• Nem Talált Eredményt

CAP. IV

In document Initia rhetorica (Pldal 178-200)

D e O r n a tu e C o m p o jtio n e, S tru ciu ra et Numero,

364.

D

e m ateria orn atu s, tro p is et figuris, dicluni eílt re d u t de fo rm a , q u ae e it in compactione gularum verborum , f , ruetur a m em brorum ,

et

nutor' ro . C ollocatio ig itu r verborum p e rtin e t eo, vt in lin g u lis v e rb is e x tre m a cu m p rim is concurrant n o n a fp e re , autin w pte. A fp e r co n cu rfu s eit, ptt' m u m in h iatu , qui exfiftit, fi, v e rb o p rio re in voca­

le m d efin en te, p o fte riu s a v o c a li in cip it, adeocp1®

o ffe n d it au res, v t olirn, C ic e r o n e a u Ü o r e ,O r .

44

n e m o tam ru flic u s fu e r it, qu in vo cales noluerit c o n iu n g e re . Sed aliae vo ca le s aliis leniorem du*

rio re m q u e e fficiu n t. N e q u e m inu s a fp er concur­

fu s eft in terd u m 'c o n fo n a n tiu m et vocalium , vt«

dicas ac a lia m , o m n in o q u e p o ft ac ve rb u m Iit in' c ip ie n s a v o c a li: fed in h o c g e n e r e m inus acut«

au d im u s h o d ie . In e p tu s au tem ac ridiculus eu c o n c u rfu s , vb i e x o r itu r , q u o d d e to rq u e ri in fen- fu m o b fcen u m p ofiit, qua de caufa L atin os potio*

dixiffe nobisem i c o n fla t, quam cum nobis.

3 6 5 . L aeu is c o n tra et fuauis e !l co llo catio , vbj v e l co n fo n a n te s cu m vo ca lib u s c o n c u rr u n t, ve c o n fo n a n te s eaed em : nam ita c o e u n t verba pro­

p e in vn u m , p o ffu n tq u e p ro n u n c ia n d o coniung1 c t c o n g lu tin a ri, v t interualla n o n animaduert#*1' tu r. In q u o g e n e re in te r G r a e c o s diligentiflim us Ifo cra te s, cuius lo ca eiusm odi, vt et Sapphus eat'

» ie n fim ili laeu ita te, p r o fe r t D io n j fius d eS tru & u'

r a 'S e f t . 2 3 . E xem p lu m e C ic e ro n e h o c f it : hae f u n t impiis

ajjiduae

domefiicaeque F u r ia e , quae dies

Küftesque

parentum poenas a confceleratijjim is f iliis rep etu n t: in qu ib us non nifi q u ate r co n fortan tes c o n c u r r u n t. S ed in h o c g e n e re h ae c caut o eft, n e nim is d ilig e n te r h a t: e ííe t enim p u tid u m : n ec in om n i g e n e re oratio n is. N a m in terd u m etiam alp eritas co n u en it, et in o ra tio n e ten u i n e g lig e n - t ia c o n ftru e n d i.

36 6 . Illu d q u oq u e non alien um fit m o n ere, etil e legan tiae m agis eft, qu am ornatus ob leru an d am e ife co n fu e tu d in e m in iu n gen d is verbis, vt, q u o d p rio ri, q o o d p o fte r io r i lo c o p on en d u m (it, ten ea­

m us. N am etfi o rd o alias lib e r eft, tam en in n o n ­ n u llis c e rtu s v fu fit, aut alia qua de caufa. S ic d icen d u m fem p er L ip fia vrbs, / lib is fiúm én, P o m ­ p eiu s, v ir clarifiimus, fr a tr e s germ ani et g em in i:

item ea adietH ua fubftantiuis fu b iicicn d a , quae re i naturam (im p liciter e x p rim u n t, non laudis caufa d ic u n tu r : a t , qu od d ig n iu s e il et m aius, v e l p riu s, v e l co m m u n e, p ra e p o n e m u s: item , ad qu od m axim e atten d i ve lim u s, v t g ra u i tefie p ri­

v a tu s fu tn . Sed tam en in h o c p o fte rio ri g e n e re ni­

h il fatis c e r tu m : faltem P oetae h u ic le g i n o n iu n t a d ilrin g e n d i, n ec aliquid in talibus tem e re apud v e te re s m utandum .

