mnOKPATOYS
74. Leucophlegmatae hy- hy-drops fupervenit
I n t . A f f e c t . X X I V . 1 .
7f. A b alvi profluvio 0 0 dyfenteria.
G 7et. A
5 8 H I P P . A P H «
e<r. EV* Svo-wipiq (a) Aef*
íVTíffíj (í-ariy/veTíti.)
A p h . V I . 43.
C o a c . I I . 1 9 6 .
s£. E VI <r<pcuiíÁi<ruü)
oivo-<?<t<ng oV«a.
<p.Src>l, x«< T S ta) sru'ií xúS-ctP-(TIC c t v o i .
A p h . V I I . 1?. 16.
U . r V a x i i c l X I V . 1 .3 . ( iv) <p3on 'pívucc ÍK r y s KÍ-(paAíjf. iv) rä pívpctn Sict'p-ptut. iv) Siappoíri o/ícngrííc cívai xci9-dp<ri(&: ivi rr\ %i<ru &ct~
A c h . V . 12. 14.
lí. F r a d i i t . X I I . 3 .
( iv) ctíud}@* 7f\viríi, vva v\vcng, KM p u c n s . iv^v Sí cría-Aov iCjtfTM , ávoSvfjO'Kiso'iv.')
A p h . V I I . J6.
• 0$-'. óxota KM iv Toitrív Kcijd rvjv Ku^iv, KM ÍV rtmrt KM\CO rrtV KOlÁítjV VTSroXtopyMMTl , 1
xat iv rcin KcCjd rag trápKcig, KM V\V ViS «AA>] TÍJS (pU5"(@- ÍK-QM'VIJ TC tróúy.M ijv hhíyov, eAÍ-yr\ r, v'úo~og yíyvíTM' m Sí vo~
A u , voAAvj, v\v vcovv VOÄV ,
& M / M T I U 0 V T O T O Í Í T O V .
P r e n o t . I I . i . & c . X V . 10. n .
1 A p h . V I I I . i g .
1 R. Secl V I I .
7 6 . A dyfenteria, («) in-teftinorum Isevitas ( fuper-venit.)
I . M o r b . I I I . i6.
(a) C e l f . L . I V . l í . p . 226.1.14.
7 7 . A fphacelo abfceffus offis.
7 8 . A fanguinis vomitu tabes, & puris («) purgatio furfum.
I . M o r b . X . 69.
X I X . 4. a d X X . (A) C e l f L . I V . 4 . p . 2 0 3 . 1 . f .
( A tabe, fluxus ex capite.
A fiuxu , alvi profluvium.
Ab alvi profluvio , inhibitio purgationis furfum. Ab in-hibitione, mors.)
C o a c . 111. 259.
( A fanguinis fputo, pu-ris fputum, & fluxio. Poft-quam autem Iputum inhibe-tur, moriuntur.)
7 9 . Qualia etiam in his qua: per veficam , & in his qua? per alvum fiunt egeftio-nibus, 1 & in his quse per carnes, & ficubi aliá natura:
v i a corpus exeat: fi parum, parvus morbus fit : fi múl-túm , magnus: fi admodum multum , hoc ipfum Iethale.
A l i m e n t . VI, 1. a d 8 . l n f o m n . IV. 16, IV. E p i d . V I . 2.
M u h i
«0 ) o ( 9 9
i \ $ . i . . é . é 4 ' ^
M u h i L . B. o&avam fe&ionem o m i t t u n t . P l u r i m i fex ejus priores adjkiunt aphorifmos. A l i i fe&ioriem t o t a m a d d u n t ,
u t hic faBum vides. N a m q u a fpuria t i b i v i d e n t u r , i n leBione prceteriri f a c i l e poffunt.
i n r i O K P A T O Y S A ' Í O P I S M O Í
TfMJpci íySoov.
r\')có<rol 1 vTíp TO, Tícra'cigeL' KOVTCL ítící (p(Jí\UTlKOÍ yí-yw/TM , x TTCÍVV rot vyict^ov-TAi. 2 rjcrcrov y a o KIVSUVÍVXVIV, oirtv dv otKiítj rtjg (ßvo-i&>, n a ) TÍ/ff yAjKÚjs j r) vxo~(§^ >j.
i A p h . I i . 3 9 . 40.
V I . 6.
0. ÖX,Ó<roiO*lV ÍV TYlCTlV áp-'pa<?íyo"iv oi o(p3-aÁpt,oi Kard.
wpoaipiQ-tV 00 ocuípvxo-iv, dyci.
&óv. oKocroicri Si '' />éa-j(§K KCOKOV.
A p h . I V . f i .
y . Öxó&otcrív iv Tolcri orv-pitol<fi TíTaoTciíoiorív ixcrtv aí-ua ÍK r d v 'pivóov puíjij 7TOVYJPÓVÍ
J u d i c a t . X , f I . P r a d i d t . I . 2.
C o a c . I I . 37,3 g .
Síi iSsóű
ctvív
7rgoai-H I P P O C R A T I S
A P H O R I S M I
INTERJECTI.
Sectio ódává.
