§. I.
F
E B R I S nomen álii a verbo ferheo, hue ferueo,alii Febris wa februo, id eft expio, "deriuatum volunt. ^^riuetur quis etiam malit ab vtroque, per me quidem licet. 71 Nam e,t in plerifque febribus, praefertim cum ad
.augmentant, et'fiatum peruenerint, fanguis, vni-verfuinque corpus incalefcit, ac feruet; et febris ad expurganda faepe cum fanguinis, tum cetero-rurn burn orum inquinamenta accendi , cierique vi-detur. Quos enim morbos medicamenta non fanant, interdum curat febris'*). Hinc non im-merito H I P P O C R A T E S G A L K N V S , C O R N E U V S
C J Ï L S V S , aliique bene multi earn non modo fuper-venire quibufdam morbis exoptarunt, verum etiam de indxiftria excitandam quandoque praecepeftmt.
Hac quippe imprni, çrudi, fuperflui, aut ftagnan-tes humores fubiguntur, attenuantur, coquuntur, • mouentur, excernuntur. Quarfe plerique fcripto-res falubritatem febrium ita celebrarunt, ft veri etiam terminos excederent. Quo fa£tum eft, vfc
W E R T . H O P I V S fuarum, et periti medici partium' effe duxerifc, tantam laudantium licentiam doclo, vtilique opufculo a) refrenare,
. *) Febre quandoque curantur apoplexiae, paralyffs, epi-lepfiae, conuulfiones, arthritides, obffruáiones etc,
g) De limitandis febris hadibus,
: §• h.
In banc adeo frequenter incidunt homines, cuinf- Feh-lsfn*
eumque aetatis, fexus, temperamenti, aut 'habitus fuerint, .vt vna tertia pars GQRWERIQ a), duae
ver©
7
6
© E F E B R Evero SYDESHAMio b) terfciae morborum, obnoxii fumus, ad febres fpe&are videanturf ]q0l)
ergo quemquam admiratio fubeat, fi eommuiiiot Medicorum opinio fit, febre amplius dimidium gj, neris humani occidi c).
a) Campend. medic. Traft:, 52. §. I. b) DiJJert, epifll mihi oper. mn. p. 444. et epift. refponfor. 1. p.
c) GVILL. mCBAN Médecin. Domeftiq. T. 2. chap. 2. p, Q:
$• NR.
Tetris m- Sunt autem tam multa, tamque varia morbori®
men «'»«'»genera, quibus nomen febris inditum eft, et cauffi.
a t e ta t e a t' mun, et fyrnptomatum tam magna diuerfitas, yt
\ eam refte definire fe poffe defperauerint fapientiffi, mi., expevtiifimique Medicorum. In vno enim g;..
nere, inquit modo laudatus GORTEIUVS Ű),
dot-Mr quaedam, quibus febris praefentia dignofàtm ' haec deficiunt prorfus in aliis.
à) l. C. §.
2I-Teirhäeß- Qùod vt cuique manifeftius pateat, proferendi«.
toitw fecun tantnmmodo funt nonnullae celebriores ex intim
dum Gale- . 1 , .
num. mens propemödum, quae extant apud icriptores, febpvs definitionibus. GAÜSN VS in primo De dif-»' ferèntïis febrium a) libro definiuit febrem calons 1 - praeter natúr am. At non in omni febre calor, nec omni eius tempore modum excedit: nam in algidis
fehr ibus TOR T U , m fyncopalibus, in initiis
acceffip-num quarumdam febrium intermittentium *), in malignis quibufdam, aliifque non paucis iftiufmotli morbis calor vel naturali minor, vel certe nequa-quam maior oft, P.raeterca in Epialis non caloris dumfcaxat, fed codem tempore etiam frigoris feil«
fum queri folent, vt nihil dicitm de Lipyriis,' in quibus dum interioravruntur, exteriora, praefer-tim extrema algent. Denique fi quid vit-ii iii ca-loris
6 E N I R A T I M.'
77
loris.exceffu eft, id ad febris potius effe&a, quam ad eius, ytvocanfc, effentiam fpe&aret, cum fae-p e , fae-prout fae-paullo ante animaduerfum eft, a febri calor ille praeter naturam abeífe deprehendátur.
' ' '«) Cap. I. de generali fehr. diuifien.