3 6 7 . V e ru m in verbis etia m fon u s ip fe fpe- f l a t u r : non m odo h a& en u s, vt fon an tiorib u s ver­

bi vta in u r e t gran d io rib u s, fed efdam v tg e n u s li- terarum naturae rei fit co n g ru e n s. N am aliae vo ca le s funt gran d es e t clarae, aliae ob fcurae et m in u tae :c o n fo n a e p o rro aliae lenes, aliaeafperae.

(M a ) H aru m

Cap. IV. De Ornatu e Compofitione etc.

1 7 9

H a ru m ig itu r etiam in d e le ftu v e r b e r u m ratio ha*

b e n d a : n e c n o n e le g a n tio ris c o n fu e tu d in is in ver­

bis c o n tr a h e n d is , o m n in o q u e in pronunciande- 368- M em brorum Jiru Stu ra ( x ú h u v u g p c y ft D io n y iiu s app ellat), q u ae m axim e vin tta m reddit o ra tio n e m , e ffic it eam , q u ae 7sefioScs graece,

latiné

am bitus, com prchenjio, circuitus v o c a tu r : de qua p a u llo a c c u r a tiu s d icen d u m v id e tu r : cu m pleroi- q u e , etiam d o ilo s , a tq u e ad eo de elo q u en tia prae- cip e re a u fo s,v id e a m ,v im p e rio d i n o n fatisafiecutos.

V n iu e r fe ig itu r perio d us e f t , cu m fenfus p e r fe c tu s fu fp e n d itu r p e r in te r ie ila membra, q u a e am b itu m e fficiu n t. Id q u ale Iit, clarius in te llig itu r e fo rm is p e r io d i, e t eius ftructura.

Sirhplex ig itu r e f t , in qua eft vn a len ten tia prin­

cip alis, led ita, v t a fu b ie tlo ad a ttrib u tu m tranf- itu s i it , Ime a p arte vna p rin c ip a lis fententiae ad alteram , p e r in te rp o fita s e n u n c ia tio n e s fecun- darias. S e c u n d a r ia e autem e x p o n u n t caulas, c o n d itio n e m , n e f f i c t e e n te m p o r u m , et fimilia.

E x e m p la iu n to h aec e C ic e r o n e : T u to res, pecu­

niam p r a e to r i, f i pu p illae nomine d aren t, praefer- tim gra n d em, quemadmodum in rationem induce­

r e n t, quemadmodum fin e periculo dare p o ffe n t, non videbant. V id e s , v t a fu b ie ito tutores ad attri­

b u tu m non videbant tra n fitu r p e r a m b a g e s, pri­

m u m a n te c e d e n tis , f i pecuniam pu p illa e nomine p r a e to r i d aren t, pra efertim grandem , deinde alte­

riu s illiu s, quemadmodum e tc. P o r r o : I s ita fib i p erfu n d et, quod in tua p rov incia negotii h a b et, uifi, te provinciam ob tin en te, meis commendationibus con­

fe c e r it , id f e in p e r d itis et defperaiis habiturum, Prima 1 8 0

Cap. IV. De Ornatu e Compofitionr,

i 8 » P rim a p ars fe n te n tia e p rin c ip a lis e it: is ita f ib i p e r fu a d e t: a lte ra : f e i n perd . e. d. h. negotium, q. in t. p . h. A m b itu s eit duplex, p rim u s a p ra e p o fita re, de qu a agitur, quod i. t . p . h , n. alter a c o n d i­

t io n e : nifi t. p . o. confecerit.

3 7 0 . F u n d a m en ta autem h u iu sitru & u ra e fu n t h a e c : p rim u m , q u ae natura, tem p o re, c o g n itio n e p rio ra fu n t , ea etiam p rio re m lo cu m defid erant, id q u e fere in d ica n t p articu la e c o n iu n tliu a e , cum, J i, qu on ia m, e t ji, e t aliae: a lte ru m : qu ae n atu ra fu n t co p u lata, v t an teced en s et co n fe q u e n s, caufa e t .e ffek tu s, ea etiam eadem p erio d o c o m p re ­ h e n d u n t u r , eo o rd in e , q u o d i£ lu m : te r tiu m : m em b ra , q u ae a relatiuo p ro n o m in e in cip iu n t, aut alio v e rb o relatiu o , v t quantus, qualis, quoad, quem­