Q
Ui 1 fupra quadraginta I .. annos phrenitici fiunt, non admodum fanantur. * Minus enim pen'clitantur, quorum naturae, & getati,•
morbus fimilis fuerit.
3 A p h . I I . 34.
2. Quibus, ininfirmitati-bus oculi ex propofito ( i . ob caufam ) 00 lachrymantur, bonum. Quibus verö fine caufá, malum.
00 C e l f . L . I I . 4. p . y i . í . 1 4 . 3. Quibus in febribus quártanis exiftentibus fan-guis exnaribus rluxerit, ma-Inin.
C o a c . I I I . 43 3.
V I . E p i d . 11, 40.
G a 4-. Sudd*
i o o H I P P . A S*. \Spurig ív rycri KPICÍ-UCKTIV jjju-éptiíTi y t y v i u m t o~(po-Spcl KM ra%ííg , íTrixívfyvoi'
I KM 01 CúQéftíVOi ÍK T Í
UÍTU-•7TH , wo-TzríP qM\uyuo\ tuti KPÜVOI, KM l\zVXl>OI O-tpÓSpct, KM
TTOÁAQL civeiyKyiyapTcvTOiSrov
ISP u r a . •moPíúícB'M pt-íta ßiyc.,
KM 7T0VÜ V7TipQoAvji , KM ÍK'
^•A/ay»©- 7roÁv%Povíx.
1 J u d i c a t . V I . 9 . P r a ; n o t . V . 4 . 8.
1. Priediít. Y . 7.
í. Évri XPWÍÍP vacjaein KÚI-AÍr<{ KdTatpo^, KUKov.
</, ÓKÍCTCÍ (pipptaxa %K nj-TM , Q-lSqP®* 'íYjTM. 'co-cij Q-'i-Srip@- i x ir,TM , 7TUU mrM. 0-erei. dE 5Tvf a * IJJTOW , ravTct yffl
A r t e . X I I I . 12. a d 18.
fyö-ícriíí p i a M ^ a
yiyvov-T M cí7To P X \ O I K M S Í X C I ÍTúív, u t
-yjPl TPtriKOVTCC KM 7TÍVTÍ.
A p h . V . 9 .
J). 1 Tel Sí KciTcl (Quo-iV yt~
yvápiíva xcírd (p$-i(nv, TTÁVTCI UÍV laypcl , Tel Si KM B-ci.
VcircoSíM 2 SÍVTÍPOV Sí , yjv
UÍV ÍV T J Úfl) yoo-ín , CtVTTj J)
uptj 'Zvpiucixíi rn vácrea , oi-IV KClVCTU) , vSpCd7TI~
KU) xiiuíúv' i s r i b v i m ycip
Te
1 H 0 E, Seft. V I I L
4 . Sudores in diebus eri-ticis oborientes, vehemen
tes & veloces, ptriculofi : 1
& qui expelluntur ex fronte, velut guttae,& aquae falientes:
&frigidi valdé, acmulti. N c -cefTe enim efi talem fudorem prodire cum violentiá , &
laboris exceffu, & expreffi-one diuturná.
C o a c I I I . 9 1 . I V . 38. 39.
V i f t . A c u t , L i l i . 8 . 9 .
5. Ex morbo diuturno al
vi defluxus, malum.
c. Quse medicamenta non fanant, ea ferrum Tanát. Quae ferrum non fanat, ea ignis fanat. Quse verő ignis non fanat, ea infanabilia exiíti-mare oportet,
7. Tabes maximé fiunt ab anno oclavo decimo ufque ad quin tum & triceíimum.
8. 1 Quse fecundum na
turam ad tabem difpofita funt, omnia quidem
vehe-mentia: quasdam verő etiam lethalia. 2 Secundum autem, fi quidem in eo tempore ae-grotet, cum tempus ipfum unä cum morbo impugnat, velut cum febre ardente a:- ! ftas, cum 'hydrope hyems. |
Natu- i
H I P P . A P H J-Í puTtnáv' 0 0 (paQípárípov
i I . M o r b . X X . i . 2. 3.
a A p h . Hí. 3.
I I . 34-V I I I . i .
TAőü<rirci pÍAatva x a l fq/uíuv ct7Ti<rt y fA,y cr(pó$pa
X O K Í V ' AjAoT y a g v£o~av crpt-XpOTífflV.
Coac. I I . 140.148,
í.\ Távra ptív £v iv róicn 7Tu-eeroltrív ediert iriiptt£c3-at x^,
O T O T Í uíAAa a/7rohf\o-KiiV, %
Í7T0TÍ CroóB-YjO-icB'M.
P r a n o t . I I . I I I .
««. Ő ^ í f St'^iog ^vXQog £ twcttrpuJyis, B-avcíTCúÁíc,.
P r a n o t . V I I I . 20.
f/3'. ŐVVXÍS pÍAavíg , 0 0 nat ol SaxjvAoi TOÚV %íiocov m l T T O S C O V I | / L I ^ Ű O ( , %vví<r<x>A-uívot Y\ Kdúíipivot, iyyúg TQV ba.va.Tov áijAStri.
P r a n o t . V f l I . X V . 9.
C o a c . I I I . 549.
