386-Sed ñeque Diploma Wladislai I. superáis provocá-is
turn, quo Hungáriáé avulsas Rubrae Russine Provincias, si nempe tempore id adinittente , convocandomi! abutrin-que Baronum Consilio adinveniretur , Provincias has re-verá ad Hungáriám pertinuisse, eidem reincorporandi,
Hungáriáé quid profuit. Nam sub Wladislao II.
Lodomeriam , et Galiciam Sigismundo Poloniae Regi, fratri Hungáriáé Regis Wladislai adhuc subditas "fuissc , ex conventione foederis ad mutuain defensam initi ver-bis sequentibus patet — „Similiter etiamsi Impe-sta tor Turcorum, vel etiam Imperator Tartaro ram, aut
„filii sui, Duces eorumdem, per se propria in persona
\
„veniret," aut etiam Bassam aliquem cum potcntia, et
„integro exercitusuo, contra Regnum Poloniae mitteret,
„ita, ut illud occuparent, et in ep remanerent, vel
Ca-„strnm Kamenicziense , sive Leopolim obsiderent, ita ,
„quod sub ilio morarentur, - et pausarent, in hoc casa
„nos quoque vicissim cum vniverso Regno nostro
Hun-„gariae, totaque p.otentia , et viribus nostris semota
„omni excusatione, insurgentes, in auxilinm ipsius
fra-„ternae Majestatis, debemus venire. Prout sibi, et
Do-35
„minis Consiliariis commodius, et htilius videbitur. etc.
Datan Budae feria 2-da post festan S. Trinitatis Anno Domini 1507. Lege illud apud Dogiel Códice
Diplomático Tom. I. pag. 104SConf. Kat. Tom. XI.
Ord. XVIII. pag. 499. et sequent.
Interrnpto' taliter per violentam occupationem Hed-vigis Dominio Regum Hungariae in Provinciis terrarum Russiae Rubrae nulli proh dolor! Regum sibi succeden-tium hucadusque easdem ex toto Hungariae reincorpo-raron snccesserat , — sed ñeque Jura in easdem amissa fu-isse, censendum. Decreto enim supraprovocato per Wla-dislaum II. tempore vocationis suae in Regem Hungariae Statibus largito, Regnicolae firmiter inhaesernnt, et prout snpra meminimus, breve tantum regiminis tempus ad Varnarn occumbentis Regis 1444. causa fuit non sub-secutae satisfactionis. Quod autem Poloni Jus Regum Hungariae in Provincias Russiae Rubrae , tacite etsi, a tempore Hedvigis usque Rudolphum I. Regem Hungariae tamen recognoverint, hujusque revindicationem olim in-tentandam conventione aliquali praevenire studuerint, .. argumento est, desiderium illud Polonorum, quod
Jura-mento Maximiliano apud se in captivitate detento, prae-scripto enunciarunt — ut videlicet pro se, et successo-ribus suis Juri ih Poloníae dominium renunciaret, desi-derarunt idem ab ipso Rege Hungariae Rúdolpho, ut sponderet se aliquid de Juribus quoque in Russiam, et tredecim oppida Scepnsiensia remissuruin. Imo eo plañe
Poloni sui obliti, ut renUnciationem talem a parte KID dolphi Regis etiam velut praestitam ex verbis Diplomati»
conVentionis initae inter homines Polonos, Austriacae dómus Principum deputatos, ac Húngaros Proceres pro concordia tractanda, et liberando Maximiliano Principe missos , Bithomii, et Bendzini nona die Martii 1589.
emanati, elicere velint. E re futurum cftdcm verba pri-mo praemisisse, tuin refutasse, utut quicunquc legerit, refutatione amplius opus non habitarus, pro meliori
ta-men esse refutationem viri multuin laudati Authoris Juris Hungarici in Russiam minorera ad due tòri. Yerba igitur Diplomatis quaestionata sunt sequenza: „Promittimus
„nullam superiorum offensionum dissensionem Majesta-,,tem, Serenitatesque suas retentaras, ñeque vi, aut ar-,,mis, vel per s e , vel per submissas personas quocunque
„tempore, aut quacunqùe ex causa, colore, seu
prae-„ textu Regnum Poloniae , Ma gnu di Ducatmn Litvaniae,
„Russiam , Prussiam, Massovìam, Samogitiam ,
Livo-„niam ,, caeterasque Ditiones , vel Arces , Oppida, Vil-,,las, hominesve Serenissimi Poloniae Regis infestaturos
„etc." — Sequentibus tamen argumentis authoris suprà-citati evincemus , nihil minUs iisdem demonstrari, quain Poloni demonstratum habere voluerant. Vid. Edìt. Vind.