admodum. ea p raep o n en d a, vt am b itu m e ffic ia n t 3 7 1 . C om pojita period us eit ex a n tec e d e n te et c o n fe q u e n te , v e l vn o, vel p lu r ib u s : v n d e b im e m ­ b re s, trim em b res, e t qu ad rim em bres d icu n t. H ic p rim u m .q u o d an teced en s eit n a tu ra,et co g ita tio n e , id etiam d eb et eile lo co , in p e r io d o : dein d e, in a n te ­ c e d e n te et co n fe q u e n te itru e n d o eadem ten e n d a , q u ae in p erio d o iim p lici. V n u m e x em p lu m app o- fu iile fat erit e C ic e r o n e , fed d iífo lu te (d iflb lu ta enim etffiffip ata o p p o n u n tu r v in ftis p e r io d o )-.Fa­

ciendum mihi p u t a u i , v t tuis literis breui refponde­

rem , cum tu tam multis verbis ad me de improborum oratione fc r ip fijfe s : e tji videbam , quantum ex tuis literis intelligere p o t u i, te hanc tpiftolam effe lebiu­

ru m , cum ad vrbem e jfe s , refrigerato iam leuijfimo ferm o n e hominum prouincialium . H ic p rim u m p arsjea, quae ab e tji in cip it, ed e a n teced en s

de-( M 3 ) b e t,

Jlruftura et numero.

li g a C ap. I V . D e O rn a tu e Com pojitione,

b et, cum ipfius p articu lae caufa, tu m quia natura p riu s eft, q u o d in ea in é rt: im p ed im en ti enim c o g ita tio p rio r eft eius fu b la tio n e : d ein d e in illa ipi'a m em b ru m , quantum e x tuis Uteris intelligert p u tu i, p r o p te r relatiu iim quantum, praeponendum v e r b o fic : e t j i , cptnntum e. t. 1. i. p o tu i: tertio, m e m b ru m cum ad vrbem efj'es, eadem de ca u fa , et p r o p te r re i naturam , p riu s eft, quam le ctio : vnde f it : te, cum ad vrbem effes, h. e. e. lecturum : pote- ra tq u e etiam p raep on i a lte ru m , refrig era to i . f . U t . p . d e n iq u e in c o n fe q u e u te m e m b ru m , cum tu tam m ulta e tc. p riu s erte d e b e t, eadem de ca u fa , qua p r in c ip a le , faciendum mihi p u t a u i, lio : tamen (q u o d acced it, quia fa itu m eft co n fe q u e u s) cum tu t. m. verbis etc. faciendum mihi p u ta u i, v t etc. A t­

q u e ita iit p u lc h e rrim a p eriod u s b im e m b ris: qua­

lis planilTim e cft apud C ic e ro n e m ad D iv.

111

,

8-372. A tq u e ad h a n c fo rm a m e t de aliis iudica- r i,a lia e q u e ftrui d e b e b u n t: p ro d e ritq u e ad hunc m o d u m d ifio lu e re b e n e r tr u fla s p erio d o s et mem­

b ro ru m ftru ctu ram d e m o n ftra re. Id q u e vt fa­

c ia n t fu b in d e m a g iftri in v e te ru m G ra e co ru m L a - tin o r u m q u e in te rp re ta tio n e , a u t lo r fim . Cetera, q u a e de p erio d is in v u lg a rib u s lib ellis traduntur, n ih il n e q u e ad in te llig e n d u m v e ru m periodo­

r u m artificiu m , n e q u e ad eas ftru en d as, p rofunt.

Ita q u e ab iis U benter a b ftin em u s.

3 7 3 . C e te ru m h o c artificiu m in u e n to re s habuit T h r a fy m a c m im , G o r g ia m , a lio sq u e illiu s aetatis S o p h iib s . N a m apu d H e ro d o tu m , T h u c y d id e m , e t a n tiq u io re s n u llu m eius v e f t ig iu m : quod et a n im a d u e rte n d o in te r le g e n d u m ob feru arip o te ft.

et

e t dudum o h fe ru a u it C ice ro O r. 6 5 .7 1 . niíí fi quid eis eiusm odi e x c id it, q u od fo rtu itu m p otiu s efle, quam c o n iilio p o litu m , facile apparet. Innen*

tu m autem e fl, tam , v t fuauitas o ratio n i co n cilia­

re tu r, qu am , v t p e rfp ic u ita s, v t recte A rifloteleS iu d icat R h et. III, 9 . item q u e breuitas. O rd o enim r e r u m , et naturalis c o p u la tio , m eliu s e t facilius in te llig itu r in o ra tio n e vincta, quam diifoluta, et in parua m em bra c o n fe fta . N a m in te r audien­

dum non d atu r tem p u s co gitan d i de m em brorum in te r fe co n ju n ctio n e . D e fiit p o ft apud G raeco s vfu rp ari, vitio in p rim is e t o p era D ialecticoru m , e t , S to ic o ru m , v t e D io n y fio

1

. c .c . 4. intelligas.