< y . T a XÚM 7rtAto\cl, r,
xai a t v o A t A v u - i v a , x a l i\\í-TPapuíva, Ka) ifyvxpel , varcúha,
iS'.TÁ o i n a ^ i u x p d j t a f p a v i a ,
%,wí<raAuiva, é- a v a r u c k c l eléri.
P r a n o t . I I . 9.
ÍR. Sed. V I I I . 1 0 1 Natura enim lorigé fuperior
eft: lieni verö w plus affért timoris.
D i e b . J u d i c a t o r . I . 11. a d 1$.
V I . E p i d . V I I I . 4 í . A f f c d t i o n . V I I . 3. 4.
( a ) C e l l " . L . I I . 8. p . 70.1. 27.
p.Lingua nigra atque cru-enta , fi quid horum figno
rum abeft, non valdé malum:
morbum enim minorem de
ciarat.
10. Haec igitur in febri
bus a cutis notare oportet, quando quk moriturus fit,
& quando evafurus.
P r a n o t . I V .
11. Teftis dexter frigidus
& convulfus, Iethale.
C o a c . I I I . 332.
12. Ungues nigri, t » &
digitt manu um & pedum frigidi, contraíli, vel remifli, mortem in propinquo efic oftendunt.
(a) C e l f . L . I I . 6 . p . c ^ . 1. 4 . L . I I . 7. p . 66.1. 13.
13. Labia livida, aut etiam refoluta, & inverfa, & frigi
da , lethalia.
C o a c , I . 97.
I I I . 4.
14. Aures frigidíe, pelluci-da?, contraífoe, lethales funt.
C o a c I I , 67.108.
G 3 if. Ec
1 6 2 H I P P. A P H ( tí. Ka) arxójoStvtuv , 1 xcit aTrozfiítyópív®", xat V7rvcü x a ) XClVUcíjt 7T0ÁÁU XaTí%apív(&,
d n A T r t < r c g .
Prsenot. II. 18. 19.
if'. K.at Aucro-ácúv drpíua, xat ayvoíoiv, xcit utjaí ctxxw, p v \ h %vviúi , B-avaro)S-i\g.
C o a c . I I I . 3
27-t<£. MíkÁxo-tv á7ro6vr;Q-xíiv
távra, <ra(pí^ípci yíyvírcii,
XCli Ci'l XOlkícll ÍTTC/Jponcit , XCit (pvtruvrou.
tYj. 6 p & Sí TK 3-ÜVClTX , tCtV TO TÍjg l\jvy/lS &ÍOUCV
Í7TCI-Víkfa V Z T Í P TÚ oupakS ítg rov aVU TUV QúíVUV T 0 7 T O V , i xcit
trvyxavby T O vyp&y a i r a v .
íirtt-Suv 0 irrAívpoav xat» xctpSídTijV ixpaSa ciiro£aX\uo~i, TS &ÍP-uS d S- p o ü v ] ^ iv roltrt B - c t v a . TOiSífft T 0 7 T S I C , dsTOTTVÍÍl dSpÓ-ov ro rrvívpa r'ú Stíppx. 'óBív
' s n o Zpvi^q T O okoy ig T O o h o v .
2 i r o . K w ro y,iv Sia rSv crapxuv, ro Sí Staruv iv xíQaXy d y a -Trvo'jiv , óbív ro $-v xoXúpív,
áiroAtÍTwo-a. v, I]VO%JJ TO r'ú crú-ucirog crxr}vog, xat TO ^ V X P C V ,
xat ro B-vyjTov íiSoőkov, 'dpa xat
%oÁ%xdt alpári, xat (pklypa
rt , xat craoxt, TTCIPÍSCPXÍV,
1 I . M o r b . X X X . 1 2 . a d 16.
2 A p h . V I I . 79.
1 * . Secl VIII.
if. Et tenebricofá vertté gine laboráns, & lucem aver-fans, & fomno ac ardore multo detentus, deíperatqs*
1 C o a c . I I . 117.
1 6 . Et qui in rabiem ac
tus furit intrepidé , & non agnofcit, & neque audit, ne
que intelligit, jam moribun-dus efl.
17. Morituris figna haec fiunt manifefta, & ventres attolluntur , atque inflan-tur.
1 g. Terminus vero mor
tis efl, fi animae calor fupra umbilicum ad locum fepto tranfveríb fuperiorem afcen-derit, 1 & omne humidum fuerit combuftum.Poftquam pulmo & cor humorem ami-ferint, calore in mortiferis locis coacervato, caloris fpi-ritusconfertim exhalat,unde totum cum toto conítitit. * Rurfus partim quidem per carnes, partim verö per ípi-racula in capite, unde vive-re dicimus, vive-relinquens ani-ma corporis tabernaculum ,
& frigidum,& mortale fimu-lacrum , una cum bile, &
fanguine, & pituitá, & car-ne, deditione tradit.
A l i m e n t . V I . 1. a d 8 .
I N
-«0 ) o ( JB* i©$
I N S I G N I O R E S
A L I Q U O T
S E N T E N T I ^ E
S E L E C T A S E X L I B R I S
A U R E L I I C O R N E L I I C E L S I , M E D I C I I N T E R L A T I N O S E L O Q U E N T I S S I M L
I E x L i b r o P R I M O .
