Dum herpes, formis nunc descriptis conformis non est, aliaque praeter cutim externam occupat organa,- seriem symptomatum morbidorum eius producit indolis, quae a symptomatibus ipsis cutaneis et ab illis morborum, quae ex organismi lege universim profluunt, aliena observatur.
Universim evanidus e cuti herpes omnibus illis stipa
tur m alis, quae sive suppressa illius per spiratione, sive morbis aliis cutaneis retropulsis enasci solent.
Generatim fovet hoc malum in foco suo inflammatio
nem specificam cuiuscunque organi comprehensi, quae nisu in secretiones ac formationes novas morbosas insignitur.
Speciatim in systematibus organismi diversis morbos creat chronicos; sic in systemate vasorum haematophoro-
■rum varicibus — , in illo lymphaticorum scrophulis — , in eo nervorum neurosibus diversis — , in ülő ossium mem
branarumque serosarum rheumaticis adfectionibus liquidique morbosi accumulationi et s. p. ansam praebet.
In expositione formarum anomalarum herpetis eiusque complícatitínum oi’dinem, quem hucusque secuti sumus re
linquentes, iuxta systemata, quae plurimum comprehendi solent, procedemus.
4
52
X X Y I I .
In systematis cutanei appendicibus: unguibus, den
tibus nec non in capillis focum morbus nonnunquam eligit suum.
Sedes vero morbi in his partibus herpeti scabido et syphilitico aut his inter se unitis propria est.
"Superficies unguium fit inaequalis, plerumque' trans
verse undata; ungues transparentes opaci, albi aut flavi vel brunei nigrique fiunt, in lamellas latas iuxta longitu
dinem diffinduntur, inter quas liquidum effusum in massam plurimum flavam, nonnunquam nigram , duram, fragilem coagalatur.
Hic unguium habitus saepe iam tenera aetate, non
nunquam ingruente mutatione corporis sexuali evolvitur et vel eodem-tenore constanter per annos plures usque'aeta
tem virilem ac senilem perseverat, vel vero sensim dispa
ret et tum ungues initio squallidi compacti fiunt, serius subdiaphani sed undulati, laevigati, denique plani evadunt.
Penes unguem hallucis in uno aut alio latere liquidum odoris peculiaris illi, qui in herpete inter digitali pedum’
(XV. 1.) observatur congruum, initio parcum secernitur.- E st vero illud acre, cutim ungui, adiacentem irritans; unde fit, ut successu temporis cutis ab illa solvatur et caro lu
xurians penes illam enascatur. Si carnis huius ulterior evolutio causticis praepediatur, hic status moxhosus in hoc loco supprimitur, verum consuetim in. alterius pedis hallu
ce evolvitur; vel comparente glandularum lymphaticarum tumore (colli, inferioris ordinis inguinalium etc.) aut herpete genuino dissipatur. Unguis ipsa, nisi arte, malo hoc non destruitur, verum ad exiguam distantiam lateraliter a ’ sub- ’
iacente strato solvitur. '
X X V I I I .
In (lentium encausto praeprimis ad limitem gingivarum initio comparent maculae splendore orbatae, quae successive flavescunt encaustoque orbantur et dentium substantia os
sea simul prehensa nigrescunt. In hac substantia herpes tandem iiltro serpit, eamque encausto adhuc maximam par
tem intacto consumit. Talem dentis ruinam raro involu
crum radicis eius evitat, imo hoc inflammatur, intumescit et dentem ex alveolo cum sensu prolongationis illius ex
primit.,
X X I X .
Capillos herpes complicatus, excepta ea Sarmatarum, alterius gentis raro comprehendit. Comparet in nostra terra praegressis capitis doloribus saepe immanibus cum sudore nimio viscido, odoris peculiaris mucidi, quo silente capilli saepissime intra noctem instar coactilis conglutinati repe- riuntur. His tum consuetim abscissis, ulteriori morbi in hac .parte evolutioni observandae occasio praescinditur, ast eo amplior aperitur campus morbum aut in ipsa cuti, aut in «systemate membranarum serosarum , in intestinis, aut in oculo perscrutandi.
Sic in puella annorum 19 blennorrhoea chronica pro
fusa laborante et hac adstringentibus male tractata post febrim gastrici characteris et capitis dolores nimios noctu sudor viscidns profusus comparuit, mane vero eius capilli coacti reperti sunt. Capillis abscissis sub motibus febri
libus exasperatis herpes syphilitico-leprosus in toto cor
pore enatus est.
