6 4 CAP. ÍV - Institutionum medicinae practicae

6 4

CAP. ÍV.

cerebrum fanguinem ferentis obftruGio, aut coali-tus, fiue concretio impeditura, ne per reliquas aper-tas, et libéras ad cerebrum tantum feratur, quan-tum ad eius funGiones aliquo modo: fuftinendas, perficiendafque neceffe eft. Quam quiderri rem anatomicae obferuationes luculenter b) demonftra-runfc. Hypotheticum enim omnino cenfeo, et fer-me inauditum,' arterias carotides, vertebrales, et ceruicales, vna fimul omnes obftrui, et claudi; cum nulla vnquam, quod fciam, haGenus feGione ana-tomica id perfpicue compertum, comprobatumque fit. Quod fi iftud etiam poffibile vnquam foret, non tamen, vt arbitror, eerto conftaret, hominem apo-plexia correptum c) periiffe; quod facile cuilibet Ait cerebr'àn pathologicis bene verfato patet. Neque demum

Cfe!m^'0 P°fi"u m affentiri, qui, cum a compreflo cerebro fraefto fit. fenfus aboleri, et remota compreflïone reftitui

vide-rint, mox concluferunt, omnem apoplexiam affola cerebri compreffione deducendam elfe. Nimium enim varia, et multiplex eft cauffarum^r a quibus proficifci eam poife oftendimus, ratio.

a) BOERHAAV. S W I E T E N . VOGEL, etc. b) WlLWS D e Apoplex, et BAVLE Tratt. de Apoplex, cap. 14.^c)

WI L L I S apud BONÉT, in ttot. ad objer nat. ANDR.

LAVREX-TU ex controller f . anatomic, p. 803.

4 . L X X X I L

Alias reao- Remotioribus quoque caufiîs accenferi debent thres c»«/-alia quaedam corporis vitia, e quibus apoplexiam faepe ortam narrant; videlicet offea áortae arcus rigiditas, aut eiufdem ex quacunque cauffa minuta amplitúdó ; organici praecordiortim, aut abdominis morbi; afperae arteriae praefocans ftrangulatio, tumores magni,' et duri collo, aut iugulo adnati;

itemque morbi quiHam, vti bronchia obftrucla;

" hydrops peGoris ; calculi cyftidis fefieae * ) ;

affe-* / Gibus

d e a p o p l e x i a .

ffiories hyfierifcae; partus laboriofior,et protraGus;

dolor acutifîîmus per chirurgiam alicubi excita tus;

çpilepfia frequens ; fçabies; exanthemata; arthri-tis; pedum oedemata fponte intro verfa, aut retro?

puífa ; lochiorum, et laGis in puerperis e mammis fubita retroceffio ; aut haemorrhoidum, menfium, euacuationum criticarum, vel confuetarum fup-preffio, emanfiq, aut omiifio ; ifchuria tum vera,tum fpuria; vlcerum, et fonticulorum exficcatio,aliaque huiufce generis.

*) Non défunt qui cyftidis felleae calculos apoplexiae au&ores accufánt, fuis, atque aliorum prolatis obferuatio-nibus, qui eos in apopletticis inuenerunt. Vid. Ephcm.NL C.iCent. IF. obferv. 169, Quaram numerum auger, ram pro-priis, quam ab aliis depromtis CI. MQRGAGNIVS Epifi, mm. med. IF. », 13. V. ». 6.19. At WE I T B R E C H T V S (Comm.

Litt, ann, 1734. Íiébd. 9. M.2.) cum in apopleclico decern lapilios cyfticos, et" qqidem acutos, et ahgulares, et durps, et duos inter eos nön pantos- ôffendifl'er, quaeliuit, an ab his apoplexia illa orta efl'et? Refponditque, fibi hiatal» i » tanto ratiocinio relinqui, quem fupplere non aufus eft j 'neque morgagnivs ipfe (Epift-anat. medic, III p. 5 . ) fupplet, conuenitque cum WRIYBRKCHTI iudicio, excepto tamen cafu, in quo" calculi fèllei dolores atrociilmios itidu-cant, vt in cafu a FRID. h o f f m a n n o (Med. Syftem. Rat.

T.4. P. a. fett. H eap. 7. The.fi Pathol. §. IO. J defcripto. In-ductis enim fpafmodicis in ventre contraclionibus fanguis ad fuperiora propellitur, aut ibidem coniiftit. .