pag. 21. ejusdetn authoris.
Si ad genuinas veriun sensum explicandi regulas, tum Iocus iste, tum tota ea tractatio expendatur, ad evidentiam usque patebit, nunquam in animo fuisse
37
Angus tae daníui suo, et praecipue Hungaricae Coro-nae tam antiquo in Russiain , et PodoJiam Juri renun-ciare , ñeque etiam id, tum Aulae Polonicae, ut pete-ret. , in mentem venisse , quod quidem dictum sequeutes finimadversiones, et consideratio, quae tum fuerint-re-rum conditiones, . extra omue dubium collocabunt —-'—' —* dederant tractatui huic occasionein duorum Rcgunt
electio, et subsecuta sinistro belli casu Maximiiiani captivitas, scopus vero, ad quem cojlimabant omnia, erat — — Juris in Poloniam Coronae renunciatio , quemadmodiim id diserte declarant ipsa Pacificationis verba sequentia „Quum autem omnis haec
supe-„rioris temporis dissensio ex nominatione, Juribus, efc
„Institutis Regni Poloiiiae ' minus consentanea
Serenissi-„mi Principis, et Domini Maximiliaiii etc. inprimisj
Co-„mitiis electionis Varsoviae habitis, a quibusdam propo-s i t a em;\narit ; cum iipropo-s, quae propo-supra éommeinoratae
„sunt, tum aliis causis ad Reipublicae cliristianae
uni-„versae salutem , et tranquillitatem pertinentibus ,
con-„vénit, conclusumque inter nos est, ut, quo et
praete-„rita dissensio, et futurae causae, materiaque omnis ,',tolIatur, commemorato titulo , et Jure, quod
quocun-„que modo pervenisse, ad se inde arbitratus fuit, ,'ideiii Serenissimus Archi-Dux Maximiliamis cum alias'
„memoratas ob causas , tum ob communis Reipublicae
„chiistianae quietem, et incoluinitatein absti-5,neat, et nunquam in posterura utatqr." — Ex quo sann
evidens fit, in tractatu ilio onice actum fuisse de re-nnnciatione illius tituli, et Juris, quod quocunque modo pervenisse ad se inde, nempe (ex ancipite electione) arbitratus fuit Maximilianus Archi-Dux. 'Et quoniam Jus illud ad universum Poloniae Regnum, Magmimque Litvaniae Ducatum, porrigebatur, prorsus praesenti rerum conditione corigruebat. Maxiiniliani, Augustaeque Domus proinissum , quo fidem dabant, quod Poloniani,
•Litvaniam, caeterasque Provincias, quae tunc sub di-tione Poloniae erant, atque superbis enumerabantur , vi, et armis invadere nolint; quodsi Polonia contendis-set obtinere abdicationem, peculiarium Jurium C'oronae Hungariae connexorum omninò necessitili fuìsset, ut banc ipsam renunciationem, et ea omnia npininatim exprimeret, quae ea cessione.petebantur. Et tum sane haud fuisset, cur Poloniae, Prussiae, Massoviae, Sa-mogitiae, Livoniae mentio fieret, addereturque cae-terisque ditionibus , vel arcibus , oppidis, villis , homi-nibusque Serenissimi Poloniae Regis — cum liaec fuerint talia , quae Hungaria nunquam , vel sibi depo-scit, vel Jure deposcere potuit. Ad haeé contrahentium capita, si rem, ut est, specteinus, erant1 Archi-Dux Maximilianus, et Réx Sigismundos Poloniae, Rndolphus II. Imperator, ac reliqui Archi-Duces verius nihil, nisi fidem praestabant, atque Autliores erant. Qua igitur ratione Polonis in mentem venire poterafc, -ut a Maxi-miliano Archi-Duce,. cum quo reapse Contractual
