afflictae

97

afflictae sunt, instaurare. Neque enim minus ad agricolam pertinet satio nemorum, quam agrorum, et disciplina nostra eo etiam progre­

di debet, ut discat,' non infirmas solum, " et quovis anno parabiles fruges terrae imperare, séd etiam satis glandibus messem seris nepoti­

bus parare , et aeternitati consulere. Sed prius­

quam disputationem aggredimur , juvabit quas­

dam vastitatis silvarum causas prodere..

n) T otas,.quas hodie incolimus, regiones silvae quondam replebant, addebantque frigori umbras. „ Her-

„ cyniae silvae roborum vastitas intacta aevis, et conge-

„ nita mundo, prope immortali sorte miracula excedere

„ romanis v id e b a tu r." Eadem jam communem cum aliis sortem subiit , et quae quondam propter densam opacitatem, vastumque silentium om nibus, praeter­

quam diis inhospita habebatur, nunc millibus homi­

num inhabitata maximam partem illustris, et vocalis facta est. Ita nempe aucto mortalium numero, et va­

nis superstitionibus detersis vetusta religione truces silvae dejici, terraeque aperiri coepere. Quae res in ea nemorum amplitudine núllam reprehensionem ha­

bebat. Sed id mirum, quod nos hodie, cum apricis, incultisque ac vomere intactis régionibiis non deficia­

m ur, novas quotidie colonias in silvosa potius loca deducimus, ut terram penitus decalvemus: Quod qui­

dem non éo intelligi v o lo , quasi nullum unquam ne­

mus exstirpandum censeam, eum sit manifestum,-non­

nullas silvas loci iniquitate nullum domino quaestum reddere. Sed haec disputatio ad nos non attinet. Maxi- mopere autem cavendum, ne montibus silvas detraha­

mus, quod periculum sit, ne cum imbribus terra, lapi­

de Cui. Nem. Tóm. II, G

des-9,8

desque, et saxa tn imum defluant, subjectam que plani­

tiem obruant. Ejus rei variis in locis tristissima ex­

stant exempla.

B ella utilitet morale 3 economica „ e politica delle academie d i agricoltura, a rti, e commercio.

Opera postum a di Antonio Z a n o n . In Udine 1771.

Tóm. I. Lettera 12.

Giornale d’ Ita lia Z . pag.

4

^{01- e W» pag. ZZ.}

R elazion i d3 alcuni viaggi f a t t i d a l D ott. Gio.

Talgiöni. Tossetti. V. pag. 381.

2) Quae magnis, et frequentibus Urbibus vicina sunt nemora, expopulationi prae reliquis obnoxia sunt, quod non exile ligni pretium p ro ritet, aegreque ma­

nus ab iis abstineantur ; pröpter quod earum cura prae­

cipua esse debet. Certus h ic , et facile parabilis e li­

gno quaestus id etiam maliim secum fert, quod coloni, cum aeris faciimdi spe in caedendis arboribus toti sunt, agrós plerumque destituant; quo fit', ut divitias con­

sectando cum inopia plerumque coiluctcntur. Chri­

stianus V. e capulafi centum et duos annos nato se­

ne in Norvégia quaesivit, qua re victum sibi parasset?

E ligno, respondit rusticus, quod in litpre norvegicu Hollandi a nobis mercantur. Tum rex: in ea igitur, inquit, silvarum devastatione metus est, ne nepotes tui necessariis aliquando deficiantur. Minime: repo­

suit'Senex; uam tum primum Norvegi laute habebunt, cum silvae defuerint.

Kal/ns nordamerihanische Reise. 1. Bánd. S. 71.

.

3

) Qui apricas regiones incolunt aedes e lateri­

bus sole coctis struunt, agris, pratisque maceriam e lapidibus congestam, aut terreum vallum praetendunt, super flumina, et torrentes pontem e lapidibus arcuant,,

, ignem

: s,; . 99

IgiiBm in foco e stirpibus, fruticibusque secus vias, ag- rosqufe natis servánt, atque in furno stramentis cale­

facto candidum, sapiclumque panem coquunt, et paene aliquid sibi deesse non sentiunt. Quantum silvis par­

ceretur, si eadem illi facerent, quibus facilis est ligno­

rum copia!

4

) Incredibile dictu est, quantam nemoribus no­

xam dent , qui juvenes arbores incauta praecidunt manu.

Rusticus, qui, arbusculam demetit., ut eam in manu­

brium securis, áut cujusvis alterius utensilis formet, eám majoris non 'aestihiat, quam qtio simile máteriae frustuni in foto venit; eaquepijop,tér injuriam ? dujus donscién- tiam paene non habet, toties' ite ra t, quötiés eam con­

venire sibi existimat. Lehm an queritur 16000 octen­

nes, abietes, pinusve in solo foro Petropolitano singu­

lis annis in culinarii , nescio -cujus instrumenti usum Venumdari; Lepechin verőt 160 triennes tilias á, quo­

vis rustico caedi refert, ut tenUem inter Corticem, et lignum interceptam tunicam detrahat, atque in calceos dies non amplius decem duraturos figuret.

A generál Treatise o f husbandry.^ bi R. Brad*

>ley. V:ol.

3

^{. p\ 129.}

Abhandlungen der ökonom. Gebellschaft zu St, Retersburg

3

^. Th. 6. Abh.

Lepechins Reise durch Ru&sJand. 1. Th. S. 59.

5

) Non raro ignis silvas absumsit, atque seculö-rum partus paíicos intra dies in cinerem redegit. In­

toleranda igitur eorum est incuria, q u i, quem forte frigori propulsando concitavere , ignem non restinguunt ante, quam loco decedant. Qua in re maximum a por­

cinariis periculum e$t. '

Nam saepe incautis pastoribus excidit Ignis, Qui furtim pingui primum sub cortice tectus

G s

Robo-loo

Rab őrá eomprendit - - - -Et totuni involvit flammis nemüs, et ruit atram

Ad-caelum picea crassus caligine nubem. . V IR G . Georg. II.