§. LXXXIIÏ.

Speciatim vero quaedam corpus quodammodo ad. morbum hunc idoneum reddere obferuantur.

Cauffas proëgumenas vocant. Sub harum cenfum veniunt ortus a parentibus apoplexia "defunGis, in-fantia, fed multo faepius fenimn, aetas, in primis aquadragefita'o anno ad fexágefimnm vfque, caput ingens, collutn breue, corporis fangutnea, vel phleg-watica temperiqs, obefitas vita defes, aut affidüis ftudiis dedita, femnus protraGior, lautöe epulae,

Mill. P. L ' E es

66

c a p . ï v :

et locolTun paluftrium, aut etiam aëre leuiori, efc tenui nimis fruentium habitatio.

-* Q Apoplexiam a venis p e r t a d i p e m n i m i u m comprelfis - ortarn refert S C H W E N K E . Haemat. p. 22. et 23., et etiam

commémorât H A L L E R V S . Elem. PJiyfiolog. T. IV. lib. X

fitt. VU. §. XIV. m i h i p. 2 0 3 .

§. LXXXIV.

CanJJaepro- Homini autem fie (§. LXXXÏII. ) ad morbum velufci Zv^Zhaß' occafionem, fiue mrfofpaenv. *) porrigunt,

' vt. apopleGicus concidat, validiores corporis exer-citationes, immoderata, pofi: epulas praecipue, fal-tatio ; vini, et fpirituum ardentium abufus ; fternu-tamentum,-aut tuffis frequens, et magna; venus fu-rens ; ardentiifimae .febris concitatior motus ; bal-nei, aut laconici calor; ira; terror; nietus; trifti-tia; perfpiratio repente cohibita ; multa fpiritus in tubis infiandis, aut aluo deponendan), aut foe tu edendo*), aut vociferando cöntentio; primarum viarum cruditates ; alimenta craffiora, et pinguia;

ifupinus decubitus; largior aquarum medicatarum, praefertim fenibus, aut pituitofis hominibus, potus;

yentriculi nimia repletio ; vterus praegnans, aut in-' igniter tumens 5 •••in-'. emetica fortiora **), et graues,

diutinaeque animi curae. At fpeciatim apoplexiae fauent venti auftrini, et boreales viciffim fiantes;

hiems pluuiofa; coelum nnbilum ; calor, et frigus alternating et repente variantes, fibique,fucceden-tes; quae poftrema b a g t . t v t o , l a n c i s i o , aliis-que teftantibus in caufia faepiffime funt, vt quad epidemice interdum graffari apoplexia videatur.

, a) V i r u m inter allium deponendam apoplexia fortillinia ah.reptum narrat m o r ö a g n i v s . I d e m vidit, et fedtíóne;

comprobauit -valsalva. Vid.Morg. epift. atiat. med. Xlll, 11. 19.

' * ) ADVLPHVS inter ceteros lerhalem apoplexiam ex n i p t o plexu choroïde vidit in muliere, quae intempeiluie;

• " . ' • . - . ' •

fordo-d e . a p o p l e x . i a . 6 7

Mtioribus nifibus partum accelerabat. AE1.N. C. T.I, ob-L 241. Atque ex hac caüfia fiiepe .pemflè, puerperas, quae repente in partu obeunt, n o n fine veri finuhtudine

^ « • T E m e t i c o r u m vfum i n praedifpofitis ad apoplexiam petníciofum oftendit Obferuatio de Antonio T i t a , q u a m habet Ct. MORGAGNIVS Epift. mat. medJII. n. i x. Q u o d

ego quoque.non femel (proh nimium J) obferuaui. '

• '§; L X X X V .