í T T I .
I I T alimenta fan is corporibus agricultura , fic fa-nitatem eegris medicina promittit. praf. L . i . p . i . II. Defidia atque luxuria : haec duo prius i n Graecia corpora vitiarunt, deinde apud nos afflixerunt. p r a f L .
i . p. 2.
III. N o n credunt poffe eum fcire, quomodo morbos curare conveniat, qui unde h i íint ignoret. praf. L . i . p. 4 .
1 I V . E u m redté curaturum eífe d i c u n t , quem prima origó caufae non fefellerit. praf. L . i . p .
j V . Occurfurum enim initio dicunt e u m , q u i origi-í nem non ignorarit. praf. L . 1. p. <f.
V I . Differunt pro natura l o c o r u m genera medicina?, j praf L.i.p. 8.
I V I I . N a m ne agricolam quidem , aut gubernátoréra dilputatione , fed ufu fieri. praf. L . 1. p. 9.
V I I L Alii putant íntereífe , n o n quid m o r b u m faciat, fed quid tollat, praf. L. 1. p. 10.
G 4 I X . M o r
-104 A U R E L . C O R N . C E L S Í ,
IX. Morbi noneloquentia, fed remediis curantur. praf L . i. p. io.
X . Neque quidquam eft ftultius, quam quäle quid vi-vo homine eft, tale exiftimare elfe moriente, imo jam
niortuo. p r a f L. i . p. u .
X I . Cujus rei non eil certa notitia , ejus opinio cer-tum reperire remedium non poteft: verumque eft ad ip-fam curandi rationem nihil plus conferre, quam expe-rientiam. praf L. i . p. 13.
X I I . ( Medicina) eft ars conjecmralis, neque refpondet ei plerumque non folum conjeäura, fed etiam experientia.
praf. L. v. p. 13.
XIII. Jntereft enim , fatigatio morbum, an litis, an fri-gus, an calor, an vigilia, an fames fecerit ? an cibi vinique abundantia, an intemperantia libidinis] ? praf L .
I . p. 14.
X I V . Neque ignoraremedicum oportet, quae fit aegri natura, humidum magis, an magis ficcum corpus ejus fit, validi nervi, an infirmi, frequens valetudo, an rara , eaque, cum eft, vehemens efle foleat, an lenis, brevis an longa? praf. L. 1. p. 14,
X V . Vix ulla perpetua prsecepta medicinalis ars
reci-pit. praf. L. I . p. \J.
X V I . Hippocnites dixit mederi oportere communia
& propria intuentem. praf L- 1. p. 17.
X V I I . Non eadem omnibus, etiam in fimilibus cafi-bus, opitulantur. praf L , 1. p. ig.
XVIII. Qui fecundis aliquando fruftra curatus eft, contrariis fiepe reftituitur. praf. L t.p. 19.
X I X . Cum par fcientia fit, utilioremtarnen medicum effe (Idas) amicLim, quam extraneum. praf L. 1. p. 19.
X X . Sanus homo, qui & bené valet, & fuas fpontis 1 eft, im Iiis obligare fe legibus débet, ac neque medico , ! neque iatroalipta egere." Htinc oportet varium habere j vitae genus, modo ruri effe, modo in urbe, fcepiufque
in agro ; navigare , venari, quiefcere interdum, fed fre- j quen- j
S E L E C T i E S E N T E N T Í / E .
quéntius fe exercere. Siquidem ignavia corpus hebetat, Jabot firmát, illa matúrám f e n e d u t e m , hic i o n g a m a d o -.leibentiam reddit. L . i. c. i . p. 20.
X X L Bis die cibum capere potiús, quam fem el , Sc ferriper quämplurimum, d u m m o d o hiinc concoquac. L . i . c. 1. p. 2 1 .
' X X I I . Concubitus neque nimis concupifcendus, neque nimispertimefcendus eft: rarus corpus excitat, íiequens folvit. Cum autem frequens n o n numero f i t , fed natura, ratione ffitatis & corporis, fcire licet, eum non iuutilem effe, quem corporis neque languor , neque dolor fe-quitur. L . 1. c. 1. p. 2 1 .
X X I I I . Cavendum, ne i n fecunda valetudine adver-feprsfidia confumantur. L . 1 . c. 1 . p. 2 1 .
X X I V . Imbecillis, quo i n numero magna pars urba-iiörum, omnefque pené cupidi literarum f u n t , obfer-vatio major neceíTaria eft , u t quod vel corporis , v e l loci, vel ftudii ratio detrahít, cura reftituat. E x his igi-tur qui bené concoxit, mané tutö furget: qui parúm , quiefcere d e b e t & fi mané furgendi neceffitas fuerit, re-oormire : qui non concoxit, ex toto conquiefcere , ac neque labori fé, neque exercitationi , neque negotio eredére. L . 1. c. 2. p. 2 1 .
X X V . Scire licet integrum corpus effe , cum q u o t i -dié mané urina alba, dein rufa eft : illud concoquere , hoc concoxifle fignificat. L . 1. c, 2. p. 22.
X X V I . Si Jucubrandum eft, n o n poft cibum i d fa-céré, fed poft concoctionem. L . 1. c, 2. p, 22.