*) Initip acceílionum, quae a frigore incipient, quarn-quam frigere fe aiant aegrotantes; nuperi tamen fcripto*
res thermometn ope contendunt oftendere, tunc etiam auftum caloris gradunr efle. Vera quidem dicunt, fi pe-rictilum in lis fiat acceffionibus, in quibus, anrequam fri-gus aggrediatur, quod, faepiflime vidimus, aliquot horis aegri primum incalefcuut, citarioremquepulfum exhibent;
aut in eo frigovis febrilis tempore, quo iam m i t e f c i t c a -lorque fefe exferere incipit, ant demum in eo cafu, in quo illi hdrrent quidem, fed vere non frigent; nam faepe fri-goris fenfu percelluntur, quin tarnen frigeant. Verum fi nullo praecedente caloris augmenta , in ipfo veri fri-go ris febrilis initio, atque incremento, quo quartanarii, puta, aut tertianarii vexantur, aut in iis, quorum mem-bra , dum febris accedit, aperte pallent, et taftui vere frigent, periclitatio inftirnatur, et therniometro algenti corpori admoto calor exploretur, certd certius imminutus inuenietur, quemadmodum iteratis periculis in magna difcipulorum frequentia non femel expertus fum.
§. V .
In peruetere libro a), quem G A L E N I effe perhi- Alia Galem bent, quatuor aliae definitiones febris traduntur,defmith.
quarum prima, nam' reliquae breuitatis cauffa omit-ti facile poffûnt, iîc effertur : Febris efi imaomit-ti ca-loris dectinatip ad ftatum, qui praeter naturam fit, pulfibus quoque vehementioribus ac crebfwrihus
red-ditis. Haec profecto, quoniam tam,frigus quam calorem, algidas aeque, ac ardentes, variumqu®
febrium iotermittentium tempus coiupleftitur, et fimul pulfurn vehementiorem , crebrioremque, ex quo defebre judicium ferri folet, vna coniunchim ponit, vt vero propior eft, íic a Medicis non facile deferi, aut defpici debuiflet. Attamen nee ipfa, ft
7 8
D E D E B R Squid iudico,.febris naturam fatis attingit: ï . quia ' calor, et frigus effe&a potius febris vidcntur; 2,
quia calor non fem per in ea deprimitur, aut auge-tur, vti patet ex calore prorfus naturali, quem non raro habent quaedam febres malignae; 3. quia non in omni febre, nèc in fïngulis eius itadiis arterias vehementius, crebriufque fubfiliunt ; vt poftea de» ' moiiftrabitur.
a) Définit, medic, inter Opera Galeni Claff. j . p. 46, G,
$. VI.
Febrîs ef- Ad sfferuefeentias alii, vt iebrim quodammods feruefcen- _ g tenebris in lucem producerent, non fine laudij Lh praeterfye aliqua confugerunt. Cum enim ab efFerueicen»
naturam tiis modo calorem, modo frigus*) gigni vidèrent, .' difta. magnam harum cum febre affinitatem efîe rati,
earn definire non dubitauei e effervej"centiam fangui-nis praeter naturam. P r o p r i e a u t e m ejjfriinfccntk dicitur fubita, et fenfïbilis duorum corporum vftl-deâmicqrum, quorum vnum fűltem fit liquidum, mutuo congredientium commotio, atque, vt Vo-cant, expanfio, qua magna vis aëris infiti, aliorumqua : halituum fub bullularum, et guttularum ipecie pie-rumque cum fibilo, et iRepitu, et calore non exi-guo, interdum etiam. fine calore, imo cum frigo»
re 'corporis efFeruefcentis exploditur. Acidi in primis fales cum alkalinis, aut terreis corporibus, quae abforbeiitia nuncupantur, earn effibiunt. Hinc olim habita eit Acidi, et Alkali tantummodo con-gre du s , et lufla. Sed non fatis animaduerfum fuerat, efferuefeentiam praeterea nafci ex acidis fpi-ritibus, metallis, et femi-metallis afFufîs, vel etiam.
ex acidis nieracioribus inter fe èommixtis, vti quando mifeetur oleum vitrioli cum iblutione ar-genti, vel ex acidis pptentioribus cum aqua
fun-79
plici, aut cum oleis aethereis, et fpiritibus
inflam-mabilibus, vel ex falibus alkalinis liquidis cum air 1
kalinis ficcis, et confiftentibus,' fiue concretis, vti quando oleum tartan per deliquium inftilîatur fal £ tartari ficco, vel ex aquae fimplicis cum corpori-bus terreis alkalinis, in calcem praefertim redaciis commixtione.