-.'Sunt quaedam etiam Venena, quae vel fanifii- Venma mos, imparatiiïïmofque in lethalem a p o p l e x i a mm r c m c a' praecipitant,recondita adhuc, vel certe obfeuriflima

iutimam cerebri, nerűorumque textúrám labefaGan-cLpotentia *), Inter haec primas tenent opium, liyofcyamus,áramonium, vtrâque cicuta, jiicotiana, et praecipue eiufdem furnus **) largiter fuGus, cro-cus, aliaque narcotica; item boletorüm qunedíim

fpecies.; cloacarum, fodinarum, puteorum, fpelun- Vencmti carurti, fepulcrorum putridi, phlogiftici, inflammá- hali tus.

biles, aut aliter mephitici halitus, repente erumpen-tes; vapor carbonum ignitorum ''"** ), mufti, et ce-feuifiae fermëhtaiitis, inloco çlàufo coërcitus ; aër, vt vocant, ßxus.e varia corporum efFeruefcentium xniftione extricatus, ifque varius, etmultiplexpro varietate rerum commixtarum, atque ebullientium,

vti nitrofus, vitrioíicuf

acetofiis etc.; et demuiii

ipfa-met fulminea ignis eleGrici explofio.

* ) Quibus autem placet per haec irritabilitatem cordis primo » deftrui, n o n videbitur inde enafei apoplexia, fed potius fyncope cardiaCa, ' • •

Nicotiana, fiue tabacum eft planta aeris, emetica, et fimul narcotica. A d hyofcyami fpecies f p e à a t . Q u i jioxas ab eius pulueris, aut futni vfu indúftas fcire. cupit,

confulat t í s s o t i v m Epift. var. argum: p.92. etfeq,,et DIdelotivm Avis atix gens de la campagne, ou Traité der maladies le plus commette s. chap. XVII. p. 119. 10. a n d r . MvRRaVvm. Apparat, medicamin. .Vol. I. n. rgo. p. 464.

Memorabo tantum quaedam terrifica èxempla ad rem

no-1 E 2 ftram.

66

c a p . ï v :

et locolTun paluftrium, aut etiam aëre leuiori, efc tenui nimis fruentium habitatio.

-* Q Apoplexiam a venis p e r t a d i p e m n i m i u m comprelfis - ortarn refert S C H W E N K E . Haemat. p. 22. et 23., et etiam

commémorât H A L L E R V S . Elem. PJiyfiolog. T. IV. lib. X

fitt. VU. §. XIV. m i h i p. 2 0 3 .

§. LXXXIV.

CanJJaepro- Homini autem fie (§. LXXXÏII. ) ad morbum velufci Zv^Zhaß' occafionem, fiue mrfofpaenv. *) porrigunt,

ifupinus decubitus; largior aquarum medicatarum, praefertim fenibus, aut pituitofis hominibus, potus;

yentriculi nimia repletio ; vterus praegnans, aut in-' igniter tumens 5 •••in-'. emetica fortiora **), et graues,

diutinaeque animi curae. At fpeciatim apoplexiae fauent venti auftrini, et boreales viciffim fiantes;

, a) V i r u m inter allium deponendam apoplexia fortillinia ah.reptum narrat m o r ö a g n i v s . I d e m vidit, et fedtíóne;

comprobauit -valsalva. Vid.Morg. epift. atiat. med. Xlll, 11. 19.

' * ) ADVLPHVS inter ceteros lerhalem apoplexiam ex n i p t o plexu choroïde vidit in muliere, quae intempeiluie;

• " . ' • . - . ' •

fordo-d e . a p o p l e x . i a . 6 7

Mtioribus nifibus partum accelerabat. AE1.N. C. T.I, ob-L 241. Atque ex hac caüfia fiiepe .pemflè, puerperas, quae repente in partu obeunt, n o n fine veri finuhtudine

^ « • T E m e t i c o r u m vfum i n praedifpofitis ad apoplexiam petníciofum oftendit Obferuatio de Antonio T i t a , q u a m habet Ct. MORGAGNIVS Epift. mat. medJII. n. i x. Q u o d

ego quoque.non femel (proh nimium J) obferuaui. '

• '§; L X X X V .

-.'Sunt quaedam etiam Venena, quae vel fanifii- Venma mos, imparatiiïïmofque in lethalem a p o p l e x i a mm r c m c a' praecipitant,recondita adhuc, vel certe obfeuriflima

fpecies.; cloacarum, fodinarum, puteorum, fpelun- Vencmti carurti, fepulcrorum putridi, phlogiftici, inflammá- hali tus.

vti nitrofus, vitrioíicuf

acetofiis etc.; et demuiii

ipfa-met fulminea ignis eleGrici explofio.