X X V I I . Q u e m interdiu vel domeftica, velcivilia offi-cia tenuerunt, huic tempus aliquod fervandum curationi corporis fui eft. Prima autem ejus curatio, exercitatio eft, quae femperantecedere cibum debet: exercitationis autem plerumque finis efle debet ludor, auteerte laflitudo, quae citra fatigationem fit. L . i. e . 2. p. 22. & 2 3 .
X X V I I I . N u n q u a m utilis eft nimia fatietas. Siepe G ^ i n
-jos A U R . C O R N . C E L S I .
inutilis nimia abftinentia. Sxpe fi qua intemperantia fub-eft, tutior e f t in potione, quam in efca. L . i . c. 2. p.23.
X X I X . Secunda menfa bono ftomacho nihil nocet, in imbecillo coacefcit. L . 1. c. 2. p. 24.
X X X . Poft fatietatem nihil agendum. L . 1. c. 2.
p. 24.
X X X I . Ubi expletus eft aliquis , facilius concoquit, fi quicquid affumpfit, potione aquae frigid» includit, t u m paulifper invigilat, deinde bene dormit. L . 1. c. 2. p. 24.
X X X I I . Neque ex falubri loco in gravem, neque ex gravi in falubrem tranfitus fatis tutus eft. L . 1. c. 3. p. 24.
XXXÍU. Neque verö ex multa fame nimia fatietas neque ex nimia latietate fames idonea eft. L . 1. c. 3. p. 24.
X X X I V . Periclitatur & qui femel, & qui bis die cibum incontinenter contra confuetudinem aflumit. L . 1. c. 3.
p. 25.
X X X V Neque ex nimio labore fubitum o c i u m , ne-que ex nimio ocio íübitus labor, fine gravi noxa eft. ibid.
X X X V I . Cum quis mutare aliquid v o l e t , paulatim debebit affuefcere. L . 1. c. 3. p. 25.
X X X V I I . Nimis ociofa vita utilis non e f t , quia po-teft incidere laboris neceflitas. L . 1. c. 3. p. 29.
X X X V I I I . Illud noffe oportet, quod ex labore fudan-ti frigidae pofudan-tio perniciofiffima eft; atque efudan-tiam cum fudor feremifit, itinere fatigatis inutilis. L . i . e . 3. p. 26.
X X X I X . Levat laffitudinem etiam laboris mutatio:
eumque, quem nóvum genus cujufdam laboris prefiit ,-id quod in confuetudine eft, reficit. L. 1. c. 3. p. 26.
X L . Quod contra confuetudinem e f t , n o c e t , feu molle, feu durum eft. L . i . e . 3. p. 27.
X L I . Ante omnia feire convenit naturam corporis : quia alii graciles, alii obefi funt; alii calidi, alii frigi-diores; alii humidi, alii ficciores; alios adftridha, alios refoluta alvus exercet. L . 1. c. 3. p. 27. &2g.
X L I I . Raro quifquam nonaliquam partem corporis i m -becillum habet. L. 1. c. 3. p. 28.
X L I I I . V o
-• 4:- -• .
S E L E C T i E S E N T E N T I ß . 107 XLIII. V o m i t u s inutilis eft gracilibus, & imbecillum, ftomaclium habentibus: utilis eft plenis, & biliofis Omni-bus, fi vel nimium fe replerunt, vel parum concoxerunt.
Kam five plus eft, quam quod concoqui poffit, pericli-tari, ne corrumpatur, non oportet: five jam c o r r u p t u m eft, nihil commodius eft, quam id , qua via p r i m u m ex-pelli poteft, ejicere. L i . e .
3-P-29-X L I V . ( V o m i t u m ) luxüriae caufa fieri n o n oportere confiteor. L . 1. c. 3. p. 30.
X L V . Q u i valere & fenefeere v o l e t , ( v o m e r e ) quo-tidianum non habeat. L . 1. c. 3. p. 30.
X L V I . Dejeiftio autem a medicamento petenda eft, u b i veuter fuppreffus parum reddit, ex eoque inflammatio-nes, caligiinflammatio-nes, capitis dolores, aliaque fuperioris par-tis mala increfeunt. L . 1. c. 3. p. 31.
X L V I I . Sed purgatioues quoque, ut interdum necef-farisefunt, fic ubi frequentes f u n t , periculum afferunt.
Aífiiefcit enim n o n ali corpus, & ob hoc infirmum erit, cum omnibus morbis obnoxia maximé infirmitas fit. L . i.e. 3. p. 31.
XLVI1J. V i t i u m dilutius pueris, meracius fenibus(con«
venit.) L . 1. c. 3. p. 32.
X L I X . Hyeme plus effe convenit, m i n u s , fed meraci-us, bibere. A t vere paulum eibo demendum, adjiciendumque p o t i o n i , fed dilutius tarnen bibendum eft. J i f t a -te ut feepius u-tendum eibo , fic exiguo eft. Per autum-mim propter cceli varietatem periculum m a x i m u m eft;
itaque neque fine vefte , neque fine calceamentis prodi-re oportet: eibo verö jam plenioprodi-re u t i licet, minus, fed meracius bibere. L . 1. c. 3. p. 33. & 34.