*) Pleraeque effcruefcentiae calorem cient. Exemplum vero frigoris ab efferuefcemia excita» vulgatiflimnm habe-tur in oleo vitrioli fuli ammoniaco affufo. Mivum enim eft, frigidam efferuefccntiam in huinfmodi mixtione oi'iri, dum vapores ex ea man antes calidi percipiuntiu-,' Sed, igne expulfo, cur relifla mixtio non frigent? Nec vnicuni frigidae efleruelcentiae exemplum eft illud. Acetum.
etiam alkalinis terreis corporibus, non in calcem redaQàs, inftillatum elTeuiefcentias frigidas parit..
§. VII.
Doftrina vero iftiufmodi efferuefcentiarum, quasRéfutâtur, olim medici in fanguine poffibiles exiftimabant, a
•Phyfiologis poilerioribus adeo réfuta ta eft,, vt ho-die iam pene exoleuerit. Nemo enim potuit vn-quam in fanguine, reliqtiifque viui animális humo- „ ribus Alkali purum, Aúdumque manifeftum, atque euolutum detegere, quae Yna congredi, atque efferuefcere pöffent. Quod fi viiquam alterutrum 111 qiiibufdam morbis deprehenfum fortaffe eft, quod quaedam obferuata medica innuere videntur ; plerumque morbi effeftus illud fuit, non eau fia ; nec vnquam obferuatum eft, quod nouerim, vtrumque vna, et fitnul, vt efferuefcere iunCtint pöffent. Quas vero aliunde oriri polie efferueicen-tias mëmorauimus, nullum intra fanguinem locum,
illas babere, protinus quifque perfpiciet. Quis acidum fortiffimum, piiriffimumque, quale yítrio-licum, aut nitrofum meracum eft, in corpore hu-piano inuenit ynquarn, quod eum alkalinis falibus»
'aut •
go
» E F E B R. Èaut terreis" abforbentibus, aut metallicis corpori.
bus, fi qua in nobis eííent, aut cum aqueo humore.
cöngrediens calorem, aut cum fale ammoniaco, nobis qtiidem non alieno copulatum, frigu? ex-citet? Vbi in nobis olea ißenticilia, fiue aetherea, 1 aüt fpiritus inflammabiles praefto funt, cum quy bus acidum illu'd efFeruei'cat? Vbi fales alkalini ficci, qui cum liquidis coëant, atque ebulliant? : Quis demain efferuefcentiam frigidam vidit vn>
quam calidae anteire, calidamque frigidae fiicc«. ; dere, fie, vt frigus in tertian is, quartanifque febri« ; bus, et fubfequens calor ab huitifmodi efferuefeen.1
tiis deduci queat?
§. VIII.
An febris Itaque efterusfeentiis difiifi quidam alii febrem
fanguinis fianguims fermentationm efi'e malunt, inter qu.03 /
ferme» a- W I I j t > I S I V S prjmas certe tenet, et febris eflefta cum mufti comparant ferme'ntantis *) phaenome-nis. In hanc prope partem vergunt Nuperorum i complures, quibus omnia videntur plena ferme«. ; tationum. Sed quo minus haec quoque probetur' opinio, multa profeilo obftant, et . x. lumnium diferimen, quod inter fanguinem intercedit, et miiftum, aliofque fuccos vegetabiles fermentatío-ni idoneos ; 2. defe&us in vafis corporis afermentatío-nimati, , et viui conditionum, quae ad fermentandum requi-runtur, quietis nimirum, mitiftimi caloris gradus, quem viuentis hominis calor naturalis longe fuperat, et liberae cum acre exteriőre communication is; 3.
nulla in humoribus a febre mutatio ; qualis fermen- <_
tationem fubfequitur, cum neque vini, neque aceti, neque fpiritus inflammabilis indicia vlla fanguis praebeat, poftquam febris, fiue, vtiis placet, fer-mentatio defierit.