* ) Quibus autem placet per haec irritabilitatem cordis primo » deftrui, n o n videbitur inde enafei apoplexia, fed potius fyncope cardiaCa, ' • •

Nicotiana, fiue tabacum eft planta aeris, emetica, et fimul narcotica. A d hyofcyami fpecies f p e à a t . Q u i jioxas ab eius pulueris, aut futni vfu indúftas fcire. cupit,

Memorabo tantum quaedam terrifica èxempla ad rem

no-1 E 2 ftram.

68

^{C A P .}

IV.

ftram. A puluere nimis copiofe naribus vfurpato coma, fpmnolentum, deinde apoplexia lethalis nata rëfertur in j f r k N. C. Dec. 2. Ann. 10. obf. 131V p. 222. InDiariis Gen maniae anni 1730- p. 1 7 9 . , teile DIDKLOTIO modo lau.

dato, parratur de quodam milite, qui pulueris huius adeo cupidus erat, vt très quotidie vncias naribus .attrahevet.

Cum ad annum trigefimutn i'ecundum fuae aetatis perue-niffet, coepit vertjgine frequenti laborare, deindecorre-ptus fuit apoplexia validiffima, quae eum e medio fuítaüt.

Ibidem alius m.emoratur, qui ab immodico tabacci hifpa-nici. vfu primum vifum perdidit, deinde in paralyfin inci-dit. O L A V S BÖRR1CHIVS in ëpiftola q u a d a m ad TH.BAR.

T H O U N V M data rëfert de homine, cui nimius Tabacci vfus cerebrum ita exficcauerat, vt in eius cranio poil mortem loco cerebri inuentus fuerit grumulus quidam nigricans ex pluribus membranis coalitus; quafi cerebrum exfuc-cum redditum effet nimia muci per nares prolecla excre-tione. HELMONTIVS, TVLPI vs, et Medici Breslauienfes, Vt habet ÖIDELOTIVS, teftaiitur inde nafas apoplexias.

Nota eft hiftoria dúorum fratrura Silefiorum, qui, cum fe prouocaiTent ad fumum tabacci hauriendum, praemio

pro-"pofito illi, qui diutius perduraflet, ambo periérunt

apople-£tici, primus ad decimam feptimam tabacci fiftulam, alter ad decimam oîlauam.

• * " ) Gl. F OR T ALI v s duos vidit fumo carbonum, qui ex caminq cum alio cubiculo communicante irrepferat, eue-catós, Erat his faciès colorata, oculi lucidi : membra,' et mandibula inferior flexilia : cutis mollis, et calens ; abdo»

rrien tumidum. In cadaueribus autem ex hac canifa in.

teretntorum inuenit cerebri vafa fanguine plena, venni-culos fero quodam fpnmofo, interdum etiam fanguineo.

Artériám, pnlmonarem, auriculam, et ventriculum cordis dexterum, venam cauam, et iugulares fanguine fpumido turgentes; faepe bronchia madida liquore ferofo rub ente.

Venas pulmonales, finiftram auriculam, finiftrum ventri-culum, atque aortanv aut vacuas, aut quafi vaeuas.

Sanguinem in plerifque fpumofum, fluentem, et facile in çellulofum textiim tranfudantem. Epiglottidem eleuátam, glottidemhiantem, lingnam praetumidam, vt vix ore con-tineri poflet. Odilos prominentes, non flaccidos, fed lu?

cidos ad tertiani diem vfque poft mortëm. Simili» vidit ill fubmerfis, et ftrangulatis. Çl. Auftor putat vapore iftu aërem reddi ineptum dilatandis pulmonibus,, atque adeo

BE A P O P L E X I A . 1240

exfrnratione nimium protrafla, fanguinifque reflitxu irtpe-dito apoplexiam induci.

Hiß. de '1' Acad, de Scienc. ami.

J775. Sed de his vid. etiam CAHMINAT.

de.ntomb. etc,

$. L X X X V I .

Iam vero ad ipfas, pröpriafque apoplexiae. diffe- Different!*.

rentias, variofque eius gradus tranfeamus, Prima omnium differentia, quae ab antiquiflxtnis vfque temporibus obtinqít (§§. LXXL LXXH.) eft in mi*

v erf aim, et particular m a). In ilia totuni corpus laeditur, in hac latus vnum, vel aliquae tantum partes. Prioréin veram, atque exquißtam vocamus, quod omnes animales aßiones in ea ceffant, aut in-tercipiuntur ; alteram fpuriam, aut teuiorem, quod in hac illae laedimtur quidem,non vero omnes, neque ex toto abolentur b).