L. Venus hyeme non perniciofa, vere tutiffima: ne-que aeftate verö, nene-que autumno utilis eft: tolerabilior tarnen per autumnum. Z i t a t e in t o t u m , f i fieri poteft, abftinendum. L . 1. c. 3. p. 33. & 34.
L I . Capiti nihil sequeprodeft, atque aqua frigida. L .
1. c 4. p. 3f.
L H . Semper poft cibum conquiefeere ( o p o r t e t , ) ne-que
io8 A U R . C O R N . C E L S I ,
que intendere a n i m u m , neque ambulatione quamvis leni dimoveri. L . i. c. 8. p.
37-L i l i . Calor adjuvat omnia, quae frigus infeftat. 37-L , i . c 9. p.
39-L I B . I I .
I . Saluberrimum ver eft, proxime deinde ab hoc hy-ems , periculoíior aeftas, autumnus longé periculofifli-mus. Ex tempeftatibus veró optima; äquales funt, five frigidae, five calidíe. Beflims quae variant maximé: quo fit, ut autumnus plurimos opprimat. L . n. c. i. p. 42.
II. Saluberrimi funt ferenidies: meliores pluvii, quam tantum nebulofi, nubilive; optimique hyeme, qui o m n i vento vacant: aeftate , quibus favonii perflant. Si ge-nus aliud ventorum eft, falubriores feptentrionales, quam fubfolani, vel auftri funt. L . 11. c. 1. p. 42.
III. Ventus ubique feré ä mediterraneis regionibus ve-niens, falubris, ä mari, gravis. L . n. c. 1. p. 43.
I V . Peflimum asgro eft cadum, quod jegrum fecit. L .
11. c. 1. p. 43.
V . /Etas media tutiffima eft, quia neque juventse calo-re , neque fenectutis frigocalo-re infeftatur, L . II. c. 1. p. 43.
V I . Longis morbis feneeftus, acutis adolefeentia magis patet. L 11. c. 1. p. 43.
V i t . Corpus autem habiliffimum, quadratum eft, ne-que gracile , nene-que obefum. Nam longa ftatura, u t in juventa decora eft , fic matúra feneemte conficitur.
Corpus gracile, infirmum : obefum , hebes eft. L . 11. c.
1. P- 43
V I I L Inimicior fenibus hyems , seftas adolefeentibus eft. L . 11. c. 1. p. 46.
I X . Omnis pueritia primiim circa quadragefimum diem, deinde feptimo menfe , tum feptimo a n n o , p o -ílea circa pubertatem periclitatur. L . u. c. 1. p. 46.
X . Adolefeentia morbis acutis, itemque comitialibus, tabique maximé objetta eft. L . 11. c. 1. p. 47.
X I . o
-S E L E C T iE -S E N T E N T I ^ . 109 X I . Obefi plerumque acutis m o r b i s , & difficultate fpirandi ftrangulantur, fubitoque fsepe moriuntur. L . 11.
c. 1. p-
47-X I I . Si fpeciofior & plenior aliquis, & coloratior faclus eft) fufpe&a habere bona fua debet: qua? quia neque i n eodem habitu fubfiftere, neque ultra progredi poffunt, feré retrö quafi ruina quadam revolvuntur. Pejus tarnen iignuru eft, ubi aliquis contra confuetudinem emarcuit,
& decorem coloremque amifit: quoniam in his quae I i i -perant, eft quod morbus demat: i n his quaedefunt, n o n eft, quod ipfum m o r b u m ferat. L . ir. c. 2. p. 48.
X I I I . Sunt quadam proprietates h o m i n u m , finequa-rum notitia, n o n facile quicquam i n futufinequa-rum prafagiri poteft. L . 11. c. 2. p. 49.
X I V . Facilé fecurus eft aliquis, i n iis qux fiepe fine pe-riculo evafit. L . 11. c. 2. p. 49.
X V . Mali m o r b i teftimonium eft, vehementer & cre-bro fpirare. L . 11. c. 4. p. 51.
X V I . Mali etiam morbi fignum e f t , nimis celeriter emacrefcere. L . 11. c. 4. p. 51.
X V I I . Pericuiofum eft e t i a m , poft arquatum m o r b u m febrem oriri. L . 11. c. 4. p. $2'
X V I I I . Nulla acuta febris leviter terrere nos debet. L .
11, c. 4. p. 5 2.
X I X . V o m i t u s fincerse pituitae vel bilis, periculofus, pejorque, fi viridis, aut niger eft: atmala urina, i n qua fub-fidunt fubrubra, aut livida: deterior, i n qua quafi fila quaedam tenuia atque alba : peilima ex his, fi tanquam ex furfuribus factas nubeculas reprasfentat: diluta quoque atquoque alba vitiofa eft , fed in phreniticis maximé. A l -vus autem mala eft, ex toto fuppreffa. Periculofa etiam qus inter febres fluens, conquiefcere h o m i n e m in cubi-li non patitur; utique, f i quod defcendit, eft percubi-liquidumj.
aut albidum, aut pallidum , aut fpumans. Item e x i -guum, g l u t i n o f u m , lasve, album , idemque fubpallidum:
vel lividum, biliofum , cruentum , aut pejoris o d o r i s , quam ex confuetudine. L . u, c. 4.p. 52.
