fupe-r-I fupe-r-I fupe-r-I
fuperuenerit inexpe&ata horripilatio, etfrigus, in primis exteriorum partium. Çl.
S W I E T J I N I V Sfefe femper lethales a) ait efle illas febres, in
D E F E B R E
quid ad dam de variis febrium iudicationibns. Febres ^
tifjîmae, et fecuriffimae die 4 . , aut ante defimmt ; maxk>t
vero maligna«, et grtwijfimae die '4., vel prius iimrfîciunt, f'raenot. 122- Primus febrium iitfulms ad dies 4, fecttn.
dus ad 7 , tertius ad i r , quartns ad 14, qui mus ad 17 fextits ad - 2 0 diet txcttrrit. Pruenot. 1 2 2 . Quibus pir
febres fexta die rigores funt, difficulter iudicaimiv. Sell, IV. aph. 2 9 . Febrkitarc incipient ibus fanguinis filiations cum fiermitatione adcedentes, et quod in vrinà difidet d 'bum, quarto die vifitm, feptimo folutiottem adfore denim,
dam. Coac; 149. Vrina ill febre album, et laeue devo.
fitttm habeas fedimentum, celcrem liber at lotion damnciat;
celerem quoque, quae diluta indifcrctam quondam habt pinguediuem. Coac. 5 7 g . Quae aliquantuhm ruhet, fub rubrum habet fedimemuw, et leite, fiquidetii ante dim' fiptimnm apparentfeptimo die- folutionem fore defignat' pofi fiptimm atttpn, tardiorem, ant plane diuitmm.
Coac. 57g. Quae quarto die fubrnbram mtbcculam capit, J'eptimo die libérât, dum reliqua pro ratione habeant. Ibid.
Febrkitautium non onmiuo leuiter, pcrmanere corpus, « nihil minui; vel etiam plus quam ratio pofiidat, conta, be/cere, malum. Iliad enim morbi longitudinem; hoc vko Uegri imbecillitatem fignificat. Aph. 2g, feft. 2. In febri-bus abfccjfus, qui ad primas iudicationes ( i d eft euacua, tiones), «072 Jbhtuntur, morbi longitudinem fignificant.
Aph. 5 1 . féft. IV. Sudores febrkitautium extra dies criti-cos orti, laborem fignificant, ct morbi longitudinem, et recidiuas, Apia. 36. feci. IV. Febricitanti fiuior ftipcrtm '«tiens, febre non rémittente, malum. . Prolougatar eitia morbus, et copinfiorem humiditatem iudkat. Aph. 56, f e i t I V . Quibus febrkitavtibus in vrinis fubfideniiae finm craffiori fàrinae fimiles, longám hifirmitatcm fignificant.
Aph. 3 1 , feft. VII. Longitudinem quoque febrium indi-cant dolores ex glandttlarum tumoribus, iudicatimtis cef-fationes, origo ex doloribus vehcmcuti^us, quod habemus
ex Coac. 7 3 . 7 5 .
Quod attinet deinde ad notas falutares, confuli pof-funt aphorifmi 26. feft. II, 4 3 . feft. IV. 6 2 . left. VII.
36. feft- IV. 69. feft. IV. Old ex morbo fitperfuturi fimt, facile Jpirant, dolore vacant, noftu dormiutrt, alitiipit
• fiturißma figna habent, Praenot. 12(3. Quibus in febre die y aut 9 aut u ant 1 4 morbus regius Jhpcruenit, bontm
*fti nifi dextrum hypodiendrium durum fit, alioqni ma bomw.
tanúm., Aph". 64. f e & . T V . Quibus'èxfibre auresobfiir- (
duefint, his fanguis e naribus eßuetts, aut ahus exturba-ta , morbum faluit. Aph. 60. left, IV. Periculum vero ilgnificatnr in fequentihus : Deiift,iones nigrae, quails fan-guis nïgcr, fpontc p-odemites, malae. Aph. 2X. f e f r IV.
