in posteriorem fiy- drargyrum. Utrumque remedium rite exhibitum reactionem specificam topicam et universalem excitat, materiam morbi- ficam extinguit, .ideo morbo perfecte medetur.

In specie scabies sub usu sulphuris initio laetior ef­

florescit, maiorem humoris morbidi copiam excernit,

pru-riiu diuturniori molestus iit, rea ctio n is p a r t i a l i s signo.

ü su eiusdem pharmaci' diutius protracto cutis fit siccior, pustulae sensim exarescunt, sensibilitas cutis erga atmo- sphaeram augetur, appetitus hallucinationes cum pulsu pleno frequenti, languore musculari, horripilationum hinc inde, praesertim vesperi intercurrentium, nec non punctionum cu­

tis crebrarum sensu comparent. Perspicabile cutaneum odo­

rem sulphureum spargit. H u iu s re a c tio n is u n iv e rsa lis iuxta recoptivitatem individualem aegri a languore simplici usque febrim validam diversa est intensitas. ' E t quemad­

modum sub vaccinae inoculatione extinctionem receptivita- tis in variolam naturalem, ita etiam sub usu sulphuris scabiei sa n a tio n em p e rfe c ta m rea ctio n is g r a d u s in ­

dicat. ■ #

In syphilide primaria actio hydrargyri initio ulceris rubore maiori, sensibilitate, dolore, fundi eius elatione, pcripheriae illius dilatatione — ; serius cutis sensibilitate, vasorum et glandularum lymphaticarum functione exaltata, defatigatione facili, nec non pulsu irritato fit manifesta.

In syphilide secundaria universali phaenomena usum in­

unctionis unguenti hydrargyri cinerei comitantia, iam sat trita, adeoque a nobis silentio praetereunda sunt. E a mo­

dum reactionis organismi remedio specifico excitatae in mor­

bum per se reactione sufficienti carentem pulcherrime ob oculos sistunt. Methodi aliae exhibendi hydrargyrum in syphilidem tam eminenti reactione nunquam stipantur.

L Y I I .

Morbis h is, quatenus vegetativi sunt, quoad multa phaenomena herpes analogus esse observatur, qui tamen essentia sua, quemadmodum priores inter se, ad eundem modum a singulo differt; Itaque nec remedia in illis speci­

fica huic quidquam essentialiter, id est materiam eius ex- tinguendo, conferunt.

»

• L V Ü L

In herpetem, qua morbum vcgetativum, omnia reme­

dia, quae vegetationem organismi sive directe sive indi­

recte adiiciunt, efficacia non destituuntur; etenim omnis morbus specificus* *), etsi natura sua proprius, universali­

bus naturae legibus semper subest; ast actione remediorum virtutem suam iuxta leges illas universales exserentium par­

tim solum temperatur. Quod cum verum sit, mirum non est, cur plurima in bunc morbum pbarmaca hucusque pro­

posita gint, et hodiedum proponantur •*).

° ) N eces.se e s t m orb os s p e c if ic o s , ad sa n a tio n em s u i m ed ia sp ec ifica e x ig e n t e s a d m itte r e , sc r u ta r i. N u n c sc h o la m ed ica n o v a H a lm e m a n n i xar' ix&Qctv, se d v e r e , p so r ic a d icta om nes m orb os sp e c ific o s e s s e , o m n e sq u e sp ecificu m rem ed iu m p o sc e r e fa lso co n ­ te n d it. M ed ici r a tio n a le s am bitu m m orb oru m sp ec ifico ru m in sto m a g is restrinxerunt; r em ed iis sp ec ificis v ix u llis u tu n tu r . O p tan ­ d u m ita q u e e s t , u t n o tio m o rb o ru m n o ta m sp ecificam a rg u en tiu m ad c u lm e n illu d re la tiv u m e x p e r ie n tia e h u m a n a e , quo m o rb o ru m g e n e r a li n o ta p ra ed ito ru m n o tio d ev ecta e s t , d e d u ca tu r, e t rem e­

d ia illis sa n a n d is tam certa e t e x a c ta , p r o u t ea m o rb o ru m u n iv er­

s a liu m s u n t , d e sig n e n tu r .