X X . U r i
-110 A U R . C O R N . C E L S I ,
X X . Urina verö rubra & tenuis, i n magna cruditate eíTe confuevit. Peffima tamen eft , praecipuéque morti-fera, nigra, cralTa, mali odoris. Alvus quoque varia
& difcreta reddens, peftifera eft : fed aegrum i n praeci-piti jam effe denuntiat, quae liquida, eademque vel nigra, vel paliida, vel pinguiseft, utique fi magna fceditas o . doris accefiit. L. n. c. 6. p. f<S.
X X I . Q u i fpumantem fanguinem excreant , his i n pülmone vitium eft. L . II. c. 7 . p. 61.
X X I I . Mulieri filacex mammis profluit, imbecülum eft quod intus gerit; durae mammae fanum illud efle te-ftantur. L . 11. c. 7 . p. 62.
X X I I I . Quibus caufa doloris, neque fenfus ejus eft, his mens laborat. L . 11. c. 7 . p. 62.
X X I V . Si in ventrem fanguis confluxit, ibi i n pus ver-titur. L . 11. c. 7 . p. 62.
X X V . Scire licet, inter ea qus ars adhibet, naturant plurimum pofle. L . 11. c. 8- p. 70.
X X V I . O m n i refolutioni nervorum, ad medicinám non idonea tempóra funt, hyems & autumnus; aliquid fperari poteft vere & aaftate. Ifque morbus mediocris vix lanatur, vehemens fanari non poteft. L . 11. c. 8- p. 76.
X X V I I . Quartana aeftiva brevis; autumnalis fere l o n -ga eft, maximé qua: ccepit hyeme appropinquante. L . ír.
c 8- P- 76.
X X V I I I . Omne auxilium corporis, aut demit aliquant matériám, aut adjicit, aut evocat, aut r e p r i m i t , aut re-frigerat, aut caleracit, fimulque aut durat, aut mollit.
L. ír. c. 9 . p. 7 7 .
X X I X . Sanguinem incifa vena mitti nóvum n o n eft:
fed nullum pené morbum efle, i n quo non mittatur , nó-vum eft. L. 11. c. 10. p. 7 8 .
X X X . I n mittendo fanguine non tam annos medicus numerare, quam vires segrotantis aeftimare debet. L . I I . c. 10. p. 7 8 .
X X X I . Tenuioribus magis fanguis, plenioribus ma-gis caro abundat. L . ii. c. 10. p. 78./
XXX.IÍ.
Sa-S E L E C T ^ Sa-S E % T E N T I i E . m X X X I I . Satius eft anceps experiri auxilium , quam
i nulluni. L . I i . c. 10. p. 7 9
-' XXXIIÍ. C u m fit crudo minimé mittendus fanguis, tarnen ne id quidem perpetuum eft, neque enim femper 1 xoncoftionem res exfpecfat. N a m fi ex fuperiore parte
! decidit aliquis, íi contufus eft, íi ex aliquo fubito cafu fanguinem v o m i t , quamvis paulő anté fumpfit c i b u m , tarnen protinus ei matéria demenda eft: idemque etiam in aliis repentinis cafibus dicfum fit. L . ír. c. 10. p. 79.
X X X I V . Si m o r b i ratio patitur, fanguinis detractio-ni tempus aptííTimum eft, dies adverfae valetudidetractio-nis fecun-dus,auttertius. Sed ut aliquandö etiam primo die fangui
nem mittere neceífe eft, fic nunquam utile poft diem quartum eft, cum jam fpatio ipfo matéria & exhaufta eft,
& corpus corrumpit , u t detraclio imbecillum id facere pofiit, non pofiit integrum. L . 11. c. 10. p. 80.
X X X V . Q u o d fi vehemens febris urget, i n ipfo i m petu ejus fanguinem mittere, h o m i n e m jugulare eft. E x -peclanda ergo intermiílio , & ifta medicina feré in bidu*
um dividenda. Satius eft enim p r i m o levare aegrum , deinde perpurgare, quam fimul o m n i v i elfufa íbrtaffc praxipitare. L . 11 .c. 10. p. 80.
X X X V I . Mittere autem fanguinem cum fit expedi-tiífimum ufum habend., tamenignaro difficillimum eft, juncfa eft enim vena arteriis, his nervi, ita íi n e r v u m fcalpellus a t t i g i t , fequetur n e r v o r u m diftentio , eaque crudeliter h o m i n e m confumit. A t artéria incifa neque coit, neque fanefcit, interdum etiam, u t fanguis vehe
menter erumpat, efficit. L . I I . c. 10. p. 81.
XXXVIÍ. Incidenda ad medium vena eft, ex qua c u m fanguis e r u m p i t , colorem ejus habitumque oportet at-tendere. N a m fi is crafTus& niger eft, vitiofus eft, ideo-queutiliter effunditur : fi rubet & pellucet, integereit;
eaque miflio fanguinis adeö n o n prodeft, ut etiam noceat:
protinufque is lupprimendus eft. L . iL c. 10. p. 8t,
X X X V I I I . Semper ante finis faciendus eft, q u k m anima deficiät L . 11. c. i o , p.