Sic adolescens 17 annorum, suum custos, praegressis capitis doloribus diuturnis, denique plica capillorum adfe- ctus fuit, qua abscissa diutius genu dextri doloribus, gon- arthrocace, term inatis, vexatus est.
Non raro observatur herpes etiam in membrana mu
cosa cavi oris, faucium, ventriculi et intestini recti.
Has partes herpes syphiliticus cancrosus et blennor- rhoicus, nonnuuquam scabiei iunctus comprehendit.
in gingivis praegressis doloribus rheumaticis proto- aut deuteropathicis enascitur tumor inflammatorius, et qui
dem in maxilla inferiori consuetim super plures molares, in superiori vero super unum aut alterum dentem exten
sus, qui die plerumque quinto suppuratione terminatur et apertus liquidum sanguinolentum effundit. Liquido hoc eva
cuato tumor dehiscit, sed remanet sin u s, qui in maxilla inferiori penes radicem plurium dentium retrorsum aut an- tro rsu m — , in superiore vero penes radicem unius aut al
terius sursum versus protenditur,-ad pressionem dolet, se- eus sensum pruritus aut titillationis excitat, per integrum suum tractum pus albo-flavicans parat, quod per aperturam consuetim in margine alveolorum osseorum membranam gin
givae mucosam penetrantem excernit. Circa hanc apertu
ram membrana mucosa a reliqua gingiva soluta e f instar globi elevata, mollis inteuseque rubra est, nec non mar
gine quasi labiato praedita, compressa pus contentum ex
onerando dehiscit. Haec gingivarum adfectio fis tu la den
tis dicta duratione diuturna e s t, et dentis solum iactura aboleri solet.
X X X .
X X X I .
In naribus herpes initio observationi medicae fere nun
quam est obvius; ille enim cum consuetis coryzae sympto
matibus, aut vero exiguis pustulis ad introitum narium inter vibrissas sitis, utpote signis quae ab aegris vilipen- duntur, exoritur. A st diuturnitas morbi denique occasionem observandi adfert. Initio maior adest pruritus, qui cum
tempore rem ittit, et loco eius dolor exiguus, pressione alarum nasi eliciendus animadvertitur. Alae nasi parum
per rubicundae, splendentes esse solent. Morbo diuturno facto alas nasi inflammatio specifica tumore notabili de- squamationeque cutis continua stipata corripit. — Secretum narium Variat; iam est instar seri liquidum, iam instar puris spissum. Saepe aere nisu maiori per nares trans
acto crusta maior vel minor secedit, cuius secessum sensi- bilitas plagae illius, cui illa adhaesit, aut aliquot sangui
nis guttae proinanantes notant.
Diducta nasi ala initer vibrissas ulcuscula diversae ex
tensionis margine suppurante lacero , fundo vero coloris cinnabari ni praedita visui p a te n té in ambitu vero membra
na mucosa aut iusto albior, stricta (cicatrix), aut rubrior simulque tumida, quasi inflata observatur. Ambitum alarum nasi saepe herpes furfuraceus occupat.
Morbo diutius durante pars cartilaginea nasi rubet ac intumescit et in rarioribus casibus ulceribus obsidetur, non
numquam vero etiam consumitur. Eadem sors et vomeri palatoque cadit.
Hoc malum fomentis adstringentibus tentatum nares uonnunquam derelinquit et fauces vel coniunctivain palpe
brarum etc. comprehendit.
Casus. N. N. femina annorum 20, patre herpetico nata morbos exanthematicos facile quidem superavit, ast post morbillos auno aetatis i 5 t0 perpessos a coryza nun
quam liberari potuit. Nupta oh halitum narium foetidum ac muci spissi purulenti secretionem opem expetiit. Haec incommoda tussi diuturniori aut herpeti fnrfuraceo circa na
res et os comparentibus subinde cessisse, et bis evanidis redivisse affirmabat aegra. Hoc assertam serius et ob
servatio comprobavit; etenim successive ulcuscula et narjum et faucium (inferius describenda) visa sunt. Halitus na
rium foetidi sub graviditate in acidum acrem, tandem
am-moniacalem -et obiective percipiendum mutationem in hoc casu memoratu dignam esse opinor,