• ) C o m m en d a ta u tilia q u e i n h erp etis sa n a tio n e rep erta su n t in te r n e a d b ib e n d a : su lp h u r (sc r ip t. n o s o g r .) ; su lp liu retu m k a li,—

ac so d a e h y d ro su lp h u ra tu m (C lia u s s ie r ), A n tim o n iu in cru d u m p le ­ ru m q u e su lp h u ri iu n c tu m (sc r ip t. n o s o g r .) ; ca lx a n tim o n ii su lp h u ­ r a ta ( H u f e la n d ) ; ta rta r u s em e tic u s ( F a g e s ) ; su lp h u r au ratu m a n ­ t im o n ii. M erc u r iu s in g e n e r e ( V o g e l ) ; a e th io p s m in e r a lis d o si p e -d e te n tim a u cta ( D z o n -d i, K o p p ) ; m ercu riu s p r a ecip ita tu s ru b er cu m a e th io p e a n tim o n ia li; m ercu riu s a ceta tu s ( H u f e la n d ) ; tu r p e th u m m in e r a le ( A l i b e r t ) ; n itr a s h y d ra rg y ri ( G o d a r d ). A n r u m ; m u rias a u ri n a tr o n a tu s ( E b e r le , R a y e r ) . L iq u o r cupri a m m o n ia t o -m u ­ ria ticu s ( K o c h l i n ) . P r a e p a r a ta fe r r i ( R a y e r ) . O x y m u ria s k a li ( C liis lio lm ). A lu m e n in d eco cto sa r sa p a rilla e ( H u f e la n d ). G r a - p h ite s (A V einhold).

A cid u m m u r ia ticu m ( J u g l e r , E v e r s ) . A cid u m su lp h u ricu m ( H o m e ) . A ciilu m n itr ie n m ( C h is h o lm , J . F r a n k ) . A cid u m m a li­

d o n ( M e llin ) . A q u a e m in e ra les .s u l p h u r e a e ,— sa lin a e . C arbonum ' d eco ctu m ( B n s c h ) .

Antequam remedium a nobis iuventum describamus, illa, quibus iu herpetem experimenta instituimus praemittenda, et observationes respectu eorum factas generatim comme­

morandas censemus.

B e ila d o n n a e fo lio r u m p u lv is ( T h e d e n , S c h a c lt). E x tr a c tu m cic u ta e ( V a l e n t i n ) ; p u lsa tilla e n ig r ic a n tis ( A . G . R i c h t e r ) ; stip i­

tu m d u lc a m a r a e ; r h o is to x ic o d e n d r i (D u fr e s n o y ) , h u iu s q u e in fu ­ su m ( E l t z ) . D a p lm a e sp e c ie s ( L o is e le u r D e s lo n g c h a m p s ) . S o -ta n u m n ig ru m (A lib e r t, E b e r le ). R a d ix m adar. E u p a to r ii p e r fo li- ati su m m ita tes (B a r t o n ). In u la e h e le n ii r a d ix . V io la e trico lo ris' herb a, sc a b io sa eq u e a r v e n sis. O ro b a n ch e v ir g in ia n a ; iu n ip e r i co m ­ m u n is ra d ix . H e rb a tr ifo lii f ib r in i, :— fu r n a r ia e , — sa p o n a ria e o f fic in a lis, p h y llid is a m arae ( K r a n ic h f e ld ) , U lm i ca m p estris c o r te x .

C antharidum tin c tu r a .

E x te r n e a d h ib e n d a ; S o lu tio b a ry tis m u r ia tic a e ( A r n e m a n n ) ; — m e rcu rii su b lim a ti c o r r o siv i ( S c h ö p f , B a u r ) ; — a e r u g in is c u p r i;

r - s u l p h u r e t i k a li; — calcis e tc . S o lu tio b o r a c is ( O a llis e n ) ; — ch lo r a tis c a lc is ; — ■ sa p o n is ( C la r k é ) , A q u a ca lcis ( B a t e m a n , B la r ie ). . A q u a frig id a (R a y e r ) .

B aln eu m e s o lu t io n e m ercu rii su b lim a ti c o r r o siv i c u m sale;

am m oniaco ( B a u r ) ; — m u ria tis so d a e . B a ln e u m m a ritim u m ( L a n -z o n i) .

A rsen icu m album cu m tartara e m e tic o (E m m e r s ). M a n g a n u m n ig ru m .

S u ccu s citri v S ch in d ie r, I lo d s c h ie d ), A cetu m (J, F r a n k ) ,.