In febribus circa ventrcm iwfttis vehemens, ét oris vetitri.
culi dolor, malum. Aph. 65. föft. IV. In febribus ex fom-nis pattom, aut comutfionex, malum. Aph. 67, feö, I V . Jn febribus fpiritus offetidens (id eft Intercifus) malum l 'connulfionem cnimfigmfcat. Aph. 6g. fe£h IV. Videantuv etiam PraediEt. I. 56. 74. Coac, 3 1 . 2. 30. 34. 42. 44. 55.
. 7 8 . 1 4 5 , 2 4 2 . . .
Perniciem, et mortem ex his , quae -modo adducam, coniicere polilimus. Siafebr.edercnto, tumoré in faucibus KOH exifiemc, fitffocatio ex improuififnpevueniat, lethalk Aph. 34. feet. IV. Si a febre detento, colltm derepente in-vtrfimf fuerlt, et vix deglutirè pofflt, tumore non exiftetl*
tey let hole.. Aph. 35;. fefil' IV. 58. : feet. VII. Coac..277.
Vbi linores in febre funt, prope adfore mors fignificatur.
Çoac, 66. Febriunt initio fi attra bilis ftirfum, aut deorfim prodeot, Icthale eft. Coac. öS- Quü'us per febres aßiduas
•mßttltte toto corpore ennfciintur, lethale eft, nifi quidpuru-lentum abfcedot. In his vero praecipne admfci ad aures tuhercnla filent. Coac. 1 1 4 . Focis defcEtmes in febre, qiiai
conuulfionis jpeciem prae fi ferunt, et in mentis emotionem cum Jileatio definmt, perniciem aßentant, Coac. 248. Eeci-dinarum multa indicia funt, fed haec praeeipua. Fcbrici-tauti, nifi in diebus imparibits dimifirit febris, rcuerri folet.
Aph. 6r. f e â . IV, Coac. 80. Quibus febres• cejfant neque apparent! bus fnlutionis fignis, neque diebus indicator fit, üs fecidimi cxfpeEinnda'efi. Praenot. 1 3 8 . Code. 1461- -Signa
abfeeffus fu'péruenturi vid. -in' Corte. 1 4 3 . Praenot.. .1:39.
Coac. 4 2 2 . 1 4 1 , '.Aph. 3 1 . IV". Conuuliionis in praenot. i . ,,115. Doloris. capitis Aph.70. fiEt. IF. Doloris ad coxas, 'Coac. 297. Piarrhoéae Àph. 7 3 . IF. Coac.ftqi. Aph. 2 7 .
IF. Cote, 1 5 3 , 1 4 2 . Dyfenteriae Coac. 124. Eryhpelatis in facie Coac. 200. I-Iaemorrhagiae Coac. 168. 149. 1 4 2 . • '555. PraediEt. I. 142. Coac, 298. Phrenitiidis Goac.yy. 95.
82g. 1 Vomftus Coac. 1 4 2 . etc.
§.\ XLII.
Ctirändum igitur eft , vt motus febrilis nec A i - f f f f ^ ^ mis excedat,nec iuftq citius langueicat, aut deficiat.
::n.m&P. / . H S i
D E F E B R E
regendhautSi moderatus fuerit, finendus ; fi immodicus, com,
íncitandi pefcendus; fi torpeat, aut intempeftiue deferuefcat, fmtm - incitandus eft, prout vitae viribus, et morbi ftatui
expedire magis videbitur. In hoc febris modéra-mine totus fere clinicoriun neruus confiftit, que®
nemo fatis nouerit,. nifi qui attente, et pluries na-turae motus falubres, ac infalubres obferuarit:
illis enim Natura faepe vtitur, vt a pluribus fe morbis liberet. Hanc ergo Medicus imitari debet vel quiefcendo, vbiipfo per fe fufficit, vel febrini leniter excitando, vbi motus languent, proritandi-que funt. Tumorutn quorumdam indoles, et fup.