3 7 4 . V fu s p e rio d o ru m latillim e p a te t, habet- q u e in o m n i g e n e re dicendi lo cu m . N am in te r G r a e c o s e tia m P h ilo fo p h i, in dialogis, freq u e n te r vtu n tu r, v t Plato, et X e n o p h o n , cu i in vin cien da o ra tio n e iim illim u s e il C ic e r o : et in ter L atinos C i;

c e ro , in e p iflo lis , e tp h ilo fo p h ic is lib ris ; C a e fa rin C o m m e n ta riis , etfi fim p liciflim e fe rip tis , tam en fa ep e lo n g is p erio d is v tu n tu r. vid . v. c. B. G . V I,

36.

C icero , qui etc. V I I , 33. C a efa r e t ji, e tc.

V n d e etiam patet, n o n verito s efle elegantiflim os fe rip to re s, n e p e rfp ic u ita ti o b eflen t. C au en d u m tam en, p rim u m , n e lin tiu fto lo n g io re s, et ita im ­ p ed ita e p o t iu s , quam ftru £ la e , vt aut ob fcu ritas exiiftat, au t in te n tio au d ien tiu m fa tig e tu r : d e in ­ d e , n e f in t co n tin e n te s ac nim is freq u en tes: ha­

b e t en im aliquam afFeftationem artificii, et fatigat.

P erio d i lo n g io re s x v t v u x t x, et roiaets v o c a n tu r : TTvev/xctTx, quae vn o tam en fp iritu p ro n u n ciari p o liu n t: rotatus, q u ae n e h o c quidem .

( M 4)

Jlruciura et numero.

1 8 3

3 75 .

Ita-3 7 5 . Ita q u e etiam fin e p e rio d is dicendum : q u o d f it , v e l p er incifa f. com m ata, v e l p er me"1' bra f. cola. In cifu m e f t, q u o d p erp au cis verbi*

c o n f ia t : e iu sq u e fines ita d e fc rib u n t veteres, vt H on v itra o c io fy lla b a s ei c o n c e d a n t: cetera vo­

c a n t m em bra: o ra tio q u e d icitu r membratim fu fi>

v b i m e m b ris d iifo lu tis v titu r , In cifa funt ili*

S to ic o r u m d e d o lo r e c o n fe c ta ria : f i longus, levis'- J i g r a u i s, breuis. M em bra d ic u n t efie h a e c : No­

tiae f u n t hodie S e x t ile s : hora nona cotiuenire eoe- p i f t is : hunc diem iarn ne num erant quidem etc. Ora­

tio d ijfo lu ta e f i , q u ae v e l p e r in c iia , et membra a b r u p ta , p r o g r e d it u r , vel m e m b r a , aliquo qui­

d em m o d o p e r p articu la s iu n cla , fed non firucta e a , q u a e a n te d e m o n fir a u im u s , r a tio n e : quae V u lg o etiam in p e rio d is n u m e ra n t.

3 7 6 . N u m e ru s, g r a e c e $vS / u c :, (n am /xhqoy e fi P o e ta ru m n u m e r u s , qui e fi in p ro fa vitiolus, fe d tam en fu b in d e e x c id it o p tim is fcriptoribus) e fi q u aed am o ra tio n is c o n fo r m a tio , delectans a u res ip fo f o n o : in u e n ta illa ab iifdem , qu os an­

t e c o m m e m q ra u i, S o p h ifiis , p e rfe c ta ab Ifocra- te . vid. C ic. O r. 5 2 . E x fiftit au tem nu m erus fua fp o n t e , p rim u m e p erio d is, d ein d e fententiaruin q u ad a m c o n fo r m a tio n e e t c o n c in n ita te , ve lu t ex a n tith e tis , ex e n th y m e m a te e o , q u o d e fi e contra- riis p e r in te rro g a tio n e m , item , cu m paria paribus r e fe r u n t u r : v t in h is p ro M il. 4. E j l haec non feri- p i a , f e d nata l e x: quam non d id icim u s, accepimus, legim u s e tc . e t p r o R o fc io A m e r.