") Vid. etjam f r a n c , s c a r d o n a

de cognofc, et curand.

morb.Wl, cap, Z. fill et IX. b)

p l a t n e r

art. med,, morb. foporof. 376.

§. LXXXVII.

Particularis apoplexia ( §. LXXXVI. ), quando vnum corporis latus refolutum eft, peculiari

nomi-ne vocatur îj/xiTtoyici* ') : quando vero partes, quae *Hcmip!e* ' jnfra caput remanent, vu^arrAtrylcc* aut crx^ctTrkti-$'p'ayat>[u

quae tamen multd" rarior eft. N o » me la-s\a. ' tet, has poftremas affeßioues a quibufdam pro fpe- * ?araplc-ciebusparalyfeosconfidente,non apoplexiae; quafi x'"' paralyfís aliud morbi genus effet, penitus, longeque ab apoplexia diuerfum. At- hi videntur obliti effe

•eorum, quae c. C K O S V S , A R E T A E V S (§.LXXl), et inter pofteriores P I T C A R N I V S a), de paralyfi exi-ftimarunt, cum earn ah apoplexia non feiungant, aut eidem congenerem'iudicent. Neque fane ma-gis audiendi videntur ill© qui ideo paralyfin ah apo-plexia feparandam voluut, quod apoapo-plexiae caufla

cerebro infideat, paralyfeos vero neruis extra

cere-É 3 brum

•ja c a p .

IV.

brum pofitis,locatifque. Namfcirc hi diffimulant, lateris vnius, vel quarumdam aliarum partium refo-lutionem, fiite motüs, et fenfus defeGum, quae vera eft paralyfis, ex cerebri etiam vitio proxime enafci | poffe. Quis, amabo, rerum anatomicarum tarn ru- I

dis effe queat hodie,vt vnius lateris paralyfiri, nera- j Plerurnque pe hemiplegiam, ignoret plerurnque tribuendam ' Yatuf'refol tepkitae cerebri partis,videlicetillius, quae vitur, Jed lateri refoluto ex aduerfo opponitur, cum id vel

«on femper, r i p p o c r a t j, vt animaduertit h a l i . e r v s b\

are-£t CUT ' i: P

t Also, et c a s s t o , vt retert C a s p a r h o f f m a n -n v s e), aritiquiffimis -nempe auGoribus, -nedum - nu-perionbus in. anatome exercitatiifimis d) 'explora-tiffimum fuerit? Pleraeque enim fibrae meduliae cerebri, et cereb elli*, quae a dextris oriuntur, ad fini-ftras; quae a finiftris, ad dexträs, öppofitafque cor-perils partes duci videntur, fic vt nerui tarn e cere-hró, quam e medulla oblongata prodeuntes, ab op-pofitis plagis, et óriginibus, quafi decuffatim prbfi-eifeantur. Non tamen de omnibus paralyfibus dici .iftud licet, cum quafdam nerueas fibras ab vno

ce-rebri hemifphaerio profeGas non ad aduerfum, fed . ad idem corporis latus porrigi, multa fuadere

de-• beant. Hinc interdum refolutum nouimus latus idem, cui refpondebat cerebri kefum latus, quod ex v a l s a l v a ipfo, et m . o r g a g n i o decuffationis ner-vorum ftrenuis alias propugnatorifeus e) euinci, confirmarique poteft.

.«) De'.apoplexie.. b) PbyBolog. 7! 4. p. 222; ed.Venet', c) Comment, in g a l s n , de-vfu. part. 1.10, c. 12.- d) mor.

gagn. aduerf. anatom.VI. animadtierf. 84., et ante eura v a l s a l v a , l a n c i s i v s , deinde m o l i n e l l t v s , ; plat-KÉttvs,,LVDWiGivs, aliique bene Multi. At prae ceteris audiendus eft h a l l e r v s, qui in Element. 'Pkyjiolog; T.IV.