*) F.ermentationis nomen adbiberi video ad res multai, , et guidem natura diuèrfas deíignandas. Sed hic ea a
nobis i
nobis intelligitur, quae propria, vegetabilium verum eft, quaeque fola vera fermentáció eft. Haec autem diftingui-tur in viiiofiim, acidam, atque aceiofam. Nulla ex his in fanguinem, corpufque humánum, • • exceptis priniis viis, cadit., tin omni vera fermentatione inixtio vêtus mutator, et noua inducitur. Contra eaenït.m putrefaBione, in qua, inixtio vniueffa deftruitur, et diffoluitur, elementa omnia . fecedunt, olea foetida redduntur, fal volatile oritur, et auoiat, et fie,vera corruptio totius mixti, et refolutio fit.
Non ergo putrefaäio quidquam .habet commune cum vera fermentatione, vt ipfa cum Recentioribus firmcmatio pu-trkla dici poffit, ,nili nommibus abutt velimus.
§. IX. .• Y
• Eatiorem febris definitionem excogitauit LAV- Bellinii de-RKNTivs t I Li tfivs in hunc modum: Febris efißn>'h.
Vitium, fanguinis aut in motu, aut in quantitate , aut in qualitale, aid in ho r um aliquibus , •aut in omni-bus a). Quae tarnen definitionis amplitúdó non.
hiodo nihil certi, et proprii exhibet, verum etiam adeo patet, vt inultis aliis morbis, afanguine oriundis aeque bene accommodari pofiit. Qua-.propter ne hac cjuidem contentus fummus ille vir
IÎOERHAAvivs, Cui ceteroquin BELLINII noftri QtndBoer-audio ri tas magno fem per in pretio fuit, nec apud
quemquam aliitrn naturam febris dilucide, expofi-tam inueniens, fingula febrium fymptomata exa-minanda fui'cepit, reieftifque iis, quae in febre nequaquam perpétua fant, retentis vero, quibus praefentlbus febris adefie, abfentibus, aut ceilan-tibus abeilc, aut definere dicituiy fe hac ratio ne veram, intimafnque febris naturam aflequi pofle fperauit. Hinc tria in omni febre a cqujis in-fernis • orta. occúrrere b), detexit, horripilaiionein videlicet, pulfum. velocem, et calorem, fed varia febris tempore varia. Ex his vero itérúnj
dili-gentius perpenfis, folam velocitatem pulfus *) ill omni febris tempore ilbi vifiis eil .reperiíle,.
ideo-• Voll P.I F que
g 2 D E F E B R E •
que in haç fola febris amtae ideám continéri denuuti affirmauit
n) De Febribi b) De cagnofc. et cur and. morh. §.
*) Quifnam pullus velox dicendus, quifnam tardus, aut taras fit, non ira' ëxpeditum eft fcitu; nam pulfús difiért, vt différant homines ipíí, eorumque circnmftantîàé;
Générât,im iii pueris frequentior eft, quam 'adultis, rarioï.
in fepibits, quairi in ytrifque illis. In adulto bene va-l e n t e , quiefeente, tranquiva-lva-lo, -et ieinno puva-lva-luum. mieatui numerantur "a fexaginta ad ieptuaginta, intra minimum pri-' mum; in infantibus, et pueris eodein modo conftitiv tis, eodemque rerunr ftatu politjs ab oâpginta ad noua, ginta quinque; in fenibus a quinquaginta ad fexaginta, Sciré autem licet,, adultos interdum exiftere, quorum pulfus micatus in natural! ftatu funt oelqginta, aut no-naginra, imo etiam plures intra idem tempbris minutum primum, dum ín aliis non vitra quinquaginta numerán-tür; e t tarnen vtrique reifta ;valetudine fruuntur. Quod faepe expertus fum. Nifi igitur pulftis cuiufvis honiinis antea innotuerif, ex fula eius frequentia febris certq difcerni nequit. In vniuerfum vt dici iure pofiit pulfus haturali elle frequentior., debet, ír Dvi'r.ANii.io credü m u s , intra datum tempus tertia plus parte pulfare, quam fano folet; id eft, fi in fano pulfus micatus erant.feptiw-, ginta, in febticitante erunt vumagintá quinque, funrto Temper minuto primo, pro temporis fpatio vtrique com-.muni,, vt dimetiendi ratio non fallat. Quamquam ne-éeffariá mihi non videatur femper buiufmodi puliationuní.
proportio: fatis enim eft, pulfüum numerum aliquot ifti-bris-naturae rnodum excedere, ettalem diutius pennanere, Vt naturali frequentior,pulfus habeatur. Citiifimus porro cjicitut, fi in eodem fubiefto pulfus fuit quinque, vel de-cern fupra centum. Extremus ferme gradus celerrimi, et citatiflmii e f t , cum1 intra minutum primum pulfationes icentum, et qnadraginta, aut quinquaginta diftinguuntut.