16.

qu id tam ejl com m une, quam J p ir it u s v iu is , terra mortuis etc.

H o c g e n u s fre q u e n s e fi a p u d Ifo cra te m .

3 7 7 .

Ef-18 4 Cap. ÍV. De Ornatu e Compofitione,

•577. E ffic itu r autem in fu p er n u m eru s certis p ed ib u s in p rin c ip io e tc la u fu lis, eoru m q u e per- m iíiio n e in m edio. P rin cip em h ic lo cu m te n e n t c la u fu la e , quia m a x im e a n im ad u ertu n tu r. H a e ig tu r ap te n u m e ro fe q u e c a d e n t , ii c o n fie n t di­

tro c h a e is , v t co n q u iefcit, com probauit, antifpaftis, fa te r e tu r , e p itritis, v t probnucrunt, conquiefcent, e t p a e o n ib u s , v t videatur. I11 p rin c ip io libertas m agna e f i , fed tam en reperias c re b ro e t h ic p a e o n a s, d itr o c h a e o s , a n a p a e fio s, qui fu n t v a l­

de fo n o r i. In in cd io a u tem m ifc e n tu r it a , v t n e q u e n im is tardam , n e q u e nim is v o lu b ile m o r a ­ tio n e m e ffic ia n t: n ili v b i le n te n tia p e c u lia re m aliq u am vel ta rd ita te m , v e l c e le rita te m r e q u i­

r it: ta rd ita te m , p r o p te r grau itatem rei, a u t ‘trifti- ti8 m , a liu m u e q u e m m o tu m tard u m a n im i: c e ­ le r ita te m , ad e x p rim e n d a m iiu e rei c e le rita te m , flu e an im i in c ita tio n e m : de q u o in lo co dc; fubli- m ita te d ic e m u s. C e te ru m de to to h o c c a p ite o m n iu m lu c u le n tiffim e e x p o fu it C ic e r o in O r a ­ t o r e a c. 4 4 . v fq u e ad fin e m : in te r G r a e c o s , p o fi A rifto te le m , p e c u lia ri lib ro D io n y fiu s H ali-carn affiu s.

*

--- 1 1 ,

C A P . V .

D e O r n a t u e C o p i a .

r 3 7 S '

In opia elocutionir c e r n itu r jp artim in commuta- tiou e y p a r tiin in verborum freq u en ta tio n e apta.

( M y) Com

inu-fr u d i ura et numero.

i g 5

186

C om m utatio o ra tio n is fit duabus rebus, v e l verbis, v e l figu ris. V e r b is c o m m u ta tu r o ra tio , fi eandem re m aliis fe m p e r vo cab u lis et p h rafib u s enuncia- m u s, etiam alia c o n f tr u c lio n e : vn d e o ritu r varie­

tas, in d e x c o p ia e , et d e le ila n s a u d ito re m . Itaque fic faciem u s, nifi idonea in p ro m tu fit caufaeiuf- d e m ve rb i vfu rp an d i, aut aliu d a p tiu s , vel aeque a p tu m , n o n fu p p e ta t: q u o n o m in e laudatur et­

ia m lo cu s H o m e ri fu p ra laudatus ex O d . r . 204.

v . H e r m o g . d e M e th o d . c. 4 . qu am q u am fit etiam fa ep e apud o p tim o s fe rip to re s p e r aliquam fimpli- c ita te m ,q u a md<0gA«eiyGraeci d icu n t, et negligen- tia m n o n in g r a ta m : de q u a n os aliquando fe- p a ra tim fcrip fim u s.