purationis doftrina moderatam inflammationem, adeoque febrim faepe vtilem oftendit, requiritque, ïd etiam in vulneribus, in abfceffibus, aliifque fimilibus morbis non raro neceflarium eft. Sed multo luculentius id vfui erit in morbis lentis, et diuturnis, in quibus, quia morbida materies iners efl, et lentefcit, aut baeret, concitatiores fangui-nis motus fiue ab interna cauffa, fiue ab externa orti adeo falubriter cedunt.
XLIir.
Qtùdcauf- Ante, omnia ad c'auűas mátiifeftas, et proca-/^ J f ^ " tarftieas refpicere oportet. Pro karúm enim ya-fiofiuknt! i'ietate vel v.omitus proliéi, vel aluus duci, vel
fudor promoueri, vel aliqua alia euacuatio, vbi
na-Quando túra défit, tentari debet. Sed hàec ita Medicus et praeftet, vt viriüm aegri, tempó-ris, malignitatis, morbi denique ipfius débita ra-tio habeatuiv His autem cacochyliae primarum viarum, et cacochymiae totius habitus prouiden-fngimihtlßhne oceurritur. Si vero plethora cauffam febri îmilntt d a r° vicieatul'î «a protinus foluenda efl fanguinis
jujfiïone. ,t. , " ' 7
1 • . .:• §. XLIV.
I I 5
§. XLIV.
Contra, vbi pulfus celer, aut tardus, et fimul Ex pnif*
debilis eft, autparuus, aut humilis, et depreffus, virefque etiam animales languent, tunc excitandus"^™' "
eftiufcnlis, medicamentifque analepticis, et car-diacis, quandoque vel calidioribus, vti vino, quod non raro magno vfui eft. 'Sin vero aeftus'cum "'•
pnlfu vebementiore extorreát, vt ob nimium fan-guinis motum metuendum fît, ne vifcera infarcian-tur , aut minima vafa difrumpaninfarcian-tur-, venae feAio-rie huic infortunio égregie profpicitur. Intereft' tamen fcire, pulfum interdum obfcitrum, paruum, depreifumqué videri, talemque elfe a nimia vafo-rum plenitudine vim cordis, ac arteriavafo-rum elidente, aut a fpaftica fibrarum afteAione, quae ,. maxime inter initia, fere, numquam deefle folet. Quando id incidit, atque'aetas, temperamentum, habitus corporis, vitae genus anteaAum copiam boni fan-guinis praem'onftrant ; non modo tutilïïme tunc fanguis detrahitur, pulfu nequidquam reclamante, fed etiam eius detraAio vim cordis, et pulfuum erigit, et fpafmos relaxat. Quantitas vero mit-tend! fanguinis ' ex aetate, temperamento, et pie-, thorae fignis aeftimanda eft.
XLV.
, Interdum largius eum mitti oportet, ac fi cauf-
Cmitelxck-fae, et fymptomatum vis, et cöntinuatio poflulet, fjjflffi™^
etiam iterum, itprumque.. ReAius generatim ini-tio detrahitur, dummodo non id fiat in ipfo accef-fionis exordio, nec in ipfo frigoris tempore; nam tum plena res effet periculi : qúamquam non de-fînt ho die qui audeant (quid enim non audendum hodie?) illo etiam tempore fanguinem profundere.
Quod fi aut negleAum id fuerit in initiis, aut ma-lum pro greffu inuaiefcat, aut quod primum non Iicuifcjj, deinde et liceat, et indicetur, in Aim mo
A H a 1 etiam ,
/
ï i ê D E F E B R E
etiam v i g o r e , q u o alias quiefcere ex HIPPOCRA-Tis confilio ëxpedit, opportunum eft facere.
X L V I .