p. 221. n. i. frequentiffima,: inquit, funt exempla aftioris decufiatae vulnerûm, et vitiorutn cerebri. Dextera ma-nus refoluta, cum pris fub cranio «vfiniftro latere

efftmde-' ".efftmde-'" . . . efftmde-' " • efftmde-' • * * " efftmde-' efftmde-' véttiï,

d e a p o p l e x i a , . f i re fur, momGAön. de fid. et cauff. morb. II. f. 2g8- Refolutio dexteri lateris, "et brachii dextri, cum Snifter thalamus mollis effet, et fracidus, I f . 82. Hemiplegia dextera, cum aqua iií liniíh'o ventriculo, effet, et eroíiim cerebrum p. 83 / et cum fanguine in ea fede effufo p.2J.; et cum corpus äb'enum in plexu choroidèo finiftro viriofe natum effet, p. 83. Paralyfis partis dextrae faciei cum férő, et bydati-dibus in finiftro ventriculo,' Mémoires des fçavails, étraitg.

III, p. 452. Paralyfis lateris oppofiti a fanguine in-ter meninges effufo, c l o s s y p. 6. Vulnns enfis per oculum, hemiplegia lateris oppofiti, Pldlofoph.Tranfatt. Vol: LUI Sed, ne nimitis fim,'reliqua 'vide'apud eumdeni HAtLE-KVM T.4. lib. 10. fett.' VIT. §. XXÏX. diligenter enumerata.

e) Epifi. anatom XIII. 11.19. et25. et epifi. anatom. med. II.

», 16. Milita' exempla huiufmodi viel apud, h a l l e k fM Eiern. Phyjjol. T. 4.1.10. fett. VII. §. XXIX. p. 223. '

belli potiiîîmum laefîanibus, in, quibus propterea• " r, r J -a .. re . v t . * raffle, tm ^c "J/fi" M

»on oppolitum, led idem latus corporis relolui a) eerebe//i,ant contendit. Sed praeterea animaduertendum fu- cerebri /ac-pereft, non femper alternum l'atus refotui. Saeptus-^"^5, ' enim non refciluitur, fed conuellitur b) , vt ego ipfe áliqüoties vidi, quando nimirum irritatio praeualet

comprefïïoni. Interdum etiam, dum ab eadem ccT Interdum rebri laeiione latus alternum refoluitur,' refpondens Tnif!''noH cerebri laefioni latus conuellitur, motibufque clo-refolnitur*

nicis t) agitato/ Quod »facile explicaueris, fi ponas irri'tari eodem tempore originem neruorum, qui ad latus affecltim téndunt, dum origo neruorum ad alteram latus euntium comprirnitur, ex quo fimul' refoluantur partes, ad qu'ás, hi nerui fpe£bnt.

a) Lettera fopra uif npoftcma, del cervclkno. b)

mi>-POCR. aph. VII,, et de miner, ciipit, SCHOVten, gewondfé hoofd. p. 64. ' s c v l t E t . 6bf. 17. 'B a r t h o l i n ! hifi. 2.

tent. V. BouvART Hiftoir. de VAcad. Royal, des fiicnc. dc Paris 1700. obf 19. SAIMV'ru. 11. obferi). ij. c) hokstt.

I, II. obf. I. l o r r y Memoir, de fiavaiis étrang, T. Ill p. 375,

EX H ALLERG IC. J: 4. PI 223.

E 4

feLxxxrx.

82 c a p .

IV.

... fe LXXXDC,

Cur nen ^ N e c fatis eft quodlibet vitiuni villus cerebri he-vlutrlhlr*m^Pbaerii) vt refoluatur femper alterutrum corpo--utrum (a- ris latus? nam, cum vndique ex cerebri medulla fy-ri ad neruos fibrae ferantur aliquae, idcireo non

om-nis neruorum vis, vno cerebri latere aliquomodo compreiTo, aut labefaßato, in eadem, aut áduerfa corporis parte exftinguitur, quia haec a fibris me-dullaribűs ex integro hemifphaerio prodeuntibus, atque ad vniueri'urn corpus porreßis fuftineri inter-dum poteft, quin necefiario paralyfis fubfequatur.