83-X 83-X 83-X I 83-X i V e *
112 A U R . C O R N . C E L S Í ,
X X X I X . Vehementi malo nifi aequé vehemens auxi-lium lüccurrere non poteft, L. ír. c. i r. p.
84-X L . Medicamenta ftomachum fere laedunt. L . n. c.
1 2 . p. 8 4 ' ,
X L I . Alvus fi vehementius fluit, aut fsepius ducitur, hominem infirmat. L . I I . c. i 2 . p.
84-XL1I. Medicamentum non femper aegris prodeft, no-cet lemper fanis. L. n. c. 13- p-
87-X L I l l . Initia morborum primúm famem fitimque de-fiderant, ipfi deinde morbi, moderationem, ut neque alius, quam expedit, neque ejus ipíius nímium fumatur.
Neque enim convenit juxta inediam protinus fatietatein effe. Quod fi fanis corporibus etiam inutíle eft, ubi ali-qua neceflitas famem fecit, ali-quantö inutilius eft in corpo-re aegro? Neque ullacorpo-res magis ad juvat laborantem, quam tempeftiva abltinentia. L . u. c. 1 6 . p. 9 2 .
X L I V . Pertinet ad rem , omnium proprietates nofle.
L. 11. c. 18. p. 9 <5.
X L V . Plus alimenti eft in pane, q u a m in ullo alio ci-bo. L. íi. c. 18. p. 97.
X L V I . Omne animál fi lactens eft, minus alimenti pra?ftat. L. rr. c. 18. p. 9 8 .
X L V I f . Omne ferum animál domeftico levius eft. L .
11. c. 18. p.
99-X L V I I i . Ovum durum valentiílimae materise eftj mol-le, vel lorbimol-le, inibecilliílimae. L . 11. c. 18. p. 9 9 .
X L I X . Braffica lubcruda alvum movet, bis cocfa ftrin-git. L. 11. c. 29. p. 10S. L. 11. c. 30. p, 107.
L. Ad cataplafma calefaciens, valentior omnis farina eft ex mulfo, quam ex aqua codta. L . I I . c. 33. p. 110.
L I B . I I I .
I . Natura repugtiante nihil medicina profiéit. Magis tarnen ignoícendum medico eft,parum proficienti in acu-tis morbis, quam in longis: hícenim breve fpacium eft, intra quod, fi quod non profuit auxilium, seger
extin-guitur:
I S E E E C T Z E S E N T E N T I ^ . n 3
giiitur: ibi & mutationi remediorum, & deliberationi tem-' pus patet, adeó ut raro , íi inter initia medicus accefíit *
obfequens aeger fine iliius vitio pereat. L. ni. c. r. p. 112.
I IJ. Illud ignorari non oportet, quod non omnibus ggris eadem auxilia conveniunt. L . i n . c. 1. p. .112.
III. Oportet itaque, ubi aliquid non refpondit, non tanti putare authorem, quanti aegrum , & experiri aliud atque aliud. L . in. c. i.p. 112.
1 IV. In acutis morbis ferius seger alendus eft, nec nifi jam inclinatis; ut inediá dempta matéria impetum frangat.
i In longis maturius, ut fuftinere fpatium affeduri mali
pof-! fit. L. in. c. 2. p. 114.
1 V. Multum intereft,ab initio quis rede curatus fit3 an perperam , quia curatio minus his prodeft, in quibus af-fidue fruílra fűit. L . I i i . C 2. p. 114.
VI. Omnium optima funt quies & abftinentia, folaque haec fine ullo periculo medetur. L . 111. c. 2. p. 114. & 11
VII. Non dubium eít, quin vix quisquam , qui non diflimulavit, fed per haec maturé morbo occurrit, aegro-tet. L. in. c.2. p. 1 i f .
VIII. Afclepiades officium eífe medici dicit, ut tutö, ut celeriter, ut jucundé curet; id votum eft, fed feré pe-riculofa effe nimia & feftinatio, & voluptas folet. Qua ve
rö moderatione utendum fit,utquantum fieri poteft,omnia irta contingant,prima femper habitű falute,confiderandum.
í Et ante omnia quaeritur, primis diebus aeger q u a ratione I continendusfit.Antiqui medicamentis quibufdam datiscon-I coclionem moliebantur, eö quod cruditatem maxime hor-I rebant; deinde eam matériám,quae laedere videbatur, ducen-do íaepius alvum fubtrahebant. Afclepiades medicamenta fu-ftulit, alvum non toties, fed feré tarnen in omni morbo fub-duxit. Febre verö ipfa praecipué fe ad remedium uti profef-lTus eft. Convellendas etiam vires aegri putavit, luce,vigília, fiti ingenti, fic, ut ne os quidem primis diebus elui lineret.
Quo magis falluntur,qui per omnia jucundam ejus difcipli-nam effe concipiunt. Etenim ulterioribus quidem diebus
; cubantis etiam luxuriae fubfcripíit, primis verö tortoris vi
cém exhibuit. Ego autem medicamentorum dari
poti-i H ones