iaie-rant, Jura sibi, quae Hangaris erant peculiari», cedi poscerent ? Dum non Maxiinilianus, sed R'udolphus Hiingaroriun Rex "erat, ad quos nihil, seu de contro-versa illa electione, seu, quae inde consecuta sunt, pertinebant ullo modo, uti -ex ipso tractatu patet, ia quo directe dicitur, — castrum Lubloviae injussu Caesareae Majestaitis, ac praeter voluntatem ejus faisse occupatmn, — — neutram transigentium partem de abdicatione Juris Hungáriáé proprii cogitasse, et tan-tummodo renunciationein illius spectasse, quod ex du-'bia electione Maximilianus Archi-Dúx sibi vendicare
potuisset, manifestissime elucet ex promissione, quam sua ex parte Rex Sigismundus Imperatori, et toti Au-gustae Domui vicissim "fecit, io his verbis —
„Similiter vero Nos Serenissimi Poloniae Regis
supra-„scripti Coininissarii, ejusdem Majestatis suae,
Ordi-„nuinque ejus nomino vicissim recipimus, pronùttimus,
„spondenmsque, nullo unquain tempore èbrum, quae
„ante quocunque modo intercesserunt, ofFensionem
Se-„renissimum Poloniae Regem, aut Or dines retenturos,
„eandem per quamcunque occasionem renovaturos — —
„neque ipsam Majestatem suam, Ordinesque seu homi-. „nes ejus, quoscunque, vi, autarmis, per sehomi-., vel per
„submissa^ personas, quocanque tempore, velquacunque
„ex causa,.colore, seu praetextu Regna Hungáriáé, vei ,)ßnheniiae , Austriam, Moraviam , Silesiam, vel
quae-„cuuque alia commeraoratorum Principum dominia,
di-„tiones, rirces, oppida, villas, vel homines, aiit propin-.
„quorum sociornm, vel adhaerentiiini ipsoruai
infestatu-„ros." — — Haec Inter se rite collata, palam faciunt, in promissis ab Austriacis praestitis ne quidem de re-,
!
nunciatione Juris alicujus particularis cogitatimi fuisse : utpote quum alias sequeretur, sponsione a Polonia vicis-:
sim facta itidem debuisse decedi ab Jure quopiam, in tcrras Austriacas : quod quidem quam absurdum sit ? nemo
«non videt, quando constat apud omnes, nullo nomine Regum Poloniae, sibi quidquam earuin Provineiarqm arrogare potuisse. /
At, si demus etiam (quamquam oppositum liquido deinonstraverimns) Rudolphum Caesarem, et Regem in pacificatione Anni 1589. de Juribus Coronae Hungariae in Russiam, et Podoliam reapse decessisse : foret tarnen haec cessio secundum Jura omnia sine ullo effectu, et fructu. Nam licet peculiaribus Litteris. promiserit, se cu-, raturum — ut Regni Hungariae Ordinum nomine Depu-tati, et sufficienti Mandato in eam rem instructi Pro Ce-res in proximis illius Regni Coinitiis Juranien-tuin juxta forinulam in jain memorata transactione Or-dinibus praescriptam, praestent, utquc Juramenti Litte-rae, et Instrumentum subscriptum, sigillisque Procorum munitum, dicto Poloniae Regi mittatur. .
Haec inquaiq, licet addixerit, haud tarnen eidern licuit promissorum fidem exsolveje : quum Hungariae Ordine», eo iiunquani permoveri pojueri/it;
queinad-41
modum in subsecutis dein Comitiis Anno 1593, nee ve-stigium reperire est, ex quo colligi posset, Hungaros ad Jusjurandum illud praestandmn adductos fuisse. Quin po-tili« Decretum 7-um Anni 1596. postulata Ordinum ex-hibetin haec verba: „ut juxta continentias publicarum Constitutionum differentiae inter Hungáriám, et Polo-nium ac tredeciin oppida ratione Metarmn, violentiaruni-que, et damnorum revideantur, et rectificentur, qua de re Sua Majestas dignetur Serenissimo Regi Poloniue
seri-bere, quia Poloni in dies magis magisque insolescunt."