A cidum h y d ro cy a n icu m a lco h o lo d ilu tu m ( S c h n e id e r ), S a p o e x o le i c o c o s n n ciferae e t so d a paratus ( A b ic h ) ; — e x aqua ca lcis ,cu m o le o am ygd alaru m d u lciu m ; 1— e x o x y m u r ia te calcis cu m o le o o liv a ru m (K o p p ).

U n g u en tu m e x acid o o x y m u r ia tico e t su c c o ca rd u i b e n e d ic ti ( M e llin ) ; — . e x acid p m u ria tico e t o le o ( N e u m a n n ) ; — e x acid o n itr ic o ( L e s c h e n ); .— e floribu s z i n c i ; — su lp h u r e ; — g r a p h ite ;

h y d r a r g y r o ; — tartaro e m e t ic q ; — i o d i o ; — tin c tu r a ca n ­ tharidum .

O leu m n u cu m iu g la n d u m r e c e n te r p r e ssu m ( H u f e la n d ).

O leu m a n im a le D ip p e lii ( A lib e r t).

C era tu m ca la m in a e ; — n ic o tia n a e ta b a c i ( V o g e l) .

D e c o c tu m u lm i ca m p estris ( C o ste e t W i l l e m e t ) ; — c a s sia e sp ec ieru m ( F r e e r ) ; •— corticu m n u c u m iu g la n d is v ir id iu m .

In fu su m sa ssa fr a s ( S a c h s e ) ; — le d i p a lu str is ( S c h ö p f ) .

. * ■ L I X .

i Sulphnr.

Sulphuris actio primitiva generatim ad systema vaso­

rum haematophororam, speciatim capillarium e t venae por­

tae, sjstem&te vasorum lymphaticorum maximam partem neglecto, restricta est. Radicatur haec actio in expansione massae Sanguinis, unde calor fugax orgasmusque, nec non perspirabitis cutanei auctio, et cuiuscunque morbi cutanei chronici efflorescentia vividior oriuntur. Orgasmus saepe in haemoptysin augetur. Excitata systematis cutanei ex­

terni vita, quod vel iu incremento pilorum laetiori obser­

vatur, per antagonismi leges illam interni minus sollicitat;

hinc obstructionibus alvi favet, errorem dein ipsum corri­

git. In massam humorum digestione mediante facile; in­

flictione vero, forma pulveris iu partes vasis absorbentibus abundantes facilius suscipitur; quam facultatem et'aliis cor­

poribus metallicis, utpote assimilationem per se recusanti­

bus communicat. Propter lias qualitates in herpetis tracta- mine usus non exigui deprehenditur.

Herpetem quidem, quum materiam herpeticam extin- guere non possit, nunquam sanat; ast anomalum ad cutim

P u lp a , e x h er b a a ch ille a e m ille fo lii.

C a ta p la sm a e x treb a japan (H u fe la m l, L ö w e n s t e in ) .

I n s p e r sio e p u lv e r e ca r b o n u m ; — c ic u t a e , h y o s c y a m i, so la n i n ig r i etc.

F o n t ic u li. E x s tir p a tio .

F u m ig a t io cu m cin n ab ari a r tific ia li (p le b is lm n g a r ic a e ).. A c ­ c e d it d ia e ta m a x im e r e s tr ic ta , s c ilic e t e d eco cto p ru n o ru m e t p a n e s in e fe r m e n to p a ra to c o n sta n s.

D ia e t e t ic a : E s u s iu so u lo ru m la c e r ta r u m .

R e m e d ia h a e c in te r n a e t e x t e r n a sim p lic ia v a r ie in te r se iu n - g n n t u r , u n d e p lu rim a e fo rm u la e m e d ic in a le s in h e r p e te m in u su s u n t , h aru m ta m e n e n u m e r a tio n i s u p e r s e d e m u s.

derivando legitimum— , cum scabie complicatum, hac prae- vie sanata, simplicem reddit. Herpes itaque scabidus sul­

phure curatus partim solum, quatenus complicatione sua orbatur, sanari potest.

Sub usu illius herpetis plagae extensione augentur;

magis rubent, pruriunt, materiae morbosae pius secernunt;

serius pristinis plagis novae maiori copia accedunt, ast brevi solum tempore florent, mox evanescunt; ubi hoc fa­

ctum est et plagae pristinae pallescere minusque secernere cernuntur, denique reapse disparent; ast sulphure e cor­

pore eliso ad aliquem locum denuo revertuntur.

Hoc remedium in scabie exhibitum excitata reactione universali ac topica scabiei sanandae p a ri,, illam perfecte sanando, eius specificum merito habetur.