Sed tum ob veloeitatem, et frequentiam vis numerari et diftingui illae pöflimt, quidquid alii contendant. Vid.
EtvPi.ANXr.ivs in not. ad p g . Ő 2 r . Tom. j . Table des ma-tières operum EVCHANJX Illud autem liie adnertendum eft, quod fupra celeritas, velocitas et frequentia, pro vna, eádemque re accepta eft, contra quam a quibufdaiu acci-piatur, vt alibi cleinde' palam fior.
F
G-E N E E A T I M .
8 3
.. ^ . V , •. X , - . . - . , At non omnis febris a cauffif internis, fenfu Qattmm Boerhaaviano *) feruato, oritur, ncc omnis abßffßjvio hifce cauffis orta febris, ne intermittens quidem,7ur. "
(nam faepe, quaè aeftate ingruunt, protinus a ca-iore exordiuntur) femper incipit ab horripilatio-ne a) ; horripilatio-neque omnis Iiorripihtio femper . a febre proficifcifcur. Id norunt vel ipfae mulierculae hy-fterieae, quas frequens fine febre horripilafcio
fpa-ftica corripit, Neque pulfus velocitas **), aut , / calor auilus flatim febrem adefle fignificat. Multa
enim, vti exei;citatio corporis, curfus, ira, gau-.
dium, fubita e fomno excitatio, leâi calor, lar-giorvini, iiquorumque fermentatorum potus,
pie-nior, lautiorque cibus, atque alia huius generis j pulfam velociorem reddunt, caloremque adaugent,
-quin tarnen ex his febricitare quifquam dici pof-fit ***).- Saepe etiam calór vix, ac ne vix-.quidem naturalem gradum exfuperat, imo interdum na -turali minor b) eft- Id frequentiffime in malignis, et peftilentibus febrjbus, atque in principio accef-fionum, fiue in ipfo frigore febrili contingit; nam turn fiue ta£tu, fiue thermometro exploratus, plerumque aut nullo mödo naturali maior reperi-tur, aut certe c) minor. Id ipfuni de pulfus velo-citate non raro euenire obferuatum eft.
*) F obrem a cauffis interuis ort am VocatnoERHAAViVS earn, quam non euidéntes, et leves cauffae éxcitauere.
Voluít enim fie excludere ephemeras,, quae plerumque fine, hon-ore aggrediuncur, atque a cauffis leuloribus, atque euidentibus originem habent.
a) 'GOTtTEHivs, Campend, medic. Tratt. 52. g. febres, 'inquit, a fl'imulo calido excitatae fine frigors praeccdents
aggrediuntur.
i v") Pulfus velocitas,;' fiue fi-eqnentia ' quamquam a BOKUJIAAVIO , aüií'que pro' infeparabili febris figno pona-tnr, non ita tarnen conftalis.in ea eft, vt faepe non abfit,
1 - F 3 QUOD
D E F E U E
..quod clariusi patebit in fequentilpus. Multis etiam modis ' liûiuimodi velocitatem intendi fine feb.ri, fupra îndica-.'virtus : ex quo liquet, n i f a l l o r , non im cum ca febrém, :
vt quidam reputaraht, néceiTario coniieïli. 'Paullo-àn®.
etiam (§. IX. in. not.) geoeratim moniturn e f t y pulfuura frequentittm .pro aetatis ratione variam admpdum elfe ' Nunc addo, variare etiam non .parum pro fexus, regio, iiis, tèmpeftaris anni, temperament!, animique motiuini ratione, 'ne quid dicani de eauflis cam augcnribus-, quay modo (§. X. ) commémorant, quin tamen febris prae.