3 7 9 . H u iu s co m m u ta tio n is facultatem maxime p e te r e d eb em u s a d iu itiis lin g u a e : quae v t erunt m a io re s, v e l m in o res, ita m a io r dab itu r facultas c o m m u ta te d icen d i. D iu itia e au tem lin g u a e funt, p rim o , in fy n o n y m o ru m e tp h ra fiu m id e m fig n ifi- c a n tiu m m u ltitu d in e , d e in d e in varietate con- ilru e n d o ru m v e rb o ru m . S y n o n y m a autem non fu b tilita te d ia le & ic a cap im u s, ad qu am fi exigan­

tu r v e rb a , p au ca in o m n i lin gu a, a u t, v t nonnul­

lis p la c e t, n u lla r e p e r ie n tu r , fed rh e to ric e .' vt f in t , q u ae fib i fu b ilitu i, faluo fe n fu , e confue- tu d in e p o p u la ri lo q u e n d i, p o liu n t : ea quae f i n t , m o x dicam . C e te ru m has d iuitias efie m agn as in lin g u a latin a, p ra e fe rtim in phrafibus, q u is n e fe it? In n u m erab iles v. c. fu n t formulae, q u ib u s a b q u e m m o rtu u m in dicam us, atquefim ili- t e r in aliis. H a e c ig itu r c o p ia fy n o n y m o ru m et p h ra fiu m d e b e t efie in p r o m tu : n e c m ale

confu-luerunt

Cap. V. Vt Ornatu e Copia.

lu eru n t p u e r is , qui talia congeflTerunt, v. c. Eraf"

uius, vir m agnus, n o n d e fc e n liiru s ad h u n c lab o­

rem co llig e n d i, nili vtd e fo re vidiflet. K adem que de co n itru c tio n e d ice re lic e t: velu ti in n a rran d o , cum eiufdem 1'ubiecti plura fu n t praedicata, licet, o p e p artic ip io ru m e t con iu n fctiom im , ita variare

o-v v t u^i v, vt vn u m p ra ed ica tu m vid ea tu r; q u o d nulla, p ra e ter graecam e t latinam , habet,

3

Jjo- F ig u ra e co m m u ta tio n i fe ru ie n te s fu n t in­

terrogatio, q u ae in fle x e dicit, quod an te o ra tio n e recta e x p reflu m fu e r a t: J e r m o tin a tio, q u ae ali­

quem in d u c it fecum lo q u en tem , qu od an te recta dixerat. V elu ti h o c : fa p ien s f c non f t b i j o l i, f e d etinm patriae natum p u ta t: iic ad le rm o c in a tio - nem r e d ig itu r : fap ien s f c fa e p e fecum lo q u a tu r:

non mihi J o li natus J u m , f e d partem vitae meae re­

p o / cit p a tr ia e tc . p o rro A trcret? , de qua fu p rá §.

332. o itú iin o q u e negatio, v t X e n o p h o n (fiocvefov, e t m ox 8% ci<P<xvk: qui cu m P la to n e in h o c g e n e ­ re c o p ia e e!t adm irabilis.

3g 1. V e rb o ru m p o rro freq u en tia o r i t u r , p ri­

m u m , e fy n o n y m o ru m c o n iu n ftio n e : q u a e , v t dixi, latius cap im u s, iic , v t etiam tro p ica v e r b a in - telligam u s. E t in terd u m qu id em e a , quae p ro ­ p rie fy n o n y m a fu n t, iu n g u n tu r , e t quidem in d ifp u ta tio n e fu b tili, in e x p lican d o ac docendo, in - p rim is in d e fin ie n d o : n o n orn an di quidem caufa, fed v t iis p ro m ife u e p o ft vti ad o ra tio n e m varian­

dam p o ifim irs: v e lu ti C ic e ro O r. 6 4 . quem G raeci

‘neqiooov, nos tum ambitum, tum circuitum, tum com - p reh enfonem , au t continuationem , aut circum fcriptio- nem dicim us: q u ae fu n t om nia e iu fd e m rei n o m i­

n a,

Cap. V. De Ornatu e Copia.

1 8 7

na, n o n adm odum d iu e r fa : e t <Tc p lu rib u s aliis Jocis. A lia ratio eft, cu p i o rn a n d i caufa proprium et tr o p ic u m , au t p lu ra tro p ic a iu n g u n tu r ,

quod

eft freq u en tiflim u m o m n ib u s , n e c vllo m odo vi- tio fu m : q u ip p e varia illa verb a ean d em quidem re m , led a lio m o d o e x p r im u n t, v t cu m liberali- ta s e t benignitas fiu e beneficentia iu n g u n tu r :' in- vefiig a tio atque indagatio v e r i: f r a n g i debilitari- q u e, et fim ilia. N a m ex iftis f y n o n y m is inter­

dum alterum caufam , a lteru m e ffe c tu m exprim it, v t liber alitas e t beneficentia, f r a n g i e t debilitari:

a u t fu n t tro p i a diuerfis g e n e rib u s d u c ti, v t iriue- J lig a t io e t ind aga tio: g e n u s e t fp e c ie s, au teiu fd em g e n e ris fp e c ie s ,a lio q u e fim ili d iferim in e fe iu n ch .