Ccmpefcen- Hue quoque refpiciunt ea omnia, quae adni-tia, et fe-ft-fium febris impetum refrenandum, cum de
in-danm. ^ flammatione fupra a) ageretur, commendauimus.
Nec praetei-mittenda omnino flint medicament?., quae anodyna vocantur, et quae opium etiam ha-ben t' His enim et niinia fenfibilitas neruorummi»
nuitur, et fpafmi *) foluuntur, et perfpiratio **)'
Quaedamde p'rouöcatur. Abfint vero ab his cunfta, quae cale-Gp*. faciunt, aut quae vulgo adiici opio folent, vt
liar-cofim eméndent, aut anteuertant. At vafa prius depleri, etfordes, fi quae funt, e primis viis de-.
1 -turbari debent, quam ad ifthaec remedia deuenia-;
tur. Adhibenda vero funt refrafta, vt aiunt, doli, et partitis viribus, ne motus febriles, faepe necef farii, ante tempus fupprimantur, aut neruea vis, aut irritabilitas plus iufto (*) iniirmetur. Cauere âutem oportet ab huiufmodi auxiliis in quanis cephalitidis, fiue cerebri inflammat.io.nis fufpicione, non tan tum metu earn augendi, fed ne fenfibus obftupefaftis, morbus clam , quafi Terpens arm?., quibus oppugnari deberet, vti. fiiperuaçanea e ma-nu medici prope deiiciat, aut eum negligentiorem,
? fecurioremque, quam de'cet, faciat.
• <i) 'De inflanm. Commentariblum, n. 6'%. 69. 70.
*) Tartaro emecico vd acl vomitnm d e n d u m , nouum non eft; at eum.parçiori, manu,. et .per epicralîm,:, quod vocant, adlnbere acl fpafmos fedandos, diapWèfînicjtie monendani, 'qnemadmodum liodiè, ab Angira potilltmuni, video proponi, nouUm qnidem eft. Tempori igitur rélin-quatur dliudicandum, iurene, an perperamid eeleberrimi.
qpidam fcriptores extollant. Quod ad diaphoreinu attihet, nulla,quidem lis, aut controuerlia incidere poteft.
,Blan-ada éninfftimiilandi; áttenuaudique vírtúte,. qua
pollétfopi-" ' . pollétfopi-" ' ciatica
çf e n e r .a t, i m.
iiatîea- "tartari emetíei 'exhibition Ita : aogetnr .vis.. circa«
Jadonis, et ita fohurotur Inmiores, vt facile per curim :excretio" confeqnatur. Spafmos vero buiufmodi remedio etíarn fedarí, ír caufía cos excitans prirnis viis-.infit,-. ea-que aut yomitione, aut deiefl-ione auíeratur,, noa írepit-gnat rationi. Ceterum non ita facile ftinnüo fthnulum adiungerern. Sunt etiam alii, qui, lias exiguaj, ( partî-tafqne Tar tari. emetici exhibitionçs eunidem i n f m e m commendant quidem, fed cum opio praecipîunt permi-fcerl remedium, vt e'uy acritas, britandique facultas, cónfopító per opium fenfu, refringatur. Quod fortaffe tntius eil. Sed quibufnam fides maior debeatur, iterate perieula declarabunt. Nota. Quam tempori quaeílionern de minuto, atque epicratico Tartari emetici vfu in pri-ma huius volumiuis editione diiudicandam reliqueranj, tempus reuera poft breue internallum rem peue confe-cit. In duobus enim Regiae. focictatis mediate conuen-tibus, altero fub die X V . Januarii, altero fub die I V .
•'Februarii arm. 1 7 8 2 . babitis Cl.