fentiam figriificent. ,'Attuli praeterea, quid DVPLÁNÍÍ t i y s definiuerit de frequ'entiaë pulfus gradu, qui felni®
deiignare debeat;. fed finuü innui, radonéra, quam ipfe pofuit inter frequentiam naturalem, et febrilem, inceiv tarn effe, nec tutam. Accedit, quod bac ipfa de re plum mum inter fe diilentiant celebevrimi fcriptores, ne«
propterea quidquam certi, et perpetui ftartii liceat. HAÏ,.
yEUVS certiffimum, tutiftimumque febris indieem repu-t'auit pulfuin illuin, qui intra minutum prinium centiéi púlfet. Séd fallacilTimus eft huiufniodi puliat.ionuni nu-merus. Saepiílhne índubia febris exiftit cum lunge mi-nori pulfuuni numero, aut abeíle etiam poteft cumeodetn, aut etiam maiore. P.ulfum fanorutn pulfui non ablimileni in grauiffimp .febris gqnere obferuauit SYDENIIAMIVS 'f open mihi p. 6 5 0 . ) , eumdenique norauit WEKLHOFIVS de caution, p. 39. de variai, p. 3 7 j itemque GREDINGIVVÍIÍ fëbre maligna pntrida contagiosa cum pnftnlis miliariW albis, quae fub fi nem anni 1756. (LVIIWIG. Aduerjar.meí PrqBic. vol. I. P. 1. cap, 1. p. 22.) grafinta eft. Kariorem vero natuvali 111 febribus malignis, in T y p h i s , in Hemi-.tritáeis, aliifque pernicioliflïniis, et peftilentibtis fere cra-nes Clinici.tani veteres, quam receritiores inueneruiit, inter quos nominaho dumtaxat PROSPERVM ALPINVM {Medic,.Acgijpt. l. i. cap. 1 4 . ) , NIEOLAVM MASSAM (dt Febr. pefiiknt,), R Y E {Medk. Static. Britannic.), R V S S E
-x.iVM (Nat. Hiftor. of Aleppo p. 2 3 0 . ) , BOKDEVIVM (Ree her ch. fur les pouls p.fiog.), SRVVAGESJ VM (Nofolog method,.. T. 2, p. 3 0 7 ). Ita tard um et ravum in quadam .epidemica febre Neapolim deuaftante deprehendit SAft-C o r i i v s , vt pulfationes intra minutum nun plures effent, quam quadraginta.,. aut quadraginta quinque (P. 2, §.357.
.et. 7 0 4 . ) . In puevo febre variolofa labnrante pulfum adul-torum pulfu mill to rariorem, iteiiique in febre fcarlatina
comme.
commémorât TREMKIUVS (Exam, frigor.. febril, p. 7,), Neque tantummodo in febribus malignis ita .diftis pulfus farior, aut naturali-Ümilis eft, verum etiam in aliis febri-bus mere acutis. _ Sic HAENIVS (Rat.medend. P.XlI. cap.
St, p. 50. et 117.) in iuuerie vigiuti quatuor annorum febre acuta inflammacoria laborante, in quo pulfus frequentior, eile debuiffet, nunc tenia, nunc quarta parte rariurem, inodiceque febrilem innenit. , Sanatus paullo celeriorera pulfum habebat, quam ereftus in lnurbo; nam ereclo ce-lerior erat, liue frequentior, ita tarnen, vt nunquam vltra quinquagies quinquies intra minutum micaret. Seil ante hos, referente s ARCON 10 (1. c.), iam GALENVS, aliique antiquiores fallacem huiufmodi pulfum 111 febribus mali moris adnotavunt. Non diffimulauevim tarnen hifce omnibus, vt fupra indicauitmts , aduerfari cl. HAULEKVM,;,;
etnegare palam, pulfus ira raros, et tardus reapfe repe-riri, fi horologii ope numerentur, nili peculiare pulmo-nis, aut cordis Vitium cum febre fit coniuniihim, quod fanguinis e pulmoriibus ad liniftram cordis caueam redi-tum, aut e corde in aortam tranlitum (Phyfiol. T. 2. I, VI.