Id tum maxime patet, cum vtrumque hemifphae-rium noxam contraxerit, et neutriim tamen'latus , - refolutum fit. ' Tail tus enim tunc nerueae

faculta-tis ad partes fingulas ex cerebro influxus.fupereft adhuc, vt omnes, fatis vigeant, et fenfu, viribtifque Latus prima p olleant. Ceterum quatido euenit, vt vnum latus efl idfin refoluatur, neque Medico, vbi accefierit, liceat am-quod p-acu- plius diftinguere, am-quodnam primo latus foerit äffe-hw aeger, £};Um, quia vniuerfum iam corpus refolutum

appa-ret, exquirat is tunc ex domefticis, et famulis, in quodnam latus homo procubuerit; nam hoc erit,

quod ab initio refolutum fuit, labeíque in oppofita cerebri parte vt plurimum reperietur,

- f x c- •

Csrth cere- Fereque compertnm videtur ex Anatomicorum MpJwUm "teuftria, certis in cerebro fedibris affeflis certas in quaedam corpore partes paralyticas reddi. A compreffis, partes re/«- ant aliter vitiatis neruorum bpticorum thalamis orb

" ae'' tur amaurofis, fiue gutta fer em, paralyfis nempe neruoiftm opticorum, et retinae a), w i t n i s i v s notauit, fi çqrpora ßriata aliquo modo laedantur,

crura motu, et fenfu b) priuari, N e c rationi

ré-pugnât pro vari'o corporis calhß, aut medultae oHon«

gatm loco laborântë; modo illud,; modo aliud

iief-; V' '; • ' voruni

DE a p o p l e x i a . ' • vorutn par, proindeque varias corporis partes pp-tifîîmum pafci. Quod in primis comprobari ab ea poteft heiniplegiae fpacie, quae non a prmcipio m-grui® fed fecundaria eft, nimirum illa, in quam ve-ra, exquifífca, atque vniuerialis apoplexia interdum définit ; cauffa,; quae callofum corpus c), aut cen-trum cerebri öpprimebat, ad latus magis vnum conuerfa. Quod fi caufla, vt interceptio fanguinis invenis ad cerebri bafî», neruos, qui inde ad lin-guam protenduntur, comprimât; vff plurimum apboniam, et iaGatiories gignit, animaduertente i a n c i s i o c*). Imo fi ea ad cerebri bafin, cerebel-lumque defcendàt,neruofque omnes iode egredien-tes ohruac, eoque magis fi ad neruorum vfque cer-wnlmmfii quibus raaior pars cardiaeorum proueni't, originem propagetur ; vita ipfa, motu nempe cor-dis, et thoracis penitus intercepta, protinus exftiti-guatur necefie eft: Hinc m o r o a g x i v s

(Epiß*

anat.med. III. h. 35.) iure videtur audiendus, vbi ait: cerebclîtim maxime affiei iri apoplexia, fortafle .coniici poterit. ex yéfpirationis fumma laefione, atio, et vefica refolutis, excrementis fponte. erumpenti-bùs,faciei, et labiorum liuore. Quod fi in ftftulani, qua reconditur medulla fpinaîis, irruat, et fupremas praefertim vertebras inundet, atque occupe® para-piegiam gigni, ferme omnibus perfuafum eft d).

a) PLATNER l.c. LVDWIÖ l.c. b) De anima Brut or.

cap. IX. p. 106. C) PEYRONIE Memoir, de I'Acad, Roy.

mm. 1741. c*) De fiibit. mortib. I. j. cap. VIII. §§, ijfe X. d) PLATNER et LVDAVIG. l.C. et MORGAGN. Epifi. am*

torn, medic, cit. Apud BOERHAÀVJVM PraeMt. in Inßitut, 401,. defcribkur paraplegia primum a fanguine in prin-cipio fpinae effufo, deinde in apoplexiam, ab eodem ad cerebellum vfque diffufo, terminata, Similem cafum nar-tat DüVERNEyus, vti videri poteft in DUHAMELII R. Scient, 4cad. Pliftor, I. Ill.f. V, c. 2. n.i. TISSOTIVS veram para-plegiam vidit invegetohomine, cui, dum terram foderer iRfpeUuicay,maira.t.grr9e_conçretae in ceruicetn decidernt,

E j Nulla

74

^{C A P.}^{I V .}

Nulla fiue luxatio, fiue fra&ura a cbirurgb eo in loco venta eft. Epift. med. var. argim. p. 97.

. ^ ( j .

xcr.