• Quae postulationes, et quaerimoniae in sequenti-bus deinceps Comitiis, saepe admodum iteratae sunt.
Porro natum est, Regis, ac Imperatoris Rudolphi tempore Hungáriáé Regnum electioais Jure usum fuisse, ac propterea minime fas fuisse Regi, quia id ab
Ordinibus ratum haberetur, tanti momenti jttre in Rus-siam Rubram, et Podoliam coronam' exuere, quando in formula ,, ex qua in coronatione Jusjurandum dicitur , di-serte notatur: - - NE QUID A REGNO ABALIENETUB,
•— Ut adeo Rudolphi, siquid titillo illi reiiunciasset, (quod tamen factum non est) non alia fnisset conditio, quam de qua in decretalibus titulo de Jurejurando Ca-pite 33. agitur, atque in hunc niodum deciditur :
.,Si posilus in dig aitate alienai Bona dignitatis, non
„valet alienatio, et ipsa revocare debet, non obstan-t e Juramenobstan-to de non revacando., maxime si prius ,jurat non alienare.
—-In tali casu ipsos summos Pontifices Ecclesiae Ra-i
manae Juramentum irritmn declaravisse , perhibent Lit-terae Honorii III. Pontificis Colocensi Archi-Episeopo, et ejus Suffraganeis Anno 1220. datae — — quaium verba sunt sequentia:
„Intellecto jam dudum, quod carissimus in Christo
„filius noster, Hungariae Rex illustris alienationes quas-,,dam fecerit in praejudicium Regni sui, et contra Regis
„honorem, nos eidem Re.^i dirigimus scripta nostra, ut
„alienationes praedictas non obstante Juramento, si quod
„fecit, de non revocandis eisdem, studeat revocare ,
„quia quum teneatur, et in siia coronatione juraverit,
„Jura Regni sui, et honorem coronae illibate servare, ,illicituin.. profecto fuifc, si praestitit de non revocandis
„alienatìonibus, hujusinodi Juramentum, et proptereu
pe-„nitus non -servanduni," • Quam autein ne qui doni cpnjecturae loous sit, quasi Ordines Hungariae in abdica-tionem Juris, quod cum coronae eineluinentis tam arcte
connexum erat, consenserint, ex Historia Regni Hunga-riae Pro-Palatini Istvantiy elncet : qui ipse inter delegatus memoratae Pacificatìoni interfuit, dum ad locum, in quo de restituendo Lublovia senno est, expresse addit '— —' „quod ne cui praejudicio Juribus Regni
Hunga-„riiie foret, Legati Hungari apud collegas cautum esse
„voluerunt" quamquam ea cautione opus baud.
fuerit, ut tantummodo major is securitatis causa adbibita videri possit, quum tractatus ille Hungariae Juri
pro-43
prietatis in tredecim oppida Scepusiensia nulli fraudi esse potuerit.
His igitur se ita habentibus, mirandum est, An-dreám Olysovszky Pro-Cancellarium Poloniae ,' finaliter Regni Cancellarium. Arino 1673. scripsisse : „P a c t i s de ,,elibertatiòne Maximiliani adjudicatam esse Polonia
vct saeculis quietam Scepusiipossessionem." Vix enim ab Anno oppignorationis oppidoruiu Scepusiensiuin 1412.
neinpe usque Annum, quo Maximilianus elibertatus est, 1589. videlicet duo saecula intercessere , et nèc quidem in provocato Pafcto ullum adjudicatae Possessioni pro Polonis vestigium bonus ille Cancellarius author esten-dendo fuit. Magnae Mariae Theresiae juste AuguÀae dictae tantarum Institutionum salutarimn authori reser-vatum erat, non solum tredecim, vel rectius jam sede-cim oppida Scepusiensia, quorum revindicatio tot Regni
Comitiis per Status et Ordines sollicitata est, post 360 Annos charo sibi Regno Hungáriáé reincorporandi, sed etiain partom Russiae Rnbrae Proviuciarum, in quam
Jus Hungáriáé continuo quoque usu tituli Re gum Gali-ciae, et Lodomeriae cohstanter servatur, Anno 1772.
tempore subdivisionis Poloniae Coronae siiae subjiciendi.