3S 2 . O r itu r h aec freq u e n tia p o r r o ab ea, quae i ^ y o t a - l c i dicitur, v u lg o in fig u ris n u m erata, e ff q u e p h raiiu m idem valen tiu m c o a c e r u a tio , qua P o e tae in p rim is, n o m in a tim O u id iu s , libenter v tu n tu r. E a ratio v irtu te m n u llam habet, fi funt p ro p e m o d u m a b fo lu te p a r e s : qu od fecus e f f vbi iig n ific a tio n e d iffe r u n t; n o n h a & e n u s , v t de .alia re íin t, fed v t aliam p artem rei e x p rim a n t. Ha- b e t en im o m n is res p erm u lta s qu afi facies, qua­

ru m v n a q u a e q u e form u las d ice n d i p ra e b e t: in- fu n tq u e in caulis, lig n is, p artib u s, m odis, effeftis, a d iu n c tis : quas qui p o te ft re p e rire , is eft in hac co p ia felicifiim us. V e lu ti O u id iu s T r ift. III, ia.

q u in d ec im verfiou s, n o u e m d iu e rlis m odis expref- lit h o c : V eris iam initium e f i: du£lis illis a variis lig n is, p artib u s, caufis, e u e n tis v e r is: a tq u e fimi- lia in n u m e rab ilib u s lo cis lic e b it , in p rim is

apud

h u n c , re p e rire . V ir g iliu s q u id e m , iftam ad ra­

tionem,

I S S

Cap. V. D e Ornatu e Copia.

tio n e m , qu in quagin ta am plius m odis e.vpreilifc h o c v n u m , a rare, line agrum colere.

383- A tq u e h in c p en d et etiam illud artificium , quod alibi (§. 16 3 ) te tig im u s, q u o rebus tritis et vu lgarib u s nouitatem trib u e re pofiurous. N e q u e enim deb et exiftin iari, eu n d em illum V irg iliu m , O uidium , et alios, form as illas lo q u en d i om n es ab aliis accep iífe: fed, cum h om in es e llen t ingeniofif*

lim i, qui vel p erfp icu as rerum o m n iu m im agines c o n c e p iile n t, vel d id iciflen t rem qu am qu e in om n es partes co gitan d o verfare, et ab om n i p ar­

te in tu e ri; a n im a d u erteru n t quam plurim a, v n d e duci form ae lo q u e n d i p o lie n t , etiam quae aliis n o n d u m v e n iife n t in m en tem .

384.

O p o r te t etiam co m m u ta tio n e v ti in m o ­ do p o n e n d a e d e fin itio n is, o iu ih o n is, a rgu m en ta­

tio n is , e x e m p li, in tra n fe u n d o a p a rte vna ad a lia m , ab a r g u m e n to , e x e m p lo ad aliu d . Q u o d c o n fe q u e m u r o b fe ru a tio n e va rie ta tis e le g a n tis, q u a O ra to re s g raeci et latin i vfi funt, item in g e ­ n e r e fu b tili, X e n o p h o n in d ifp u ta tio n ib u s S o c ra ­ t ic is , et C ic e ro in p h ilo fo p h ic is , lio m in a tm i de o fficio libris.

3 8 5. Ita q u e o p o r te b it in ifta c o p ia h o ru m alio- r u m q u e c o g n o fc e n d a ita verfari, v t, v n d e et q u o ­ m o d o q u a e q u e d u ü a li n t , v id e a m u s : ita in g e ­ n iu m et ad ean d em vb e rta te m alem u s, e t ad per- fp ic ie n tia m p a re m a c u e m u s : ita p a u lla tim illu d a rtific iu m c o n fe q u e m u r ip fi, e r im u s q u e in o rn a n ­ do e t n o u i e t c o p io fi. S ed c e te ro s c o p ia e fo n te * in d ic a b im u s .

3815

. E i f ii li t ig it u r c o p ia e tia m e x d ila ta tio n i

verbo-Cnp.V.

D e Ornatu e

Copia.

l g p

In document Initia rhetorica (Pldal 178-200)