Farticula. Interdum aliqui folummodo occupantur, refol-res paraly- yunturque mufculi, vti faciei, palpebrarum, brachii,

linguae *), plyuyngis, oefophagi, ventriculi, inte-ftinorum, vteri, veficae, ani, d,e quibus alibi dicendi erit opportunior locus ; atque hinc varjae

apople-eciae leuioris, Tme particulqris fpecies, vel,

vtpleris-que vocantur, parky fes prodeunt. Harum vero duplex genus eft pro diuerfa cauffarum fetle, alte-rum videlicet ex cerebri, aut medulláe fpinalis vnde nerui omnes procédant, preiïïone, fuppuratio-ne, vlcere, vulnere, infarGu, aliaue fimili noxa; al-terum ex amnibus çauftis inuolucra neruormn, ganglia, vicinafque partes afficientibüs, neruos ipfos aut comprimentibus, coarGantibus, obftruentibus, aut alia quacunque ratione eos in itinere laedenti*

bus. Hue redeunt varia tumorum genera neruis adnata, cellulofi textus, quo nerui cinguntur, et con.

Klientur, frequentiifimus hydrops, vertebrarum, aliorumque offium fraGurae, luxationes, exoftofes, contuiioncs- vulneni, metaftafes, venenati halitus, praefertim metallici, velufci ex arfenico, plurnbo, cinnabari, et mercurio, aliaque corpufeula noxia, tenuiftîma, penetrantia, aut varia cacoehymiae ge-nera ád neruos, aut eorum vaginas perduGa.

. *) In Diario Medico Parifieofi

(Juimj$2. p. 547.)

ex-ilât obferuatio, D. MAJÄULTI <ie' paralyfi linguae, atque extremorum artuitrrr inferiorem, quam fine'plethora, aut taeochylia, aut alia cauffa folurn frigoris torment-urn exci-. taueratexci-. Earn vero facile exculTir intra fex dies folo di-luto florum arnicae, cui addebat duodecim guttas alkali volatilis pro. qualibet pint a,. vt vűlgo vocant.

**) Paralyfes, quae laefipnibus medullae fpinalis fuper-venlunt, non in oppofito latere contihgunt, fed in eodem, ex quo laefa medulla fuit. . Vid.'HALLER. Elem. phifiohy,.

' T.lf.

BE A P O P L E X I A .

75

T.1V. hp. fett. VIL §. 29. p. 223. vbi citantur tvjine-bi, h i o l a ä i , sal1ceti, et AB-

Socíet.

Édimburg. .tefti-monia.

$. XCII.

At quoniam ad motum xnufcularem praeter pa,-alyfes iieruorum vim requiritur ipfa fibrarum mufcula-//'«^f jium integritás, firmitas, atque infita irritabile facul •'Ifflis. ' tas; idcirco vitro fatendum eft, aliquando, fi non

verm, fpuriam certe, fiue imperfeBam paralyfin, quae fortaffe rcGius immobilitas dici poffet, obfer-yari ex fola fibrarum mufcularium laxata compage, aut debiliori elementorum eas componentium co-haerentia, atque imminuta irritabilitate, aut ex cel-lulqris contextus infarGu, oedemate, obftruGione, itemque ex impedito fanguinis per arterias ín fflu-fculos influxu; qui pariter ad musculorum vim ex-citandam, aut feruandam videtur expofci, Id vitii genus feorbuticis, cacochymicis, vulneratis, et ni-mia vettere e.vbuuftis corporibus praecipuejiiper-venire confueuit.

, . . ' • $ • XÇIII.

In quauis autem paralyfi gradus quidam no tari Paralyftos folent: vel enim vna cum motu perit omtiis f e n f u s , ^m "

tuncque perfeGa eft anaefthefia * ) ; Vel motus tan-tummodo ceffat, fuperftite fettfu ; vel fenfus defi-cit, non vero motus. Vtraque , haec imperfc&a paralyfisdicitur. Interdum in parte ftupore cor-repta, motuque prinata acuti fubinde dolores per-cipiuntur; quod phaejtomenon cum eius ftupore paraly tico vix coniungi poffe videtur. Rariffiinum eft illud hemiplegiae genus, in quo ex vno latere motus, manente fenfu; ex.altero fenfus, reliGa rao-vendi poteftate, aboletur. Huius tamen, exemplum ab HEIST'EUÖ a) pofterorum memoriae configna-tum legi m us. Kara cju'oque eft paraly fis tertio lo-co expo fi ta, cuius itidem noti' defiderantur apud

» : ' '* Cliaicos

In document Institutionum medicinae practicae (Pldal 80-110)