Si itaque Hungari Jus in Russiaiu Rubram ante ad-huc sui in Pannoniam ingressiíiu Jure fortioris, quod omnium acquisitionum esse solet exordium , assurrexit, tale usque hodie conservatali exstitisse, ex praecedaneis
liquet. '
Hoo eninj immediate post oecupatronem tributis a subjugatis Populis, vei eoruni Ducibas acceptis, ipse Abnus jam usu coepit. Bela III. assipnto titulo Regis Galiciae, Andreas II, autem desuper Lodomeriae axio-.
mate robpraverunt, ac in successores' transmiserunt, Andreas dato Ruthenis in Anno 1215. Rege in fìlli Colo-inanni persona, ostendit Regibus Hungáriáé fas esse, Russiae Rubrae Provinciis Hungáriáé nbnoxiis., pro vo-lupe talem constituendi, Ludovicus I. Massoviain insupe'r ut Rex Hungáriáé ab Imperatore, et Rege Bohemiae Carolo sibi, successoribusque acquisitala pieno jura pro-curavit, et, cum Poloniae corona vigore testamenti in illum recidere debente, Russiae quoque Rubrae Provcias Juri Coronae Hungaricae obuoxias recepit. Qua in-via aiitem Poloniae coronarli post mortela in Jagellonum capitibus rutilare videamus, Pro.vincias tamen Russiae Rubrae in Mariani, Regem Hungáriáé, lìliam suam transi-,
isso eviciinus. Ncque Sigisiunndus rebus Dáhnaticis tur-bulentis se aere alieno gravare coaetus, partis Hungáriáé per oppignorationem tredecim oppidorum Scepusiensiuin alienata Juri in has cessit eo minus Maria Hedvigi, sorori Jagelloni Regi Polonu nuptae, usuni-fi-uctum Russiàe Rubrae terrarum concedens, easdeiu a corona Hungáriáé avulsissc, censenda, utut haec alle-gata paterna successione easdem , ut supra diximus, sibi vindicarit, quas tameng etsi quid Jurisper successioncqi
45
in iílas foVere potnísset, eadein Anńo 13í)fl. improlí de-ficiente , ad Regnum t'evolvi oportnisset,
Ipse porro Wladislaus, cuisolium regale Hungaricum per Opthuates Hungáriáé oblatum fuit, Diplomate pe-culiari secüram reddidit Gentem , futurum , ut non tan-tum per Sigismunduin oppignorata oppida Scepusiensia absque^ulla renumeratione fienda Hungáriáé restituì de-beant', sed etiam ordinando brevi ex utriusque Regni Proceribus constituendo Consilio , investigatione praemis-sa, ari videlicet quid Juris Corona Hungáriáé ad terras Russiae Rubrae habeat ? a sententia praestolaturus ; ei-dem Regno , ad qUod pertinuissent, applicare velit.
Repetitae phuibus Regni Coinitiis Hungarorum prè-ces super tandem procuranda Regni redintegratione gran-de tribmtnt pro Jure Hungaro argumentum, Juramenti quoque formula per Polonos per ipsum Régem Hungáriáé praestari desiderata, renunciationem a parte Hungáriáé ad Provincias Polönicas complectens, supponit, justo metu Juris Hungarorum Polonos tale Juramentum desi-deravisse, secus enim ipsa renunciatio per electionem tributi sibi Juris ad Poloniae coronam per solum Maxi-milianum Arcbi-Ducem plus, quam sufficiens fuisset —
•—• •— quare Rudolphus Rex Hungáriáé una ' cum Proce-ribus Regni sui Juri, dum nulìus illorum in Regem Po-loniae electus fuisset, ad Juri Polonico renunciandum ita
e '• '
multum, et saepe solicitati exstitissent.