feft. 2. §, XV.) impediat. Verum etil id, qqod/ufpicatur HALLKRVS, eueriiile interdum ) non au fim inficiari ; nunv quam tamen concedam, omnes obferuationes doftiiTimo-rum, atque exercitatifiimarum MedicodoftiiTimo-rum, quos adduxi, in dubium reuocandas effe. Qua de re teftimonium fuf-ficiat cl. I.E ROY, qui'etli aficubi HAQOKRO quafi adhae-rere videatur, quodam tamen in locp.'(Mc/«;/g. de PkyJ'.et Med, Prem. Mem. des fievf, aigűes p. 204. nat. cc. ) i'ateii cogitur, febres aliquas fe ôfFondiJTe, in quibus pulfus. rattl-to rarior, quam in naturali ftatu., erat, ita vt cuidàm pul-fits ii\tra minutum non plures, quant quadraginta,. aut.
quadraginta quinque," horalogio .aàhibho, micare reperi-rentur; quod cum HAENII , et SARCONIX obferuatioriibus nón fine horologii adiümento iiïftitutis, omnino coimenN r e , manifeitum eft. Non negandum tamen videtur, pe-culiare pulmonis, aut cordis vitium quandoq.ue varietatem - aliquàm puliibus inducere pofle; fecîillud verofimilius
exi-ftimo, tune pulfum ab huiufmodi càufla inaëqualem potiiis, aut intermîttëntem fieri, qùam fimplicitei.- naturali ratio*
rem. Haftenus exempla pulfus naturali r a r i o m m h f e b r l * citantibus protulimus : modo ad ea, quaerfrequefiftoxem fine febre oftendunt, progredior.. Cl, RYE (h, t v ., 2 2 4 . ) jn dolore colico deprehendit fine febre pulfum, qui
cen-' cen-' "cen-'V-cen-' . cen-'cen-'F 3 > • cen-' cen-' cen-'cen-' T I E S
D E F E B R E
ties in minuto primo pulfabat; et FLÖYERVS pulfnm ^ ira centies ofties fine febre intra idem tempus fubfilien, tem (/, c. p. 87.). Pulfum naturalem, cuius iftus eraiit
•centum et quindecim, imo plures, recenfet IIAENIVV (Rat. med. P. XII. p . g ë . ) , itemque fine febte centum
vl-ginti Whyttius (Mahd, íujpochoudr. p. go.). Prnetere®
! demum auftum enormiter pulfuum numerum a cauffis ex«
.ternis, nimirum, a motu corporis, calore balnei, cibo, potu fic, vt quandoquc centum et triginta, aut centum et quadraginta pulfationes vfque intra minutum obfeniatae narrentur, quin vi la tum febris adellèt. 'Quas ob tes non immerito Cl. TODE in fpccimine inaugurait de duplki fibrillin indole .(Hufniât 1769.) pulfus frequentiam a tuultts pt®
febris figno pathognomonic!) liabitam reiicit, idemque facit
«Anamjmus Varfauienfis (obfcrust. clinic, ad du St. medicat. in Nofocomio general. Varfav. Fafik. I. p. 15A, quoniani in vere febricitanribus, quos ex aliis .lignis febricitare cogno.
verat, inter,dum defuifle pulfus frequentiam celeritatem-ve obferuauit.
**•*) „Qui lebrim in autla pulfus frequentia, et veloci-täte fitara volunt, etiam tum fcbtim, ne de fentetui®
difcedant fua, adeffe affirmant, cum a cauilis euidenti.
bus pulfus acceleratio àccidit, Sed ignofcant, precov, ii ab iis tam difièntio, quam buiufniodi pulfus accele-, ratio a vera febre diffentit. Videntctr enim febris veranf
naturam. nunquam comprehendii'fe, quando res adeo dt«
yerfas vna confundunt,
. :•' §. . XI.
Quid In- A t quae h a Û e n u s c o n t r a ' ' p u l f u u m frequentiam terfit /»/«• d i £ k funt, n e q u a q u a m o p p o n i ' p o f l u n t iis, qui non pulfm'et' ^ e o r u m frequentia, fed. in ipfa etiam celerri cekrem? täte febrini quaerendám ftatuunt. • Diftmguunfc
enim alteram ab altera cum y e t e r u m pierifqite, fed p o t i f ï ï m u m c u m Stahlinnis, qui p e r celeritatem in-teiiigvint, notantque . breuiflimum tantummodo t e m p u s illud, q u o d i u f u m i t u r , dum arteriae fe fe dilatantis i f l u a f e r i t , pcllitque di.gi.tos tangeritis.
Celeritas igitur pulfuum taiito m a i o r e r i t , quo mi-iybfe'erit ' cMftoles duratio. H a n c aücbam pulfui