-mäjavltvs,
mûriSOTVS DESLAN'DES , D E S E S S A K T Z I V S , et T E N N E V -i -i v s multa exempta ma-iorutn effedluum, quos Tartarus emetiçus fie dattis praeftitit, protulerunt. Et',''"vt fum-matim dicam, Omnes propria, e t T ö b g a experiëntia di-dicerunt cprruptionein liumorum air hoc remedio pro-mioueri, vt patuit ex; foetidiflimo pdore foecnm, qui in
deieftionibus percip.itur diebus, -quibus il lud remedium íiimitur, et-coclionem, crilîmque veram impedirf. . ÖE-SESSARTZÍVS práeterca addidit", pöftquam ab imnis iám quatuordecraa hoc'remedio vit deftitít,. fe laeto animo ridiífe morbos vulgo putrides, itemque malignos citius, et' ordinatius fmiri; id quod etiam- a TENNEVKIÖ »ße-vevatum clt. Cum nuper bac de re fennonem cum j o . SAPTISTA' -,CAMBÏERIO auditofe olim m e o , nunc aml-eö, et medico magiiae exfpechuionis háberem, is narra-vit, fe non modo in excrementis aluinis foetorem ilium
•putridiflimum, quem Academic!.-Pariiini memorant, ve-.luni etiam in vrinis., et fudoribus,praeter confuetuditiem
deprehendifle fub .eiufmodt mqdicamenti v f u ; imm-rnu-tum vero, imo penitus depulfum diebus, in quibus illud ü'mitteretur, ' Vid. jour 11. de Med. T. LVll. p. 3 7 4 .
**)' Non nulli etiam ad fpafmum vaforum capiUariuin tollendum, perfpiratkmemque adiuuandam praecipîunt, latetçulos codtos in aquarti calentem demiffos,. deinde
H 3 linteo
D E F E B R E
linteo raro, et tenni inuolutôs pedibus, et bracIiHs a i menendos efle (Comment. Med. e Fihfofic. d'mia Cm.
pagnia de* Med. d'Edimb. Fol. L P. I. cap. V.). An id praeftantius fomentis humidis, quibus in Italia vtimur?
T)ë hoe quoque indicium, efto tempori.
(*) Non m e latet, opium vim irritabilem cordis prius eXcitare, quàm" riénieain ferifibîlitatem confopiat.
en im' tot faftis periculïs demonftratum e f t , vt ne duhi-tare quidem nobis liceat. Attaraen nihil eo ad fpafmos fedandos efficacius vfus detexit. Seni"u: enim imminuto, '•ftimuli,' acritatefque eneruantur; id eft, fi/uftra partes, quae bbtufiore fenfu font, irritant. Fortaffe etiam cor 'îpfum, neruis ad'cor tendentibns minus feniibilibus
red-^jitis ;fialiquid fuae imtabilitatis deperdiu
•" I XLVIL
Acrimonie ' Ácrimoniae, et îëntoris varia genera fuis fe no-varia, et fis produnt, quem adni odum ex Pathologia, et Se»
Jentor "^/.jmeiotica generali compertum effe debet. Pro
d'i-taümdusí uerfa.autem vtriufque indole peculiaria quoque me-dicamenta deligenda finit, quae feilicet fîngulart
•acrifcudini, et leírton aduerfentur. Generatià eoniienkiné d'iluentia aquofa, leniter refoluentïa,.
attenuantia, aperientia, fed temperatiora ; quibus optimum eft acida tam e vegetabilibus, quam e ' -foffitibua depromta admifeere; in primis fi aeftus
nidderandus eft,: aut anteuertenda procliuitas ad putrefeendum. Conftatenim, et refrigerare miii fîe©, et antifeptiea "elle; fine id praeftent neruo rum fenfîbilitatém obtundendo, et fibrarum irrita»
ribilitatem cocrcendo, fuie fales alkalinos volatiles inuertendo; et iaturaudo, bue igneum elementum, aut fi mauis, phlogifton arripiendo, fîbique aíía-eiand'o, fïue fibras", et humores denfando,, fuie omnibus liil'ce módis* 11011 valcle lab or o.
g. XLVIIl.