6) Mirari satis non possum (ita Q riselini) „ sil-

„ v a s, veneranda illa publicae securitatis pronUuaria, ,, hominibus credi, qui'nullam rei experientiam, neu

„ scientiam habeant. Inde fit, ut quoniam arbores quotidie caeduntur, neque novae plantantur, serun- ' „ tű rve, ligno ad res maxime necessarias deficiamur. “

, Quid itaque? an amandandos bos homineS censemus?

minime: nam docendos potius existimamus. Quae dum scribo, non possum non cum laude meminisse viri il*

lustris Z a n th ie r , qui posteaquam oo annorum expe­

rimento singularem cultus nemorum "scientiam Domi­

nis sriis domitibus Stollberg - W ernigérode probavit, ejus culturae praecepta omnibus, quibus ea condiscere curae est, quotidie tradidit, ut fructSs ad plurimos pertineret. Nec tacenda est Friderici Regis Borussiae ordinatio, qua Gleditschium cultus nemorum praeci­

pere publice ju ssit• qua re non solum ei scientiae et adjumenta paravit, et vel solo tanti Professoris nomi-

* ne famam, celebritatemqué conciliavit, sed maxime silvis consuluit, quas a nemine deinceps 'administrari voluit, praeterquam ab iis, quorum scientiam Prae­

ceptor testimonio suó probaverit.

K riin itz Ökonofnisclie Fncyclopedie X IV . S. 5ig.

B izzionario delle arti etc. d a l Franc. Gr is cl ini.

V. Agricoltura.

Buhum el sur V exploitation des bois. Preface.

7) Sed lűs omnibus fortasse nocentius est, quod vastorum agrorum possessores fructus desperatione ar­

bores serere negligunt, noluntque cultum terreno im~

,

pende-pendere, e quo reditus non sib i, sed seris tantum ne­

potibus obveniant. Sed in hoc, cum sint reprehensio­

ne dignissimi, turpiter etiam falluntur.' .gilva enim bo­

no semine sata post annos non multos tempestiva est, neque aliud agricolationis genus bono cultore majo­

rem quaestum reddit. Manifesta ejus rei experimenta Young refert, quorum aliqua ex illo describemus.

E X P E R I M E N T V M im am . ' •'V : : . ' • ' ' ‘ i:';- * •-. / - . ■ . \

Stylem an 100 agros pinu* silvestri'. JL,in, consevit.

Sub initium cuivis agró

5

ooo plantae contribuuntur, quae deinde,, cum increverint, intervelluntur ita, ut 2000 reliquae fiant. Quae ita 'eximuntur, venditae impensam in stantes factam levare juvant. Post an­

nos i

'4

caesa arbor 18 nummos (Pejxjzy) valet, et id­

circo 2000 ai’bores i

5

o libras sterling in agros singu­

lo s; propter quod reditus ioo agrorum post annos l/j.

sunt i5oűo_ librae sterling. His coliatae impensae ani

nuae sun t; .

reditus agrorum ioo, locationis pretium pro quovis seorsum in annos singulos aesti- .

; ; ' ■ i " libr. st eri.

mando ló shilling, per spatium annorum 14 sunt. 700 10 1

Vectigalia ab agris pendenda- — - - - 100 Impensae in plantationem, sepimenta etc. factae

3

oo Summa expensarum 11000

reditus — - - 1

5

^ooo

Lucrum merum post 14 annos 15900 : Lucrum in annos singulos —

932^-Lucrum in annos singulos a quovis agro fere 10 libr. sterl,

; E X P É

-lo ti "

E X P E R I M E N T U M 2dum,'

Milford arbusta varia^ aetatis habet, horum umjip ante 3o annos plantatum 1210 pinus in agro habet, quarum quaevis

5

shilling valet. Reditus igitur luci aestimatur

3

o? libr. sterl. 10 shilh

. Impensae erant 12 r -- 1 1 . - —; - —*---*— . , 'n r '■‘—■'"■ "-'f , Lucrum 290 lib. 10 sh.

in annos singulos 9 lib. if? sh, E X P E R I M E N T U M otium.

In alio nemore 48 annos nato /j

.35

pinus agrum im­

plent, valentque - -r - - - 826 lib, 3 sh.

Locationis pretium , et impensae

33

^{, — 6}

*■ ' ' Lucrum 792 lib. 16 sh.

’ Sn annos singulos1 16 lib. 10 sh.

}9 Nullo unquam culturae genere (ita Yvung deinceps

„ disserit) aeque'magnam ager gratiam réddit, ac eum.

„ arboribus conseritur. Annuum enim lucrum iS:,

■ „ aut 9 librarum sterling omnem, quem e quavis alia

„ segete sperare possis, quaestum exsuperat. Omni

„ autem hac-in re praecipuum est, quod plantationes ha,q iniquissimis, plerumque locis, sabuloso, aut uli- i, ginoso.in solo factae sunt. Sed rjuoniam nemo, alio-.-,

„ quin dyibitat, nemorum plantationes posteris quae»

„ stuosas esse , id solum -mihi proposueram, ut demon*

„ strarem agricolae nemus, quod juvenibus annis coir

„ severit, ante decrepitam senectam cum ubere adhuc

„ messe respondere posse. “

Artitur Youngs ökonomischa Reise. III. S. 177.

und 283. Item IV, S. 114. und főig .

* 8

In document Elementa rei rusticae in usum academiarum Regni Hungaricae (Pldal 112-119)