.§. XLVIII.
: Symptomatibus quoque prudentet,' atque op- Quomoda porfcune ocçurretidum eft, itzi tarnen , vt folumi/7/Ptoßa;.
grauia, et vrgentia mitigenturf'âut tollantur, non "
vero ea, quae a febris peciiliarl natura feiungi nec poffunt, nec debent, et quae ialnbres Naturae motus eíTeconfueuerunt. Quae autem fingulis curà-fto comienientior'fît, .tradam deiticeps, vbi
fpë-• eiatim de quouis febrium* généré verba fient. Sed nuilta, quae hic locum habere poífunt, iarrriti Commeníarinh cle inßammcitione f evtraQ:m\mi\s.'Itt-tërim monebo etiam, aluo adftricftae enemata tu-'tiffime adhiberi, dolori capitis cucurbitulas, hiru-dines, balnea pedum; foporofis affeftibus cpifpa-fticapet cantltaricles, vt veficâm excitent, occipiti, brachiis, aut cruribus admotas, caftoreum fpi-ritum cornu cerui, liquor em eiufdem fuccinatum,..
fuceini falem volatilem ; delirio fere eadem, et in primis camphor am ; et conuulfionibus inter cepera . Mofchum opitulari. Sed non fine deleilu, et re-ruin omnium, et caufiarum eonfideratione his te-mere, et promifcue vtendum eft. Qua in re nemo delinquet, qui remediorum facultates ex Materia»
Medicae fcriptoribus, et recle iis vtendi ratiohem ex Therapeutice prius, vt oportet, apprimé did'i-cerit. Reliqua, quae ex pathologia particular!
potius pendent, aliunde petenda funt.
" *) Anonymus quidam-Anglus otrmino reiieit eaitoreum-, erocúm, valerianam, contrayeruamque in cuiusque febris cnratione. Solam camph.oram admittit, vt pniefentiffi-jrnim delirii ferocls, quod feln-ibus interdum fuperuenfi;
remedium. Comment. - Med, c Fifo/. if nu a C'nmpagnm
& Medic. d'M'mlmrg; Vol.T. P. i. cap. V. Sed neque Temper ilia noxia funt,. neque liaec feinpér eptaro effeffu
potitur.
§. XLLV.
D E F E B R E
§. . XLIXr
. Vetőm ; Verum fi materia-morbiimiaciens nec pofcuit ex
?nerbijim, toto eriienclari, ..aut in'uerti, liée expelli e corpore;
'qimá' \iafa retenta veLalicubft per metaftafim dçponitur, j
fraejiet, «ibique rlefigitur:.,,, vnde noua faepe febris faciès,
quid tum
maiufque.vi.tae• periçrilum énafcitur,, quod in exan- * ' thematicis frequentiffimum eft;, ..vel occafioneiiv
morbis chronicis diuerfi generis praebet. Cauto igitur opus eft, ne motus febrilis apte, omniiro de-finat,. quam morbi fomes lit „penitus ablatus,, aufc eieeius ; imo fî febris, ints mpeftiue et praematura fe feremiferifc, iterum aut febris, ft fieri pofiit, re-yocanda eft, vt eius aftione corpus ab omni noxfe humoré liberetur, vel lenibus
.©uacuatipnibixs. íuhinde procuratis,.., "et, refta diaetae. ratione diu fer»
v«ta malà,, quae,ab iraperfefta, febris folutione im-penderentj, pro.uide arceantur. , -, •
.. ^ l .
;• : _ " *
llàeniîvtî-
Pauca
haeçde. febris natura, et curatione in
its tùferua- vniuerfum. '..,Ç>\iae vero cuiusquc febrium
generis propria funt, ' tradentur vberiori fermone fuis lo-cis. Antequam tamen htiic capiti finem inipqnaip, tirdnibus perutile me fafturum exiftimo, fi quae cl
H AÈNI v s